شناسهٔ خبر: 24243592 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه خراسان | لینک خبر

نوشته‌های ناخوانده

مذاکره «فرمالیته» در کلبه مخروبه «مهرآباد»

نویسنده : جوادنوائیان رودسری Culture@khorasannews.com

صاحب‌خبر - «آیرون ساید» در خاطراتش می نویسد:«با رضاخان گفت وگویی داشتم – 12 فوریه 1921 (23 بهمن 1299)- و او را به فرماندهی مطلق قزاق های ایران گماردم ... در حضور اسمایس گفت و شنودی طولانی با او داشتم.» هدف از این انتصاب، تأمین نیروی نظامی برای کودتایی بود که توسط «کمیته آهن و فولاد» و ظاهراً با سفارش انگلیسی‌ها طراحی شد. با این حال، مقدمات کار پیشتر در تهران تدارک دیده شده بود. کودتاچیان پس از ورود به پایتخت با مقاومت چندانی روبه‌رو نشدند. قبل ورود قزاق‌ها و رضاخان به تهران، «سیدضیاءالدین طباطبایی»، مردی که سفارت انگلیس او را «انگلوفیل انگشت‌نما» می‌نامید، مبالغ معتنابه وجه نقد را از سفارت بریتانیا در تهران دریافت و بین قزاق‌ها توزیع کرد. در تهران مقاومت‌ها محدود به اقدامات جمعی از ژاندارم‌ها بود و اصولاً دیگر نیروهای نظامی، در مقابل هجوم قزاق‌ها کاری انجام ندادند. مضحک‌تر از همه، نحوه ورود سران کودتا به پایتخت بود. «حسن اعظام قدسی»، مشهور به «اعظام‌الوزاره» در خاطرات خود به دیدار رضاخان میرپنج با هیئتی که از تهران به مهرآباد آمد تا درباره کم و کیف ورود نیروهای قزاق با وی مذاکره کند، اشاره کرده و نوشته است: «این هیئت عبارت بود از ادیب السلطنه نماینده رئیس الوزرا، معین الملک، نماینده دربار و کلنل هایک نماینده وزیرمختار سفارت انگلیس و نماینده آیرون ساید. بنا به دستور سران کودتا هیئت را به کلبه ای مخروبه در مهرآباد بردند و خود به مشورت پرداختند و سپس رضاخان به عنوان فرمانده قزاق به کلبه رفت، خود را معرفی کرد و متن نطقی را که ابوالقاسم کاکاوند برایش نوشته بود، خواند و سپس رهبر سیاسی کودتا، سیدضیاء وارد می شود و شیپور حمله و حرکت به سوی تهران نواخته می شود و به همین سادگی تهران فتح می شود!» روایت «اعظام الوزاره» نشان می دهد که رضاخان، اصولاً تا پیش از ورود به ماجرای کودتا، برای بسیاری از رجال پایتخت شناخته شده نبود. به هر حال، قزاق ها روز سوم اسفند وارد تهران شدند و تا ظهر روز چهارم اسفندماه، کنترل تمام نقاط پایتخت را در اختیار گرفتند. «احمدشاه» ناچار شد به «سرهنگ رضاخان»، لقب «سردار سپه» اعطا کند و به تعدادی از افسران انگلیسی حاضر در قشون وی، نشان درجه یک همایون بدهد. این اقدام، آغاز روند قدرت گرفتن رضاخان بود.

نظر شما