صاحب‌خبر - «روند مصرف مواد مخدر در دانشجویان رو به افزایش است»، «میزان خودکشی در دانشجویان رو به گسترش است»، «مصرف ماده روانگردان گل بین دانشجویان بیشتر شده است»، «بالاترین آمار سوءمصرف مواد در بین لیسانسه‌ها» و... اینها خبرهایی است که این روزها به تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شده بدون آنکه آمار خاص و قابل استنادی درباره آنها وجود داشته باشد. در حالی که در بسیاری از این خبرها اعلام شده است روند اعتیاد و خودکشی در دانشجویان رو به افزایش است، ابوالحسن ریاضی، معاون امور داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» نه‌تنها این آمارها را تکذیب می‌کند بلکه می‌گوید طی سه سال اخیر روند سوءمصرف (نه اعتیاد) در دانشگاه‌های کشور رو به کاهش است. حوزه تخصصی ابوالحسن ریاضی موضوعات اجتماعی است، بنابراین از نگاه یک جامعه‌شناس به این مساله می نگرد و ترجیح می‌دهد نگاه فردی به مقوله آسیب‌های اجتماعی نداشته باشد. او معتقد است آسیب‌های اجتماعی مربوط به حوزه عمومی جامعه است پس محدود کردن آن به دانشگاه «خطای روشی» است. ریاضی نه‌تنها آمار مربوط به رشد گرایش به مواد مخدر در دانشجویان را قبول ندارد، بلکه اعلام می‌کند آماری که از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر منتشر شده و به رشد آمار سرسام‌آور اعتیاد دانشجویان اشاره می‌کند آمار غلطی است و به هیچ‌وجه مبنای علمی ندارد. او می‌گوید: «آمارهای ما نشان‌دهنده کاهش مصرف است؛ آن‌هم کاهش سوءمصرف و نه اعتیاد؛ چراکه در بحث «اعتیاد» و «مصرف» تفاوت‌های اساسی وجود دارد. آمارها حاکی است که پیشینه مصرف در بخش بسیار بزرگی یعنی تا دوسوم دانشجویان به قبل از دانشجو شدن آنها مربوط است.» به اعتقاد او، برخی از آسیب‌ها مربوط به دوران تحصیلات آموزش و پرورش است، هرچند او تاکید می‌کند: «سوال اینجاست که ما می‌توانیم بگوییم این مساله تنها در آموزش و پرورش رخ داده است؟ روشن است که هیچ دانش‌آموزی در مدرسه سیگار یا قلیان نمی‌کشد و در مدرسه سوءمصرف مواد ندارد اما باز این سوال از آموزش و پرورش وجود دارد که آیا دانش‌آموزان شما درگیر آسیب‌های اجتماعی نیستند؟» معاون امور داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم ریشه آسیب‌های اجتماعی را در بطن جامعه می‌بیند و می‌گوید: «طبیعی است در جامعه‌ای که درگیر مشکلات عدیده‌ای در سطوح اقتصادی است، بسیاری از مسائل و آسیب‌ها اجتناب‌ناپذیر است. برای مثال این آمار بین کارگران از همه بالاتر است.» نرخ پایین امید به آینده؛ بزرگ‌ترین آسیب پیش روی دانشجویان به اذعان او، بزرگ‌ترین آسیبی که جامعه دانشگاهی با آن روبه‌رو است مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی، کشیدن سیگار و بحث خودکشی نیست بلکه نرخ بسیار پایین امید به آینده و نگرانی شدید فارغ‌التحصیلان از نداشتن شغل است. او تاکید می‌کند: «اگر بخواهیم ریشه‌ای‌تر به این موضوع نگاه کنیم زنجیره بسیاری از آسیب‌ها به مسائلی بزرگ‌تر برمی‌گردد. یکی از مشکلات جدی ما که علت اصلی رفتارهای «خود آسیب‌زننده» است فقدان مهارت‌های اجتماعی و ناتوانی در برقراری رابطه است. این مشکل عدم توانایی در برقراری رابطه که منجر به شکست‌های عاطفی می‌شود، معضل بزرگ‌تری است که در خارج از دانشگاه وجود دارد.» معاون امور داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم معتقد است اگر مسئولان نتوانند این معضل و مشکل را حل کنند دائما باید درباره این مسائل در سطوح معلول‌ها بحث کرد؛ چراکه علت‌های مساله در جای دیگری است. افسردگی شاید کوچک‌ترین آسیبی باشد که ریاضی به آن اشاره می‌کند؛ آسیبی که از نگاه او، باید آن را در کانسپت «فقر نشاط اجتماعی» دید. او دراین‌باره می‌گوید: «جامعه ما جامعه افسرده‌ای است؛ در کشور ما مهارت‌های شادی‌های جمعی وجود ندارد و رسانه‌های جمعی بر طبل اندوه می‌کوبند؛ حجم بسیار زیادی از برنامه‌های افسرده‌کننده جامعه را در فضای عمومی افسرده کرده است و دانشجویان نباید در خارج از این حیطه تعریف شوند. فقدان امنیت یا احساس ناامنی که از خود ناامنی خطرناک‌تر است، میل به خشونت را افزایش داده است و دانشجویان هم جزء همین مردم هستند.» به اذعان ریاضی، آمار پرونده‌های قوه قضائیه مربوط به دانشجویان نیست بلکه مربوط به گروه‌هایی است که ممکن است دانشجویان ما هم درصدی از آنها باشند. او با طرح این سوال که چه اتفاقی می‌افتد که این میزان پرونده وجود داشته باشد، ادامه می‌دهد: «هر روز در خیابان شاهد درگیری‌های فیزیکی هستیم و در آمارها می‌بینیم که دانشجویان در طول یک‌سال با هم درگیری فیزیکی دارند اما نباید فراموش کرد که این دانشجویان خارج از جامعه نیستند. به نظرم کمی ساده‌سازی مسائل است که بگویم مصرف مواد مخدر در دانشجویان ما بالا بوده است.» هرچند او تاکید می‌کند این مساله در جای خود مستقل است اما بار دیگر به چرایی این موضوع اشاره می‌کند و معتقد است باید دید چه چیزی مصرف مواد مخدر را در دانشجویان و جامعه به مرزهای نگران‌کننده رسانده است. آمار مربوط به افزایش مصرف «گل» در دانشجویان را قبول ندارم چندی‌پیش برخی از رسانه‌ها بدون اشاره به آماری خاص از مصرف ماده روانگردان «گل» در دانشجویان دختر خبر داده و اعلام کردند مصرف «گل» بین دانشجویان دختر روبه افزایش است؛ خبری که ریاضی آن را تکذیب و صراحتا اعلام کرد: «من به هیچ‌وجه آمارهای اینچنینی را تایید نمی‌کنم و معتقدم وقتی وارد بحث آمار می‌شویم حتما باید دقت علمی را بالا ببریم. گاهی فردی تمایل دارد خود را در رسانه‌ها مطرح و محل رجوع برای مصاحبه‌های پی‌درپی شود. من با این ‌انگیزه‌ها مطلقا کاری ندارم و به‌عنوان یک عضو هیات‌علمی معتقدم وقتی راجع به آمار صحبت می‌کنیم باید شاخص‌های علمی را مدنظر داشته باشیم و ببینیم این آمار گویای جامعه اصلی ما و قابل تعمیم است یا خیر. باید دید پایه آمار درست بوده یا خیر. به‌طور مثال آماری در این خصوص در فاصله سال‌های 81 تا 94 اعلام شده است. باید گفت آماری که متعلق به سال 84 است یک نمونه غیرقابل تعمیم است. سال 84 کل جمعیت دانشجویی کشور نزدیک به 800 هزار نفر در حوزه وزارت علوم بوده؛ اما در حال حاضر جمعیت دانشجویان دومیلیون و 200 هزار نفر است که دو پایه کاملا متفاوت است.» ریاضی می‌گوید ادعاهای اینچنینی غیر از ایجاد نگرانی در جامعه و بی‌اعتماد کردن خانواده‌ها به نظام‌های مدیریتی چیز دیگری به دنبال ندارد. نظامی که به اذعان او، در این بخش کار خود را درست انجام می‌دهد. او تاکید می‌کند: «ما دائما محیط را ارزیابی می‌کنیم و آمارهای ما گویای این است که طی سه سال اخیر روند سوءمصرف (نه اعتیاد) در دانشگاه‌های ما رو به کاهش است.» اعلام آمار خودکشی دانشجویان غیراخلاقی است او در پاسخ به این سوال که آیا آمار دقیقی از خودکشی دانشجویان وجود دارد، صراحتا اعلام کرد: «قطعا آمار دارم اما آن را اعلام نمی‌کنم؛ چراکه معتقدم اعلام آمارهای اینچنینی معنای درستی ندارد.» براساس آنچه معاون امور داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم می‌گوید آمار خودکشی براساس 100 هزار است: «عدد خودکشی عدد بالایی نیست و 6 درصد هزار در کشورهای پیشرفته است. آمار ما در کشورهای صنعتی در این بخش پایین‌تر است اما حتی یک مورد خودکشی دانشجویان هم برای ما نگران‌کننده است.» هرچند او از اعلام عدد و رقم ابایی ندارد و معتقد است محدود کردن اطلاعات در جهان رسانه‌ای شده کار غلطی است اما می‌گوید در شرایطی که آمارها ظرفیت نگران کردن جامعه را (بدون اینکه بحث درستی راجع به آن صورت بگیرد) دارد اعلام آن کاری غیراخلاقی است. او تاکید می‌کند: «اگر این امکان وجود داشت که آمار خودکشی دانشجویان در کنار آمار خودکشی فضای عمومی جامعه و خودکشی جوانان اعلام و سپس چرایی آن بررسی شده و ارزیابی دقیق صورت می‌گرفت، می‌توانستیم آمار خودکشی دانشجویان را نیز اعلام کنیم. اگر اعلام شود که با یک پدیده نگران‌کننده اجتماعی روبه‌رو هستیم و چگونگی کنترل و مهار آن بررسی شود، در این صورت یک چرخه درست را طی خواهیم کرد اما در شرایطی که اعلام این آمار صرفا تصویر تیره‌تری از وضعیت اجتماعی ما بدهد آن‌هم در شرایطی که جامعه نیازمند فضای امید است، کار درستی نیست و تاکید می‌کنم باید به شکل واقع‌بینانه درخصوص بخش‌های مثبت صحبت کنیم.» به اعتقاد ریاضی، پیدا کردن تمام سیاهی‌های جامعه کار چندان سختی نیست ولی رسالت اجتماعی همه، برگردان امید به جامعه است نه ناامیدی. کنکور، گروگان مجموعه‌ای است که از آن سودهای هنگفت می‌خورند قصه «کنکور» این روزها از «غول کنکور» به غول دیگری به نام «مافیای کنکور» تبدیل شده و کار به‌جایی رسیده‌ که سخن از هشت‌هزار میلیارد تومان گردش مالی به میان می‌آید؛ رقمی که باعث می‌شود «برخی» با حذف کنکور مخالفت کنند. این روزها حرف و حدیث‌ درباره کنکور زیاد است؛ حرف و حدیث‌هایی که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی را بر آن داشت تا امسال در مراسم روز دانشجو از وجود ذی‌نفع‌هایی سخن بگوید که اجازه نمی‌دهند این آزمون حذف شود. سخنانی که ذهن جامعه دانشگاهی را با این موضوع درگیر کرد و حالا کسی نیست که از این مافیا سخن نگوید. معاون امور داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم هم در بخش دیگری از این گفت‌وگو از دست‌هایی سخن گفت که نمی‌گذارند کنکور حذف شود. او معتقد است: «پدیده کنکور به گروگان مجموعه‌هایی درآمده است که از قبل کنکور سودهای هنگفت می‌خورند. به‌عبارت دیگر اینکه دانش‌آموزان ما از کلاس اول ابتدایی با این منطق که قرار است 12 سال دیگر کنکور بدهند وارد چرخه بیمار تست زدن و کتاب‌های تستی می‌شوند باعث نگرانی است. اینکه افرادی از کنار این قضیه در یک بازار چندمیلیونی، کتاب‌هایی با تیراژهای چندصد هزار چاپ کنند و هر روز سردرهای بزرگ‌تری به خود اختصاص داده و بنرهای بزرگ‌تری زده و در رسانه‌ها تبلیغات بیشتری کنند و بعد به سمت بنیادهای خیریه برای تولید سرمایه اجتماعی برای خود بروند اساسا چرخه‌ای نگران‌کننده و از نظر اجتماعی فاسد است.» به اذعان او، این روند کنکور را تبدیل به یک«بحران بزرگ اجتماعی» کرده است و «حذف کنکور» باید صورت بگیرد. ریاضی می‌گوید: «در شرایطی که ما این امکان را داریم که بخش بزرگی از متقاضیان دانشگاه را بدون کنکور پذیرش کنیم و صرفا در محدوده‌های بسیار کوچکی رقابت جدی وجود دارد، باید وارد این چرخه شد.» هرچند او معتقد است آن مجموعه که سودهای کلانی در این روند برای خود متصور هستند به‌راحتی تن به این قواعد نخواهند داد.∎​