به گزارش ایرنا، دکتر فاطمه کاردل افزود : حوضه آبی دریای خزر حساس و شکننده است و هرگونه بهره برداری غیرکارشناسی ، این زیستگاه آبزیان را دچار مشکل جدی می‌کند.

وی توضیح داد : در دهه‌های اخیر، جمعیت و تنوع گونه ای در دریای خزر به دلیل سد سازی‌ها بر رودخانه‌ها ، حضور گونه‌های مهاجم ، برداشت بی رویه از ذخایر ماهیان ، صید قاچاق ، ورود فاضلاب‌های متعدد تصفیه نشده و عوامل دیگر به سرعت کاهش یافته و بسیاری از این گونه‌ها را در معرض خطر نابودی قرار داده است .

او افزود : پمپاژ و مکش آب با حجم بالا در طرح انتقال آب دریای خزر بر تنوع و تعداد جوامع آبزی این دریا آسیب جدی وارد می‌کند و زنجیره غذایی آنها را نیز به خطر می‌اندازد ، زیرا برداشت آب از دریا با مکش به داخل لوله‌های انتقال آب سبب برخورد موجودات آبزی از جمله ماهی‌ها ، فیتوپلانکتون‌ها، زئوپلانکتون‌ها، و بنتوزها می‌شود که از مواد غذایی اصلی آبزیان پهنه آبی خزر هستند .

افزایش شوری و کاهش سطح ، خطرات حتمی

کاردل با تاکید بر این که جداسازی نمک از آب دریاچه محصور خزر شوری این دریا را افزایش می‌دهد ، افزود : موجودات جانوری دریای خزر در مقدار مشخصی از شوری آب قادر به ادامه حیات هستند و تحمل تغییرات بالای شوری را ندارند و از بین خواهند رفت.

وی گفت : برداشت آب از خزر و انتقال آن برای مصارف خانگی و کشاورزی کاهش تدریجی عمق و مساحت آب را در پی خواهد داشت که این موضوع هم خود بحران جدی برای زیست عادی آبزیانی این دریا ایجاد خواهد کرد .

این استاد دانشگاه افزود : از آنجائی که خزر یک دریاچه نیمه بسته محسوب می‌شود و رودخانه‌های تغذیه کننده اصلی آن هستند ، کاهش تدریجی عمق و مساحت آب این دریا در پی کاهش هرساله بارندگی بخصوص در مناطق جنوبی این پهنه آبی ، زنگ خطر حیات این دریاچه را به صدا درآورده است .

سیر کاهشی تنوع زیستی و صید در خزر

طبیعت بسته خزر اگر چه آن را تبدیل به منزلگاه جانوران و گیاهان منحصر به ‌فرد کرده ‌است ، اما در عین حال موجب شده تا در مقابل عوامل انسانی و طبیعی بسیار آسیب‌پذیر باشد .

این دریا به گفته محققان زیستگاه بیش از 850 گونه جانوری و بیش از 500 گونه گیاهی است . در دریای خزر در کنار جانور بزرگ‌ جثه‌ای مانند فیل ‌ماهی که وزن آن گاهی به بیشتر از یک تن می‌رسد ، ماهی‌های کمیاب و گران ‌قیمتی چون ماهی‌های غضروفی خاویاری یا تاس‌ماهی‌ها زندگی می‌کنند.

یکی از گونه‌های باارزش و در معرض خطر جدی دریای خزر فوک خزری است که بر اساس بررسی پژوهشگران ایرانی و خارجی ، جمعیت آن از ابتدای قرن بیستم تاکنون 90 درصد کاهش یافت و در حال حاضر برنامه‌های متنوعی برای نجات این گونه از خطر از سوی نهادهای بین المللی در دست اجراست .

انواع ماهیان خاویاری و ماهیان استخوانی این دریا مانند سفید و کفال نیز در دو دهه اخیر به کمترین میزان خود رسیده است که در مقایسه با دهه 70 و 80 کاهش حدود 90 درصدی را نشان می‌دهد.

دریای خزر محل زیست هفت نوع از 27 گونه‌ ماهی‌ خاویاری‌ است که 6 گونه آن در بخش ایرانی یا جنوبی این دریا زیست می‌کنند و دستکم 90 درصد از خاویار جهان نیز تا پیش از بحرانی شدن وضعیت ذخایر ماهیان خاوریای دریای خزر از این دریا تامین می‌شد.

صید ماهیان خاویاری در دریای خزر در دهه 80 میلادی حدود 27 هزار تن بود که سه هزار تن خاویار از آنها برداشت می‌شد ، ولی کاهش ذخایر سبب شد تا صید این گونه از دریای خزر برای مدت 10 سال ممنوع شود.