شناسهٔ خبر: 24224339 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه خراسان | لینک خبر

معرفی کتاب تخصصی

«کاتبان شاهنامه»

صاحب‌خبر - دلارام کاردار- کتاب «کاتبان شاهنامه» تالیف دکتر حمیدرضا قلیچ خانی در سال 1396 توسط انتشارات «کتاب آرایی ایرانی» در تهران منتشر شد. این کتاب در حالی وارد بازار نشر شده است که هم اکنون جامع ترین کتابی است که اطلاعاتی در زمینه پژوهش و شناسایی کاتبان شاهنامه از ابتدای خلق این اثر تا به امروز وجود دارد. بنابه گفته مولف این اثر، اگرچه این کتاب حجم زیادی ندارد اما سعی بر آن شده داستان مفصل 280 کاتب شاهنامه مرور شود. قدیمی ترین نسخه هایی که از شاهنامه موجود است به سده هفتم بازمی گردد که به شاهنامه های فلورانس و بریتانیا معروف است اما نام کاتب ندارد. در فاصله 330 سال از کتابت نخستین شاهنامه توسط فردوسی تا اولین کاتبی که نامش مشخص است، ده ها نسخه شاهنامه تحریر شده و حدس مولف این است که اولین کتاب ها به خط نسخ قدیمی یا خط کوفی بوده است. اگر فرض کنیم فردوسی نخستین کسی است که شاهنامه را کتابت کرده است تا به امروز 280 نسخه خطی وجود دارد که کاتبانش مشخص هستند. اولین کاتبی که نامش مشخص است مربوط به 731 هجری قمری است که با خود فردوسی 330 سال فاصله دارد. به گفته دکتر قلیچ خانی مولف این اثر، بیش از 300 نسخه از شاهنامه ها دارای انجامه (شناسنامه) و نام کاتب است و در این پژوهش با توجه به مجال اندک، حدود 250 نسخه (از آغاز تا 1300 هجری) که نام کاتب دارند، شناسایی و به ترتیب تاریخی معرفی شده است. افزون بر آن، نوع خط و گاه کیفیت و عیار خوشنویسی، تعداد نگاره ها و محل نگهداری آثار یادآوری شده است. پس از آن، نکاتی در باب کاتبان، تعداد کتابت ها، تشابهات نام و جز این ها مطرح شده است. در ذیل، بخشی از سخن ناشر را باهم بخوانیم: «فردوسی یگانه ای عاشق است. دقیق تر آن است که در صحنه ادب پارسی مترادفی برای او نیست. مثنوی معنوی او حماسه ای ادبی است که سینه پارسی زبانان را فراخ می دارد. ابیات شاهنامه مرزهای فارسی و جاودانه وطن مان هستند. خواه این سرزمین ایران باشد یا خانه ای در هند.... تحقیق و پژوهش در خصوص آثار سترگ پارسی نیز فعل حماسی است. فعل عاشقی است که ز بالاست و بالا می رود. حرکتی که علم می خواهد و عمل و شوقی پهلوانی (و شاید در زمانه حاضر نیرو و شوقی اساطیری!)»

نظر شما