برگزاری کنفرانس های منطقه ای و بین المللی همواره به عنوان یکی از روندهای امنیت ساز و در شکل نوین به صورت محفلی برای نزدیکی رویکردی و افزایش همکاری ها مطرح بوده است؛ گاهی این نوع از نشست ها خود در ماهیت به روند تصمیم گیری های منطقه ای و بین المللی تبدیل می شوند و گاهی بسترهای تصمیم سازی های دوجانبه و چندجانبه را فراهم می سازند.
'کنفرانس امنیتی مونیخ' Munich Security Conference)) که همه ساله از 27 تا 29 بهمن ماه در هتل 'بایریشرهوف' شهر مونیخ آلمان برگزار می شود، از جمله نشست هایی است که در سال های جنگ سرد(1963 میلادی) و با هدف تقویت همکاری های غربی (ناتو) در مقابل همکاری های بلوک کمونیستی تشکل یافته، اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد وارد موضوعات تازه امنیت جهانی همچون بحران های محیط زیستی و مهاجران شد.
به تدریج با ظهور تروریسم، گسترش ناتو به شرق و افزایش تنش میان روسیه و اروپا، این موضوعات امنیتی در دستورکار این اجلاس قرار گرفت.
فرای این تغییر ماهیت و کارکرد، کنفرانس امنیتی مونیخ همواره تاثیرات و برآیندهایی نیز داشته است.در این قالب، گفتمانی که هریک از شخصیت ها در درک و فهم از روابط دوجانبه و امنیت منطقه ای و جهانی در سطوح مختلف ارایه می دهند شاید بتوان مهم ترین تاثیر این کنفرانس دانست.
پنجاه و چهارمین کنفرانس امنیتی مونیخ در حالی برگزار شد که تنش میان قدرت‌های جهانی، مانند ایالات متحده و روسیه، به دلیل اختلاف بر سر برخی مسائل مانند جنگ سوریه و دخالت مسکو در انتخابات 2016 آمریکا، رو به افزایش گذاشته است. از سوی دیگر در حوزه منطقه ای نیز، موضوع مبارزه با افراطی گری به ویژه گروه داعش، ثبات در خاورمیانه و ایجاد نظم منطقه ای مهمترین مسایل مطرح در این کنفرانس سه روزه بود.
البته کنفرانس امسال را شاید بتوان صحنه رویاروی دو سوی میدان منطقه غرب آسیا دید، از سویی ائتلاف نانوشته عربستان سعودی و رژیم صهیونیسنی و از سوی دیگر ایران که به دنبال ثبات آفرینی چندجانبه است. «محمد جواد طریف» وزیر امورخارجه کشورمان روز گذشته در سخنان خود در این نشست تلاش کرد تا از فرصت کنفرانس مونیخ افزون بر بیان مواضع جمهوری اسلامی، به ارایه فرمول و الگویی راهبردی برای ایجاد نظم و ثبات در این منطقه آشوب زده استفاده کند.
ظریف با اعلام ضرورت ایجاد منطقه ای قدرتمند و تکرار پیشنهاد خود مبنی بر الگوی امنیت سازی شبکه ای و تشکیل مجمع گفت و گوی منطقه ای تلاش کرد که نشان دهد برای ایجاد چنین منطقه قدرتمندی، ابتدا درک و برداشت مقام های منطقه ای از ثبات و نظم باید تغییر کند، در این مسیر منطقه غرب آسیا نیازمند یک فرایند اعتمادسازی و تعامل سازنده گسترده است.
در این چارچوب، ایجاد یک منطقه قدرتمند در گرو ایجاد زنجیره ای از فرایندهای اعتمادساز درون شبکه کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای است و آنچه چنین روندی را به تاخیر می اندازند، تکرار اتهام های واهی، مداخلات نظامی و تداوم فرایندهای اعتمادزا خواهد بود.
به نظر می رسد، آنچه در مواضع آمریکا و عربستان سعودی درکنفرانس امینیتی مونیخ مطرح شد، بیش از آنکه حاصل نگاه واقع بینانه و عقلانی به منافع متوازن منطقه ای باشد، ناشی از برداشت و رویکرد این دو کشور به منافع ملی این دو کشور است و با روندهای اعتمادساز منطقه ای در تضاد خواهد بود.
کنفرانس امنیتی مونیخ با عبور از معیارهای جغرافیایی، به دنبال ایجاد یک بستر تعاملی و عمل گرایانه در مهمترین موضوعات امنیتی جهانی است وکشورهای مختلف جهان نیز براساس اهداف و منافع خود تلاش می کنند تا ملاحظات و رویکردهای امنیتی خود را در حضور طیف گسترده ای از مقام ها، کارشناسان و ناظران و در گستره بین المللی مطرح سازند تا تعامل و چندجانبه گرایی به شاخص اصلی روابط بین المللی تبدیل گردد. جمهوری اسلامی ایران نیز در چنین بستر تعاملی تلاش می کند تا با ارایه درک راهبردی خود از مناسبات منطقه ای و بین المللی، راهبرد متوازن مجمع گفت و گوهای منطقه ای را دنبال کند که به نظر می رسد پیگیری چنین راهبردی می تواند به امنیت سازی شبکه در این منطقه پرآشوب بیانجامد.
---------------------------------------------------------------
*تحلیلگر مسایل راهبردی -ایرنا