ایران آنلاین /درایام فاطمیه نیز تعزیه‌های بسیاری به مناسب شهادت حضرت زهرا(س) در شهرها و فرهنگسرای مختلف برپا است که بازگو کننده گوشه‌ای از این واقعه تاریخی است. ابوالفضل صابری یکی ازهنرمندان عرصه نمایشی است که  حدود 34 سال در هنرتعزیه فعالیت می‌کند. اومتولد  سال 56 از تفرش؛ مهد هنر تعزیه است. موروثی بودن تعزیه درخانواده آنها سبب شده از 6-5 سالگی به این هنر روی آورد تا آنجا که امروز این هنر آیینی و نمایشی را در خارج از ایران روی صحنه برده است. به بهانه تعزیه‌هایی که در این ایام برگزار می‌شود گفت‌و‌گویی با ابوالفضل صابری در مورد تعزیه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
تعزیه یک هنرآیینی است که تقریباً دراکثر شهرهای ایران اجرا می‌شود اما  درخارج ازایران کمتر معرفی شده است؛ با توجه به اجراهایی که درکشورهای مختلف برگزارکرده اید  استقبال و شناخت مردم از این هنرآیینی  چگونه است؟
اجرای نخست ما درانگلستان بود و از سوی حوزه هنری شهرداری تهران به این کشورسفر کردیم.دراین برنامه به مدت  10 روز در دانشگاه‌ها و انجمن‌های اسلامی  شهرهای مختلف این کشور اجرای تعزیه داشتیم. در بسیاری از شهرها به دلیل اینکه جنبه هنری تعزیه مورد توجه بود استقبال خیلی خوبی صورت گرفت. تعزیه برای غیر ایرانی‌ها بسیار جالب و تأثیرگذاراست. زمانی که دیالوگ‌های ما ترجمه می‌شد با وجود آنکه مخاطب مسلمان هم نبود اما برخی صحنه‌ها احساسات او را بر می‌انگیخت و اشک تماشاگر را به همراه داشت.
آیین‌های نمایشی تنها با حضورایرانی‌ها اجرا می‌شود یا آنکه در انجمن یا دانشگاه‌های خارج از کشور افراد غیر ایرانی هم تجربه اجرای تعزیه دارند؟
به اعتراف بسیاری ازکارگردان‌های بزرگ دنیا و حتی هالیوود تعزیه بزرگترین هنرسمعی و بصری است، به این دلیل که چند نکته  مهم در این هنر رعایت و اجرا می‌شود. نخست آشنایی کامل با شعر و ادبیات است و دیگری تسلط بر موسیقی است. همچنین هنرمندان باید در حوزه ورزش و سوارکاری آمادگی کامل داشته باشند. ضبط سکانسی از یک فیلم شاید بیش از10 بارتکرار شود تا به نتیجه ایده آل کارگردان برسد اما در تعزیه اینگونه نیست، یک تعزیه خوان باید به کار خود تسلط داشته باشد تا در همان اجرای نخست بتواند نظر مخاطب را جلب کند.
آیا تمامی این نکات همچنان رعایت می‌شود. در حالی که چند سالی است نوآوری‌هایی به تعزیه وارد شده و ممکن است به اصالت این هنرهم  لطمه بزند.
می توانیم به تعزیه از دو جنبه نگاه کنیم نخست قالب حرفه‌ای و دیگرآماتور.کسانی که تعزیه را به‌صورت بومی و محلی اجرا می‌کنند شاید تسلط چندانی به همه آیتم‌ها نداشته باشند و بسیاری از این آموزش‌ها سینه به سینه منتقل شده باشد اما کسانی که  این هنر را به‌صورت حرفه‌ای دنبال کرده‌اند باید به همه این آیتم‌ها مسلط باشند و موسیقی و ادبیات را بخوبی بشناسند. درمورد نوآوری‌ها نیز دو دیدگاه وجود دارد، کسانی که طرفدار سرسخت اجرای سنتی تعزیه هستند بر این عقیده‌اند که هیچ تغییراتی نباید در آن ایجاد شود اما برخی هم بر این باورند که تعزیه باید به روز باشد که البته من با نظریه دوم موافق هستم. در تعزیه سنتی ایراداتی به لحاظ شعری وجود دارد که حتی گاهی اهانت به اهل بیت(ع) است و باید تصحیح شود. بطور کلی  نگاه تازه نسل امروز با خواسته‌های هنری جوان دیروز کاملاً متفاوت است. به عقیده من در گذشته تعزیه تنها ابزار گریه بود و در مراسم عزاداری کاربرد داشت اما امروز به تعزیه به عنوان یک هنرنمایشی نگاه می‌شود و هنرمندان بزرگی  چون حسین گیل، بهزاد فراهانی و... در تعزیه حضور داشته‌اند.
تعزیه درتصور مردم، نمایش و روایت واقعه عاشورا است در صورتی که حدود 400 نوع هنرتعزیه وجود دارد اما تا به امروز چندان کاربرد نمایشی نداشته است. به نظر شما چرا کمتر به دیگر موضوعات تعزیه پرداخته می‌شود؟
متأسفانه تعزیه را تنها به واقعه عاشورا می‌شناسیم در صورتی که تعزیه‌های بسیاری چون خسرو و جمشید، تعزیه تاریخی جنگ‌های مختلف صدراسلام زمان پیغمبر(ص) و حضرت علی(ع)، تعزیه مالک اشتر و... وجود دارد. حتی چندی پیش تعزیه امام خمینی(ره) را که اشاره به زمان دستگیری ایشان تا تبعید بود در تئاتر شهر و مرقد حضرت امام  به اجرا در آوردیم.همچنین به تازگی  تعزیه امیرکبیر و تعزیه داعش را آماده اجرا کرده‌ایم. اما درمورد نپرداختن به دیگر انواع تعزیه باید بگویم هیچ حمایتی از تعزیه و تعزیه خوان صورت نمی‌گیرد. انجمن تعزیه ایران حتی یک آپارتمان 30 متری برای نصب یک تابلو ندارد و متأسفانه از سوی هیچ ارگانی حمایت نمی‌شود. بسیاری از تعزیه‌ها مستند هستند و با تاریخ انطباق دارند. بنابراین باید تمامی هنرهای نمایشی تعزیه آرشیو و به‌صورت یک مجموعه قابل استناد جمع‌آوری شود. درایام عزاداری رسانه‌ای مثل تلویزیون ترجیحش براین است که مداحی‌هایی با الفاظ و آهنگ بد را پخش کند اما توجهی به هنر نمایشی تعزیه ندارند؛ اگر هم گاهی از شبکه‌های استانی تعزیه‌ای پخش شود مربوط به روستاهای دور افتاده است که هیچ کدام از آیتم‌هایی که اشاره شد در آن رعایت نشده است. متأسفانه چون جوانان آشنایی چندانی با تعزیه ندارند تصورشان از هنر آیینی و نمایشی همین‌هایی است که از رسانه ملی پخش می‌شود.
به نظر می‌رسد دلیل بی‌توجهی رسانه ملی به کارگیری ادوات موسیقی در تعزیه باشد. همانطور که می‌دانید پخش تصویر ساز از تلویزیون ممنوع است و این محدودیت‌ها تقریباً بر تمامی هنرها اثر‌گذار است.
در دوره اصلاحات و ریاست جمهوری آقای خاتمی توجه بسیاری به تعزیه بود بطوری که تعزیه ایران از امریکا و ایتالیا تا مسکو به نمایش درآمد و معرفی شد اما بعد از دوران اصلاحات به حالت اولیه برگشت و چندان به آن بها داده نشد.  اینکه سازهای موسیقی دلیل پخش نشدن تعزیه از تلویزیون هستند غیر منطقی است و نیاز به بحث و بررسی بیشتری دارد. بهتر است بگوییم تعزیه با وجود بزرگی و ژرفای هنری آن مظلوم واقع شده است.
موسیقی درهنرنمایشی چون تعزیه نقش مهمی دارد. آیا کسانی که امروز در تعزیه فعالیت می‌کنند به ردیف‌های موسیقی آشنایی دارند؟
موسیقی سنتی ما وامدار تعزیه است. بسیاری از گوشه‌های موسیقی که فراموش شده در تعزیه خوانی وجود دارد و ازطریق تعزیه زنده شده است حتی ممکن است گوشه‌هایی در تعزیه خوانده شود که هیچ خواننده موسیقی سنتی نتواند آن را اجرا کند.
جشنواره نمایش‌های آیینی چند سالی است که در حال برگزاری است. این جشنواره‌ها در معرفی تعزیه چقدر تأثیر‌گذار بوده اند؟
متأسفانه دراین جشنواره‌ها روابط بیشتر از خود کار اثرگذار است و افرادی که رابطه صمیمانه با برگزار کنندگان این جشنواره‌ها  یا سوگواره‌ها دارند کارهای خود را به یک تعداد آماتور معرفی می‌کنند. بطور کلی روابط  جای ضوابط را گرفته و برگزار کنندگان چندان دنبال این نیستند که چه اتفاقی برای تعزیه خواهد افتاد. دغدغه تنها کسب بودجه‌هایی است که به هدر می‌رود.
به اعتقاد شما در شرایط امروز تعزیه در شهرستان حضور فعالانه دارد یا آنکه در تهران به خاطر تکیه دولت از رشد نسبی بهتری برخوردار بوده است؟
پایتخت تعزیه تکیه دولت واقع در سبزه میدان تهران بود اما بعد از تخریب این تکیه، دیگر هنر تعزیه به آن صورت در تهران رنگ و بویی ندارد و بیشتردر شهرستان‌ها اجرا می‌شود.
در شهرستان‌ها بر همان اجراهای 50 سال گذشته پایبند هستند و یا آنکه تغییراتی در آن دیده می‌شود؟
تعزیه بیشتر در شهرهایی چون تفرش، اراک، قزوین، اصفهان، مشهد، البرز و چند شهر دیگر اجرا می‌شود و در آنجا که هنرمندان حرفه‌ای حضور دارند کارها به روزرسانی شده است. البته در حال حاضر با وجود کلاس‌های مختلف هنرهای نمایشی، نسل امروز تعزیه خوان‌ها در حال به روز شدن هستند.
اوضاع و شرایط موسیقی مذهبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنجا که مرتبط به تعزیه است بسیار خوش بین هستم. نوازنده‌های جوان با وجود شبکه‌های ماهواره‌ای بسیار مشتاقانه موسیقی مذهبی را البته به روز تا جایی که خدشه‌ای به اصل کار وارد نشود و ماهیت آن از بین نرود، دنبال می‌کنند. در بخش نمایشی هم کم و بیش این استقبال وجود دارد./روزنامه ایران