خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "در ایام فاطمیه می توانیم به جای حرکت های صرفا تهییجی و افراطی،‌خطبه خوانی حضرت را فرهنگ و باب کنیم و معارف این خطبه را به نسل جوان و اهل سنت و میان شیعیان معرفی و منتقل کنیم. این نوع رفتارها در روشنگری های منصفانه بسیار دخیل خواهد بود تا این که ما بیاییم از راه دشنام و لعن وارد شویم لذا ما به ویژه مداحان نباید در این دام بیفتیم و مجالس ذکر مصایب اهل بیت (ع) نباید به گونه ای باشد که اهل منبر و دانشمندان در حاشیه قرار بگیرند. ما امروز نیاز به فضاهای معرفتی داریم.

آنچه در ادامه می آید گفتگوی سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین امیر علی حسنلو، مدیرگروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه، محقق و پژوهشگر دینی درباره  ظرایف و چگونگی طرح مسایل و موضوعات مرتبط با شهادت حضرت فاطمه (س) در فضای وحدت میان مسلمانان است.

امروز ما با صف آرایی جدی دنیای سرمایه داری و سکولار در برابر دنیای اسلام قرار داریم و طبیعی است که توان و انرژی مسلمانان نباید مصروف جدال های درون گروهی شود چون به تحلیل توان آن ها خواهد انجامید. وقتی ما به مناسبت هایی مثل شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها می رسیم قاعدتا گاه مسایلی بیان می شود که ممکن است که به آن وحدت خدشه وارد شود. پرسش بنده این است که چطور می شود حقایق مربوط به حیات و شهادت حضرت به گونه ای بیان شود که در عین بیان آن حقایق به وحدت میان فرق و مذاهب اسلامی آسیب نزند؟

ببینید اگر  صورت مسایل و حوادث تاریخی بدون دخالت تعصب و عقاید افراطی بیان شود هیچ ایرادی ندارد به شرط این که توهینی در این باره به کسی اتفاق نیفتد. نکته این جاست که حتی شما وقتی به کتاب های اهل تسنن مراجعه می کنید  می بینید که  هم بر فضایل حضرت اشاره شده و هم این که حضرت از طرف حاکمیت تهدید شده است و این ها قابل کتمان نیست اما این حقایق یک وقت در یک جو غیر علمی و تهییجی بیان شود به یک نتایجی خواهد رسید و اگر در فضای منصفانه و با هدف بیان حقایق بیان شود به جایی دیگر خواهد رسید.

بله بنده هم موافقم که در این مسایل حساس و ظریف نباید دست کسانی مثل مداحها را باز بگذاریم که مطالب خلاف واقع و تهییجی را بیان کنند. این ها بایدکنترل بشوند و نباید به بهانه بیان حقایق وارد فضای توهین شویم. اما از آن طرف هم نباید بیفتیم و تصور کنیم که حال که هر گونه سخن گفتنی ممکن است تفرقه آمیز باشد پس تاریخ و سیره را کتمان کنیم. همچنان که اشاره شد اهل سنت هم درباره حضرت زهرا وصیت و وفات حضرت اشاراتی داشته اند، چه برسد به شیعیان. این ها می تواند به قصد روشنگری از سوی منبری ها وخطبا و اندیشمندان ما بیان شود اما بدون توهین چون توهین نه درسیره رسول الله (ص) و نه در مکتب اهل بیت جایگاهی و شانی ندارد. پیامبر هیچ گاه به مشرکیان حتی به بهت هایشان هم توهین نکرد بنابراین ما میتوانیم صف خود را از اهانت کنندگان جدا کنیم اما روشنگری ها را هم مسکوت نگذاریم به شرط این که این روشنگری ها در فضای بیان حقایق طرح شود.

برخی این شبهه را وارد می کنند که ما دسترسی چندانی به منابع معتبر درباره این قضاوت ها نداریم. دیدگاه تان در این باره چیست؟

با این که در تاریخ نگاری اسلام،‌ سانسور و تحریفات وجود دارد اما این به آن معنا نیست که هیچ کدام از منابع معتبر نیست و شما در صحاح و منابع معتبر اهل سنت می بییند که نکات برجسته ای درباره حضرت بیان شده است که می تواند به قصد روشنگری  بیان شود. روشنگری یکی از رسالت های ما در ایام ولادت و شهادت معصومین علیهم السلام است و لذا بدون توهین و اهانت می توان در این باره روشنگری های سودبخشی را به انجام رساند. شما می بینید که امیرالمومنین (ع) با این که معترض است اما با این ها همکاری و با این ها زندگی می کند. چرا؟ به خاطر این که مصلحت اسلام را بالاتر می بینند و می خواهند  که اسلام پیش برود، چون از زمان صدر اسلام تا به حال افراد و جریان هایی بوده اند که می خواسته اند ریشه اسلام را بَرکنند و امروز هم شما صف آرایی ٱن ها را در برابر اصل اسلام و تشیع و باورهای راستین و پویای شیعه به چشم می بینید. گاه علنی هم می گویند و از منویات خود خبر می دهند لذا کار ما در این باره این است که روشنگری را آمیخته به فضای افراطی نکنیم و همان سیره ای را دنبال کنیم که رسول الله (ص) و اهل بیت (ع) دنبال کردند.

زاویه دید شما نسبت به خطبه فدکیه چگونه است ؟ به هر حال از رهیافت های مختلفی می توان به این قضیه پرداخت. شما چه زاویه دیدی را در این میان برجسته می کنید؟

تصور می کنم ما می توانیم خطبه فدکیه را از منظر همین روشنگری و بیان حقایق در یک فضای معرفتی و فکری ببینیم. شما می بینید که در این خطبه که شروح مختلفی در طول تاریخ چه از جانب اهل سنت و چه از میان شیعیان بر آن نگاشته شده در راستای همین روشنگری است. حضرت در این خطبه  از وضعیت جاهلی مردم پیش از بعثت یاد می کنند و متذکر می شوند که سزاوار نیست مردم دوباره به دوران جاهلیت برگردند و آن همه زحمات پیامبر (ص) را زیر پا بگذارند.  در این میان به جایگاه اهل بیت (ع) هم اشاره می کنند. خب این یک خطبه عادی نیست و به تعبیر یکی از اندیشمندان این خطبه یکی از خطبه هایی است که در جامعیت و زیبایی به نهج البلاغه طعنه می زند. شما نگاه کنید که حضرت با چه ادبیات و جامعیت و زیبایی و مراعات انصافی در این خطبه روشنگری می کنند ما هم بر اساس سیره حضرت زهرا (س) باید همین گونه رفتار کنیم. حضرت اعتراض می کنند حتی مراسم کفن و دفن خود را که بنا به وصیت حضرت مخفیانه برگزار شد به یک نشانه اعتراضی بدل می کنند  به یک نشانه از یک حرکت روشنگرانه بدل می کنند اما در عین حال جانب انصاف را فرو نمی گذراند و به کسی اهانت نمی کنند.

حالا یک جریان هایی در برخی از نقاط که مدعی سیره اهل بیت (ع) هستند اما از در لعن و اهانت به مقدسات مذاهب وارد می شوند این ها به ضرر امت اسلام و به زیان انسجام و وحدت ملی کشور است. ما در همین ایام می توانیم به جای حرکت های صرفا تهییجی و افراطی بیاییم خطبه خوانی حضرت را فرهنگ و باب کنیم و معارف این خطبه را به نسل جوان و اهل سنت و میان شیعیان معرفی و منتقل کنیم. این نوع رفتارها در روشنگری های منصفانه بسیار دخیل خواهد بود تا این که ما بیاییم از راه سب و دشنام و لعن وارد شویم لذا ما به ویژه مداحان نباید در این دام بیفتیم و مجالس ذکر مصایب اهل بیت (ع) نباید به گونه ای باشد که اهل منبر و دانشمندان در حاشیه قرار بگیرند. ما امروز در این فضا بیشتر نیاز به فضاهای معرفتی داریم. امروز اهل سنت در شهرهای ما حضور دارند. من مثال می زنم احتمالا در هر محله شهر تهران اهل سنت حضور دارند  و زندگی می کنند. آیا رواست که در این شهر بیاییم یک سری نشانه ها و مولفه های تهییجی را به  اسم پیروی از اهل بیت (ع) اشاعه دهیم در حالی که بوی اهانت از آن ها به مشام می رسد و می دانیم که برادران اهل تسنن را اندوهگین و خشمگین خواهد کرد.