شرکت های دانش بنیان، موسسه هایی خصوصی یا تعاونی هستند که با هدف افزایش علم، ثروت و رشد سرمایه گذاری بر پایه دانش و به منظور استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت‌ها و توانایی‌های موجود در دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی و تحقق اهداف برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تشکیل شده اند. این شرکت‌ها در حقیقت حلقه اتصال میان ایده و فناوری به شمار می روند که می‌توانند طرح ها را در مسیر رسیدن به توسعه هدایت کنند.

حسن روحانی رییس جمهوری در 22 بهمن 1396 خورشیدی در مراسم راهپیمایی این روز و به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی در سخنانی ضمن پرداختن به پیشرفت های صورت گرفته در نظام جمهوری اسلامی، گفت: «2 هزار شرکت دانش بنیان در یکسال گذشته توانسته اند به جایگاه تولید برسند و در سال آینده این روند را ادامه خواهیم داد.»

در همین ارتباط «امیرحسین نیکوگفتار» مشاور رییس و مدیرکل امور شرکت های دانش بنیان می گوید اصلی ترین اقدام و دستاورد دولت در چند سال گذشته را باید سرعت بخشی به شناسایی دقیق تر نیازهای زیر ساختی شرکت های دانش بنیان برشمرد. در ادامه ایرنا به گفت و گو با وی پرداخته است.

** شرکت های دانش بنیان؛ عاملی در جهت استقلال و قطع وابستگی
شرکت های دانش بنیان به عنوان موسسه هایی هستند که زمینه دستیابی به استقلال و قطع وابستگی را در دستور کار دارند و رشد و توسعه علمی و اقتصادی کشور را به ارمغان می آورند. از جمله مزیت های مادی این شرکت ها می توان به معافیت های مالیات عملکرد (حقوق کارکنان برای شرکت های عضو پارک های فناوری)، معافیت و تسهیلات گمرکی و بهره مندی از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی اشاره کرد و از مولفه های علمی آن باید از فرصت شبکه سازی با ایجاد ستادهای تخصصی و امکان به خدمت گرفتن نخبگان مشمول خدمت سربازی در قالب خدمت امریه نام برد تا از ظرفیت علمی این افراد در جهت توسعه این موسسه ها استفاده شود.

** دولت تدبیر و شناسایی دقیق اولویت های شرکت های دانش بنیان
اصلی ترین اقدام و دستاورد دولت در چند سال گذشته را باید سرعت بخشی به شناسایی دقیق تر نیازهای زیر ساختی شرکت های دانش بنیان برشمرد. زیرا نیاز شرکت ها تنها به حمایت های مادی محدود نمی شود و جهت ارتقا و توسعه اکوسیستم فناوری، زیرساخت های فعالیت آنها از جمله توسعه بازار و بسترسازی ورود به بازارهای صادراتی که موتور پیشران اقتصاد مقاومتی به شمار می رود، می بایست تقویت شود و این مهم فقط با آموزش و ایجاد فرصت تجاری سازی برای این شرکت ها امکان پذیر خواهد بود.

حسن روحانی رییس جمهوری در سخنانی اظهار داشت که «2 هزار شرکت دانش بنیان در یکسال گذشته توانسته اند به جایگاه تولید برسند و در سال آینده این روند، استمرار خواهد یافت.» دولت تدبیر در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان اقدام های قابل توجهی داشته است به عنوان نمونه تعداد شرکت های تایید صلاحیت شده در مرداد 1392 خورشیدی 40، سال 1393؛ 600، 1394؛ یک هزار و 500، 1395؛ 2 هزار و 500 و در 1396 خورشیدی 3 هزار و 350 شرکت بوده است.

به علت نبود سازوکار ثابت و مبنای مقایسه ای یکسان، امکان برآورد کردن جایگاه ایران به لحاظ دارا بودن شرکت های دانش بنیان وجود ندارد اما به جرات می توان گفت که با توجه به استعدادها و ظرفیت ها، ایران رتبه نخست منطقه را به خود اختصاص داده است.

** راهکارهای توسعه شرکت های دانش بنیان
برای توسعه شرکت های دانش بنیان باید راهکارهای مختلفی از جمله توانمندسازی، توسعه علمی و اقتصادی و هم افزایی این نهادها و استفاده از ظرفیت های موجود پرداخت. همچنین به منظور، کارآمد کردن این شرکت ها اعتماد دستگاه های دولتی به عنوان بزرگترین مشتری این موسسه ها و اهتمام به خرید فرآورده های این شرکت ها می تواند زمینه جهش آنها را فراهم آورد.

** معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و حمایت جدی از شرکت های دانش بنیان
با استقرار و ارتباط تعداد قابل توجهی از شرکت های دانش بنیان فعال در حوزه های متنوع فنی در پارک فناوری پردیس، شناخت جامعی از نیاز آن قبل از شکل گیری ایجاد می شود و به همین جهت، پارک پردیس با همراهی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای تسهیل فضای کسب و کار و حمایت های موثر از این شرکت ها از سطوح سیاستگذاری و اخذ مصوبه های هیات دولت تا بُعد نظارتی بر اجرای قوانین اقدام کرده اند و از جمله این اقدام ها می توان به حل اختلاف در تسری بیمه بیکاری کارکنان در پارک های فناوری، پذیرش قراردادها با شرکت های فناور به عنوان وثیقه ملکی نزد شبکه بانکی کشور، معافیت مالیات حقوق کارکنان اشاره کرد.

گفت و گوی ایرنا با «بهمن آرمان» اقتصاددان و کارشناس مسایل اقتصادی را در ادامه می خوانیم:

**شرکت های دانش بنیان و هزینه های سرسام آور آن
برداشت اشتباهی در ایران از شرکت های دانش بنیان وجود دارد، تولید تکنولوژی و تبدیل کردن ایده های نوین به کارهای مولد مساله بسیار پیچیده‌ای است و کشورهایی مانند هندوستان و چین هم وارد این مقوله شده‌اند اما با این وجود تولید تکنولوژی در اختیار کشورهای پیشرفته صنعتی قرار دارد و شرکت های دانش بنیان هزینه های گزافی را در ارتباط با ماموریت های خویش انجام می دهند به عنوان مثال شرکت «ب آ اس اف» (BASF) که یکی از بزرگترین شرکت‌های صنایع شیمیایی و پتروشیمی جهان نیز به شمار می رود و پس از برجام نیز چند تفاهم نامه با ایران امضا کرد در جریان دیدار یک هیات ایرانی از این شرکت آلمانی، مشخص شد که هزینه های تحقیق و توسعه این شرکت بیش از 10 میلیارد یورو است. بنابراین این شرکت ها برای دستیابی به اهداف خود با صرف هزینه‌های بسیار، نخبه ترین افراد را به کار می گیرند.

** شرکت های دانش بنیان؛ نیازمند اولویت بندی های منطقی
به منظور بهره برداری بهتر از شرکت های دانش بنیان و برای تبدیل اندیشه جوانان به کارهای مولد می بایست دولت با توجه به نیازها، جهت گیری های این شرکت ها را اولویت بندی کند و این موسسه ها در جهت آنچه که نیاز واقعی جامعه ایران است، هدایت شوند. به عنوان مثال اکنون مساله کم آبی و تخریب محیط زیست، چالش های بسیار بزرگی به شمار می روند که می توان بر روی این مشکلات تمرکز کرد اما هیچ گونه فهرستی در ارتباط با اولویت های کشور، تعیین نشده است. شرکتی هندی در طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان که یکی از بزرگترین طرح های کشاورزی صنعتی جهان تلقی می شود، سیستم آبیاری را طراحی کرد که قادر خواهد بود تا میزان مصرف آب را به میزان 50 درصد کاهش دهد و در دیگر کشورها هم همین مساله دنبال می شود، اما در ایران این اولویت بندی ها مشخص نیست. با دسته بندی این نیازها و اولویت ها، جوانان با استعداد کشور را که می خواهند در شرکت های دانش بنیان، نوآوری داشته باشند می توان در مسیر صحیح، هدایت کنند.

شرکت های دانش بنیان در ایران امکان کار را در صنایع پیشرفته به دلیل نبود بودجه، ابزار و تجربه لازم ندارند.

** شرکت های دانش بنیان؛ بسترساز اشتغال زایی
بدون شک، شرکت های دانش بنیان در زمینه اشتغال زایی تاثیر به سزایی دارند و با تمرکز بر نیازهای اساسی کشور، چون شیرین کردن آب دریا و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، می توان به اشتغال جوانان کمک کرد چراکه با صرفه جویی در مصرف آب، هم مشکل کم آبی برطرف خواهد شد و همچنین با فراهم شدن بستر مناسب، کشاورزی رونق گرفته و در نتیجه به اشتغال زایی و رشد اقتصادی منجر می شود. در ایران نخبگان بااستعداد بسیاری وجود دارد که با استفاده از این ظرفیت ها باید، بستر نوآوری و ابداع را به وجود آورد.

*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**2059**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.