چکیده

حکیم سبزواری اگرچه همانند صدرالمتالهین از طرفداران نظریه اتحاد عاقل و معقول است اما بر خلاف وی، در باب برهان تضایف ـ که مهمترین برهان صدرالمتالهین برای اثبات این نظریه است ـ سخنان گوناگونی گفته و مواضع متفاوتی اختیار کرده است؛ گاه آن را ناتمام خوانده و اشکالات آن را برشمرده، گاه تقریری دیگر از آن بدست داده و گاه آن را تمام دانسته و به دفاع از آن پرداخته است. این مقاله به گزارش، تحلیل و بررسیِ سخنان گوناگون حکیم سبزواری درباره برهان تضایف اختصاص دارد. حاصل آنکه تلقیِ حکیم سبزواری از برهان صدرالمتالهین، تلقیِ خاصی است که در برخی موارد با کلام ملاصدرا سازگار نمینماید و بر استدلالهای وی برای رد آن برهان نیز اشکالهایی وارد است اما در مجموع میتوان گفت مـواضـع گـونـاگـون او کمـابـیـش بـا یـکـدیـگـر هماهنگند.

کلیدواژگان: اتحاد عاقل و معقول، برهان تضایف، حکیم سبزواری، صدرالمتالهین

نویسندگان:

محمدهادی توکلی، دکتر حسینعلی شیدان شید

فصلنامه خردنامه صدرا - شماره 85، پاییز 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.