به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، پزشکی قانونی به عنوان مرجعی صاحب صلاحیت برای اظهار نظر پزشکی حقوقی در دادگاه به شمار می‌رود. این سازمان به منظور کارشناسی در امور پزشکی فعالیت می‌کند و نظریات آن برای مراجع قضائی و سایر سازمان‌های دولتی مستند است. این سازمان زیر نظر قوه قضائیه فعال است و در حال حاضر از مهمترین سازمان‌های تاثیرگذار در حوزه پرونده های قضایی به شمار می‌رود.

در راستای همین اهمیت با مدیرکل پزشکی قانونی خراسان رضوی، آریا حجازی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تسنیم: لطفاً آماری از مرگ و میرهای نیمه اول امسال ارائه فرمایید.

حجازی: در آمار تصادفات 10 ماهه سال 96، تعداد 338 نفر فوتی درون شهری و 529 نفر برون شهری بوده که در حوزه تصادفات درون شهری حدود 4 درصد و در برون شهری 2 درصد کاهش را شاهد بوده‌ایم. در حوزه فوت‌های ناشی از 10 ماه 96، شاهد 40 درصد رشد نسبت به همین بازه در سال 95 بوده‌ایم.

تسنیم: بسیاری از شهروندان از روند کند و طولانی صدور مجوزهای دفن در شهرستان‌ها گله مند هستند. در این زمینه توضیح دهید.

حجازی: معاینه جسد در شهرستان‌ها و مرکز استان رویه متفاوتی دارد، در شهرستان‌ها به دلیل اینکه اغلب تنها یک پزشک  مشغول به کار است و این پزشک با مسئولیت و محدودیت‌های زیاد کاری اعم از مراجعین سرپایی، پاسخگویی به مراجع قضایی و شرکت در جلسات اداری مواجه است؛ باید برای معاینه اجساد، وقت مشخصی را تنظیم کند و این رویه در مراکز تک پزشک روش جایگزینی ندارد.

ضمن آن که روند صدور مجوز فقط شامل معاینه جسد نمی‌شود و بعد از اینکه معاینه انجام شد، دو وجه وجود دارد؛ یا کارشناس به این نتیجه می‌رسد که نیاز به کالبدشکافی  وجود دارد و یا اینکه تعیین علت فوت صورت می‌گیرد که مشکلی برای صدور گواهی دفن نیست، اما اگر نیاز به کالبدشکافی باشد مراتب به اطلاع بازپرس و یا دادستان شهرستان می‌رسد تا با نظر دادستان اگر لازم است، جسد متوفی به مرکز استان اعزام و یا بدون تعیین علت فوت جواز دفن صادر شود.

تسنیم: این روال در مرکز استان چگونه است؟

حجازی: در مشهد به عنوان مرکز استان در تمام ایام سال حتی تعطیلات پاسخگوی تمام مواردی هستیم که به مرکز منتقل می‌شوند. این پاسخگویی در روزهای عادی تا بعد از وقت اداری و تا ساعت 15 و همچنین در روزهای تعطیل تا ساعت 12 ادامه دارد و عملاً پاسخگویی در سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود.

نکته حائز اهمیت این است که بدانید یک کار کارشناسی پزشکی قانونی نه تنها به اندازه یک کار اداری که شامل ثبت و تشکیل پرونده،اوراق و حتی ارزیابی و بررسی اولیه اوراق انجام شده و سپس یک کار تخصصی و خاص با حداقل مدت زمان یک ساعت برای متوفی انجام می‌شود و دوباره گزارشات لازم تنظیم و برای مراجع قضایی ارسال می‌شود که تمام این موارد، مستلزم صرف زمان و انرژی است و این شاید زمینه گلایه‌مندی افرادی که از روند پرونده مطلع نیستند را فراهم کند.

تسنیم: روند کار در کمیسیون‌های پزشکی قانونی چگونه است؟

حجازی: در پزشکی قانونی چهار نوع کمیسیون وجود دارد که بسته به نوع، روند رسیدگی و زمان آن متفاوت است. نخستین کمیسیون مربوط به کارشناسی دقیق پرونده صدمات و تروماها است که معمولاً به صورت هفتگی و یا هر دو هفته برگزار می‌شود و معمولاً در زمینه صدمات چشم، گوش، حلق و بینی و ارتوپدی که شیوع بیشتری دارند تصمیم‌گیری می‌شود و نتیجه آن به مراجع و مراکزی که درخواست نظر کمیسیون را نموده‌اند ارسال می‌شود.

کمیسیون دیگر پیرامون تعیین علت فوت تشکیل می‌شود و معمولاً پس از اینکه تمام مراحل کارشناسی بر روی پرونده متوفی انجام شد و علت فوت مشخص نشد و یا سهم تأثیر عوامل مختلف در بروز یک فوت نامعلوم ماند، در کمیسیون تخصصی علت فوت طی فرایندی پیچیده‌تر و معمولاً در صورت عدم تکمیل  پرونده، طولانی‌تر بررسی می‌شود.

کمیسیون بعدی به قصور پزشکی اختصاص دارد که خود شامل کمیسیون‌های متفاوتی است و در آن نیاز به اخذ توضیحات و مصاحبه با طرفین دعوا، چه پزشک معالج، چه تیم معالج اعم از پرستاران، بهیاران، سوپروایزر و مدیر داخلی دارد و از طرفی دیگر باید توضیحات بستگان نیز اخذ شود و پس از مطالعه پرونده و ارزیابی‌های متعدد در نهایت پرونده جهت کمیسیون قصور پزشکی آماده شود و آخرین کمیسیون به پرونده‌های روانپزشکی رسیدگی می‌کند که آمار نسبتاً بالایی را داراست و معمولاً به صورت هفتگی برگزار می‌شود.

تسنیم: برخی نسبت به نحوه صدور احکام برخی پرونده‌ها مانند خودزنی و تمارض به تصادف و غیره شکایت دارند. از طرف دیگر طبق شنیده‌ها پزشکی قانونی مجبور به اعمال برخی سختگیری‌ها است؛ لطفاً در این مورد توضیح دهید.

حجازی: پزشکی قانونی مجبور به اعمال سختگیری نیست، آنچه در مورد یک خودزنی یا دیگرزنی یا تصادف ساختگی اعلام می‌شود صرفاً ارزیابی یک کارشناس است و آنچه که منجر به قطعی شدن این نظر می‌شود اصطلاحاً بررسی صحنه و گزارش شهود و اعلام نظری است که قاضی در این زمینه خواهد کرد؛ به عبارت دیگر نظر نهایی مبنی بر این که این تصادف ساختگی است یا این نزاع خودزنی است با قاضی است و پزشکی قانونی در این امر هیچ دخل و تصرفی ندارد و نظر پزشکی قانونی یک نظر کارشناسی است؛ صرفاً برای اینکه قاضی به علم برسد و رأی نهایی را صادر کند.

تسنیم:  در حوزه تجهیزات و زیرساخت‌ها آیا امکانات موجود پاسخگوی مراجعات است؟ چه کمبودهایی وجود دارد؟

حجازی: یکی از مشکلات جدی ما که نمود زیادی دارد؛ بحث کمبود زیرساخت‌های انجام امور تخصصی است؛ چه در شهرستان‌ها و چه در مرکز استان که ما عملاً هیچ زیرساخت تخصصی برای ارائه امور تخصصی و کارشناسی نداریم. صرفاً پزشکی قانونی در ابنیه و ساختمان‌های مسکونی که تغییر کاربری ضعیفی داده شده است مستقر است.

در مرکز استان نزدیک به  12 سال است به دنبال زمین مناسبی برای احداث مجتمع پزشکی قانونی هستیم و متأسفانه با وجود تمام تلاش مسئولان و نظر مساعد ایشان اعم از استاندار، معاونت عمرانی استانداری، مدیرکل راه و شهرسازی و  شهردار و مسئولان شهرداری مشهد و همچنین مدیران آستان قدس رضوی نسبت به تأمین زمین، اما همچنان زمینی به این اداره کل واگذار نشده تا شاهد احداث مجتمع پزشکی قانونی استان در قالب یک پروژه ملی باشیم.

تسنیم:  در حوزه نیروی انسانی شرایط سازمان چگونه است؟ از قرار بسیاری نارضایتی ها و طولانی شدن روند رسیدگی به همین دلیل است؟

حجازی: کمبود پزشک به ویژه در شهرستان‌ها قابل تامل است. برخی اوقات مرکز پزشکی قانونی در یک شهرستان به دلیل رفتن پزشک آن از سازمان بین یک تا 2 سال تعطیل می‌شود و ما مجبوریم از مراکز مجاور، پزشک تأمین کنیم که این امر سبب نارضایتی مردم و مسئولان محلی می‌شود و امیدواریم این مشکل به زودی مرتفع شود.

تسنیم: پس مهمترین مشکلات پزشکی قانونی در سطح استان همین نبود نیروی انسانی است؟

حجازی: دقیقاً. رأس مشکلات ما در پزشکی قانونی خراسان رضوی، کمبود پزشک است. البته امیدواریم با مصوبه مجلس شورای اسلامی و به تبع آن دستورالعملی که ریاست قوه قضائیه صادر کردند، شاهد برون سپاری برخی فعالیت‌های سازمان پزشکی قانونی باشیم تا کمی کار سبک تر و رسیدگی‌ها دقیق‌تر و منظم‌تر انجام شود.

تسنیم: شنیده شده بسیاری از پزشکان حاضر به کار در این حوزه نیستند چرا؟

حجازی: پزشکی قانونی تقریباً یک شاخه مجزا و منفک شده از پزشکی است؛ یعنی یک پزشک در امر درمان و مداوای بیمار بر پایه اظهارات بیمار، یافته‌ها، استنباط و تشخیص خودش، درمانی را برای بیمار تجویز می‌کند که در پی آن درمان و بهبودی بیمار حاصل می‌شود و پزشک احساس رضایت شغلی پیدا می‌کند اما در پزشکی قانونی یک پزشک بیشتر اوقات دنبال یک سرنخ و به دست آوردن نقاط کور یک پرونده است تا بتواند به قاضی در حل و کشف یک موضوع قضایی کمک کند که با وجود جذابیت خاص خودش، اما پزشک را عملاً از مباحث مربوط به درمان دور می‌کند.

کار در پزشکی قانونی بیشتر یک کار شبه پلیسی است که فردی که می‌خواهد وارد آن شود اول از همه باید علاقه داشته باشد و بعد از آن شرایط این کار را باید بپذیرد و درک کند که به چه محیطی قرار است وارد شود و از همه مهم‌تر از چه محیطی به این واسطه فاصله خواهد گرفت. به هر حال در کنار محدودیت‌ها، این شغل دارای جذابیت‌هایی هم است؛ به عنوان مثال خیلی‌ها مایل هستند دارای یک کار اداری باشند که این یک کار اداری تلقی می‌شود و به همین واسطه مورد استقبال پزشکان خانم واقع شده است.

تسنیم: یکی دیگر از موضوعاتی که همیشه مورد بحث و مناقشه بوده است؛ بحث اهدای جسد و  کمبودها و مشکلاتی که دانشجویان پزشکی در این حوزه با آن مواجه هستند. در حال حاضر شرایط چگونه است؟

حجازی: یکی از الزامات آموزش دانشجویان پزشکی وجود جسد برای انجام کارهای آموزشی است که خوشبختانه با فرهنگی که اخیراً در حال نهادینه شدن است شاهد آن هستیم که افراد خودشان وصیت می‌کنند اجسادشان بعد از فوت در اختیار دانشکده‌های پزشکی قرار بگیرد و در خراسان رضوی هم استقبال خوبی در این زمینه شده است.

فرایند بعد از اهدا نیز  این گونه است که کالبد جسد با احترام خاصی با استفاده از داروها فیکس می‌شود تا از روند فساد جلوگیری شود و سپس مورد استفاده و آموزش دانشجویان پزشکی قرار می‌گیرد و سپس بعد از یک بازه یک تا دو ساله در آرامستان دفن خواهد شد که به نظر می‌رسد در صورت مشارکت افراد علاوه بر اجر معنوی بالایی که این کار خواهد داشت منجر به آموزش مفهومی کسانی خواهد شد که بعدها می‌توانند در بهبود و درمان سایر مردم خدمات ارزنده و زیادی به مردم کشورمان ارائه دهند.

گفت‌وگو: صادق عسکری

انتهای پیام/ش