بیماری‌های مزمن، اما قابل کنترل

آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد حدود 92 درصد سالمندان با حداقل یک بیماری مزمن درگیر هستند و 77 درصد آنها حداقل دو بیماری مزمن همزمان دارند. بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته مغزی، سرطان و دیابت شایع‌ترین این بیماری‌هاست که منجر به وقوع دو سوم آمار مرگ و میر در سال می‌شود. بهترین راه حل، پیشگیری از وقوع این بیماری‌هاست، اما در سال‌های سالمندی نیز با رعایت نکات تغذیه‌ای و داشتن رژیم غذایی مناسب، می‌توان بسیاری از انواع این بیماری‌ها را بخوبی کنترل کرد و سال‌ها بدون بروز آسیب جدی با آن به زندگی پرداخت.

چاقی یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده بیماری‌های مزمن است و می‌تواند مشکلات دوران سالمندی را چند برابر کند. بهترین کمکی که می‌توان به افراد سالمند کرد، کمک به کنترل وزن و در پیش گرفتن سبک زندگی سالم است که شاید خود فرد حوصله و انگیزه کنترل آن را نداشته باشد.

از بروز تداخلات دارویی پیشگیری کنید

افراد سالمندی که به‌دلیل مشکلات و بیماری‌های مختلف به چند پزشک مراجعه و داروهای متفاوتی مصرف می‌کنند، در خطر بروز مشکلاتی براثر تداخل دارویی قرار دارند. مصرف داروهای مختلف ممکن است باعث بروز واکنش‌های سیستم ایمنی، حساسیت و در طولانی مدت اختلال ذهنی، ضعف حافظه و مشکلات دیگر شود. معمولا داروهای مسکن، درمان آلرژی و داروهای ضدافسردگی بیشترین داروهایی است که برای سالمندان تجویز می‌شود. اتفاقا این داروها می‌تواند واکنش‌های حاد ایجاد کند و به همین دلیل توجه فردی غیر از خود سالمند، به عدم تداخل داروهای تجویزی ضروری است.

این موضوعی است که معمولا در چکاپ‌های پزشکی نیز نادیده گرفته می‌شود و اطرافیان می‌توانند کمک بزرگی به عدم تداخل دارویی سالمندان باشند. بهتر است این افراد فهرستی از داروهای مصرفی را هنگام مراجعه به پزشک همراه خود داشته باشند. همچنین در صورت بروز نشانه‌هایی از بروز حالت غیرطبیعی بر اثر مصرف دارو، اطرافیان باید فورا موضوع را با پزشک در میان بگذارند.

هنگامی که حفظ تعادل سخت‌تر می‌شود

یکی از مشکلاتی که بسیاری از سالمندان را دچار مشکلات جدی می‌کند عدم حفظ تعادل و زمین خوردن است. زمین خوردن و عوارض جانبی آن، یکی از عوامل اصلی منجر به فوت در افراد بالای 65 سال است. با افزایش سن، استخوان‌ها‌شکننده‌تر شده و ماهیچه‌ها قدرت و انعطاف خود را از دست می‌دهند. این اتفاق باعث می‌شود با یک ضربه کوچک، بدن دچار کبودی یا استخوان‌ها شکسته شود. از طرفی شکنندگی استخوان و ضعیف شدن ماهیچه‌ها هم باعث زمین خوردن بیشتر در سالمندان می‌شود. مهم‌ترین موضوع برای پیشگیری از بروز این اتفاقات که گاهی جراحت ناشی از آن تا پایان عمر همراه فرد باقی می‌ماند، توجه به نکات ایمنی در محل زندگی افراد است. کفپوش‌های لیز، وجود پله یا سطح شیبدار و نبود نور کافی در خانه مهم‌ترین علل زمین خوردن ناگهانی در خانه است. برای ایمنی بیشتر می‌توان کفپوش‌های حمام و دستشویی را نیز با نصب کفپوش‌های دارای اصطکاک بیشتر ایمن کرد. همچنین مهار موکت و فرش و جلوگیری از ایجاد مانع هنگام راه رفتن به حفظ ایمنی خانه کمک می‌کند.

کنترل مشکلات تغذیه‌ای در سالمندان

سوءتغذیه در افراد بالای 65 سال اغلب تشخیص داده نمی‌شود یا با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شود. سوءتغذیه در این گروه سنی معمولا بر اثر عوامل دیگری مثل فراموشی، افسردگی، ممنوعیت‌های غذایی، از دست دادن دندان‌ها و بی‌حوصلگی در غذا خوردن به‌وجود می‌آید. اطرافیان سالمندان می‌توانند با اندکی توجه بیشتر به تغذیه افراد، آنها را به داشتن سه وعده غذایی در روز، استفاده از میوه‌ها و سبزیجات بیشتر و کاهش مصرف روغن و نمک تشویق کنند.

یکی از مشکلات دوران سالمندی از دست دادن دندان‌های طبیعی و به وجود آمدن مشکل در بلع است. سالمندان با از دست دادن دندان‌ها ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست دهند یا دچار خشکی دهان و بیماری‌های لثه شوند. بهترین راه‌حل برای جلوگیری از بروز این اتفاقات مراجعه مرتب به دندانپزشک است. به این نکته نیز دقت کنید غذای تهیه شده برای سالمندان با مشکلات دندانی باید نرم‌تر و لطیف‌تر باشد.

انجام فعالیت‌های روزانه مفید و پویا

بیشتر افراد سالمند بخصوص سالمندان بالای 70 سال بیشتر ساعت‌های روز را در حالت نشسته یا خوابیده می‌گذرانند. بسیاری از آنها دردهای موضعی دارند و عده‌ای به‌دلیل بی‌حوصلگی یا ترس از زمین خوردن و بروز مشکل فعالیت‌های بدنی خود را بسیار کم می‌کنند. این اقدام شاید در ظاهر به حفظ ایمنی آنها کمک کند، اما کم‌تحرکی می‌تواند باعث بروز مشکلات دیگری شود که کنار آمدن با آنها در سنین بالا به مراتب سخت‌تر است. داشتن فعالیت بدنی هرچند بسیار کم، به تقویت عضلات، کاهش دردهای آرتروزی و حفظ بهتر تعادل فرد کمک بزرگی می‌کند.

همچنین داشتن فعالیت بدنی سلامت مغز را تضمین می‌کند و به حفظ بیشتر توانایی‌های ادراکی و هشیاری فرد می‌انجامد. پیاده‌روی سبک در طول روز یا انجام فعالیت‌های ورزشی ساده و سبک در خانه، البته با توجه به شرایط جسمی سالمندان، می‌تواند کمک بزرگی به حفظ سلامت روحی و جسمی آنها باشد.

اعتماد به نفس را به سالمندان بازگردانید

افراد ممکن است در سال‌های سالمندی عملکردهای شناختی خود را تا حدودی از دست بدهند یا دچار نشانه‌هایی از زوال عقل شوند. با افزایش سن و به‌دلیل وجود بیماری‌های مزمن یا عوامل ژنتیک خطر زوال عقل بیشتر می‌شود. این اختلالات ممکن است برای بسیاری از افراد بالای 65 سال رخ دهد و جای نگرانی یا خجالت وجود ندارد. در این شرایط اطرافیان فرد با صبر و حوصله و تلاش برای ایجاد خودباوری، می‌توانند روحیه از دست‌رفته فرد را به او باز گردانند. هر دو مورد بی‌اختیاری ادراری و یبوست نیز از مشکلات دوران سالمندی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد. این مشکل می‌تواند از اثرات جانبی مشکلات دیگری مثل رژیم غذایی نامناسب یا بیماری‌های مزمن باشد. بیشترین راهکاری که می‌تواند به بهبود این شرایط کمک کند، در پیش گرفتن سبک زندگی سالم است. اطرافیان بهتر از خود سالمند می‌توانند فضایی را فراهم کنند تا فرد در طول روز فعالیت فیزیکی هرچند اندک داشته باشد و در رژیم غذایی خود طیف متنوعی از مواد غذایی سالم را بگنجاند. علاوه بر این سالمندان نباید از مطرح کردن این موضوع با پزشک متخصص شرم داشته باشند.

سپیده شعرباف

دانش و سلامت