آرمان- محمد‌حسین جعفری: در چند سال اخیر بحث فساد اقتصادی و ابعاد مختلف بارها در اخبار شنیده شده است. روند گسترش اختلاس در برخی سازمان‌ها و نهادها تاثیر زیادی در ایجاد جو ناامیدی داشته و موجب دلسردی مردم شده است. هفته گذشته نیز در برنامه تلویزیونی «نود»، علی کریمی به ابعاد دیگری از فسادهای مالی در فدراسیون فوتبال کشور اشاره کرد. گسترش مفاسد اقتصادی و شکسته شدن قبح آن در کشور موجب نهادینه شدن فساد گردیده و به امری طبیعی تبدیل شده است. هر چند بسیاری از مسئولان بر مبارزه با مفاسد اقتصادی و جلوگیری از رانت‌خواری تاکید داشته‌اند اما فساد همچنان قابل مشاهده است. پیرامون این موضوع «آرمان» با محمد حسن‌نژاد نماینده دوره نهم و دهم مجلس و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
چرا فساد اقتصادی هر روز ابعاد مختلفی پیدا می‌کند؟
متاسفانه فساد اقتصادی در کشور به وضعیتی اسفناک رسیده است. مشکل ایران ضعف مدیریتی و بی‌سلیقگی تعدادی از مدیران است. تبعیض و فساد در هر سیستمی وجود دارد اما شور فساد در ایران درآمده است. تبعیض و فساد اصلی‌ترین عوامل گله‌مندی و نارضایتی مردم هستند. صحبت‌هایی که از برنامه نود هفته گذشته پخش شد را من نیز یک بار مدتی پیش در این برنامه گفته بودم. اما زمانی که در صدا و سیما به عنوان نماینده مجلس مطالبی را بیان کردم، از سوی دستگاه‌های مربوطه هیچ واکنشی دیده نشد. اگر سخنان من اشتباه بود باید اعلام می‌کردند که دروغ گفته‌ام و اگر بنده را به عنوان نماینده مردم قبول داشتند و مجلس را به عنوان دستگاه ناظر قبول داشتند باید این مطالب را پیگیری می‌کردند و در سازمان خود تحقیق و تفحص می‌کردند. اما متاسفانه هیچ اتفاقی رخ نداد و ما شاهد هیچ عکس‌العملی نبودیم. یکی از این اتفاق‌هایی که در فوتبال ما رخ می‌دهد، اگر در کشورهای اروپایی و یا باشگاه‌های اروپایی رخ دهد، به سرعت با مسئول خاطی برخورد می‌کنند و از مقامش عزل می‌شود در صورتی که در کشور ما آن شخص که اتهامات زیادی بر او وارد شده نه تنها واکنشی به این اتهامات از خود نشان نمی‌دهد بلکه با وقاحت به کار خود ادامه می‌دهد. اگر این اتهامات، اتهامات کذب است باید از کسی که این اتهامات را وارد کرده شکایت شود و مجازات گردد. در شبکه‌های بانکی هم وضعیت به همین صورت است. مدیرعاملی در بانک مرتکب فساد مالی شده ابتدا با او برخورد می‌شود اما چندی بعد می‌بینیم که مدیرعامل جای دیگری شده است. این روند در بسیاری از جاها مانند نهادهای اجرایی، گمرک و سازمان‌ها وجود دارد. با تمام تلاش‌های نمایندگان مجلس و فریادهایی که به دلیل فساد می‌زنند، هیچ واکنشی دیده نمی‌شود. اگر نماینده دروغ می‌گوید با نماینده برخورد قضایی کنید و اگر حرف او را قبول دارید پس اقدامی کنید. بارها دکتر خجسته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی در خصوص وضعیت گمرک صحبت کردند و در صحن مجلس از این وضعیت فریاد کشیدند، اما متاسفانه هیچ واکنشی به این سخنان دیده نشد. اگر ما سخن نامربوطی در مورد این فسادها می‌گوییم با ما به عنوان کسانی که ایجاد تشویش در اذهان عمومی می‌کنند برخورد کنند ولی اگر قبول دارند حرف‌های ما درست است و فریادهای ما بحق است، این موارد را پیگیری اساسی کنند.
این روزها برخی معتقدند کشور با مشکلاتی با موضوعات مختلف درگیر است. نظر شما چیست؟
شاید بسیاری از افراد بزرگ‌ترین مشکل کشور را تورم، بیکاری، اغتشاشات و اعتراضات اخیر، تحریم، گروه‌های تکفیری، فساد، حقوق‌های نجومی و رانت بدانند، اما به نظر این حقیر با وجود اینکه موارد بالا، مشکلات بزرگ کشور هستند، اما بزرگ‌ترین مشکل و تهدید فعلی کشور، ضربه خوردن اعتماد عمومی می‌باشد. بزرگ‌ترین سرمایه هر حاکمیتی، اعتماد مردم است؛ اگر اعتماد کامل و حمایت مردم پشتیبان دولتمردان و حاکمیت باشد، دولت‌ها می‌توانند با آن سرمایه عظیم، هر مشکلی را با مردم و توسط مردم مرتفع نمایند. در بررسی چند اتفاق اخیر کاملا هویداست که اعتماد عمومی خدشه‌دار شده است؛ علت این امر نیز عدم وجود شفافیت، سیاسی‌کاری و جناح و دسته‌بازی به جای همدلی و هم‌افزایی می‌باشد. مردم به شایعات شبکه‌های معاند و فضای مجازی بیشتر از واقعیت‌های بیان شده در رسانه ملی بها می‌دهند؛ این موضوع مشکل خارجی‌هاست یا خودمان؟
مفاسد اقتصادی چه تاثیری در جامعه از خود باقی می‌گذارند؟
به طور کلی مفاسد اقتصادی تاثیر بسیار مخربی در جامعه از خود به جای می‌گذارند. اگر اعتماد کامل و حمایت مردم پشتیبان دولتمردان و حاکمیت باشد، دولت‌ها می‌توانند با آن سرمایه عظیم، هر مشکلی را با مردم و توسط مردم مرتفع نمایند. در بحث فسادهای بزرگ که موجب حساسیت مردم شده باید با جدیت و شفافیت برخورد شود تا مردم نسبت به دستگاه‌ها بدبین نشوند. درخصوص پرونده بابک زنجانی اگر مصلحتی است که شفاف نباشد به مردم بگویند که مصلحت نیست. اگر بحث مصلحت اندیشی در میان نیست خوب حقیقت را به مردم بگویند. مردم می‌گویند حدود پنج سال است ما را با «ب.ز» سرکار گذاشتید و هنوز هم ابعاد این پرونده و شرکای این شخص مشخص نیستند. بیان این عدد و ارقام نجومی ذهن مردم را آشفته می‌کند که چطور می‌شود یک شخصی همچون بابک زنجانی به چنین ثروتی دست بیابد و اینگونه رشد کند؟ باید مشخص شود چه کسانی با او همراهی کرده‌اند. کسانی که به سرمایه این مملکت خسارت وارد کرده‌اند، وام‌های میلیاردی گرفته‌اند و پس‌نداده‌اند باید بازخواست شوند و معرفی گردند. چگونه برای پرداخت وام دو میلیون تومانی قرض‌الحسنه، چندین وثیقه و ضامن لازم است، اما برای وام‌های خلاف هزار میلیاردی، هیچ وثیقه و ضامنی لازم نیست؟ چگونه برای وام ازدواج و وام تولید، پول برای نیست اما برای پرداخت وام‌های بالای هزار میلیاردی پول هست؟
واکنش مجلس نسبت به اتهاماتی که محمود احمدی‌نژاد در روزهای گذشته به برخی افراد و حتی برخی شخصیت‌ها وارد نموده چیست؟
در خصوص رئیس‌جمهور سابق که بار دیگر اذهان عمومی را آشفته ساخته باید گفت ایشان از چند سال گذشته تا به امروز در موارد مختلف به اشخاص و شخصیت‌های بزرگ نظام اتهاماتی را وارد کرده‌اند. اگر این اتهامات صحت دارد چرا بررسی نمی‌شود و اگر صحت ندارد با کسی که اذهان جامعه را آشفته می‌سازد و به شخصیت‌های نظام اتهام و تهمت می‌زند چرا برخورد قانونی نمی‌کنند؟ احمدی‌نژاد بارها به رئیس قوه قضائیه اتهام وارد کرده و به ایشان توهین نموده که البته توهین به روسای قوا از مصادیق جرم محسوب می‌شود. چرا با این شخص برخورد نمی‌شود؟ اگر حرف‌های احمدی‌نژاد درست است که باید آن افراد از کار خود برکنار شوند و محاکمه شوند، ولی اگر این اتهامات و این سخنان کذب است بر اساس شرع احمدی‌نژاد باید مجازات شود تا دیگر کسی در هر جایگاهی نتواند مردم را به این نظام بدبین کند. بدتر از فساد نوع برخورد با فساد است. در دعوای میان دو طرف یکی حق است و دیگری ناحق. نمی‌شود هر دو طرف حق باشند. در نظر نگرفتن برخی الزامات مبارزه با فساد می‌تواند وضعیت مفاسد را بدتر کند. برای مثال وقتی در رسانه‌ای معتبر و مهم مطرح می‌شود که فلان مسئول این مقدار از بیت‌المال را برای خود هزینه کرده و با این کار در امانت خیانت کرده، چطور چند روز بعد همان شخص در همان رسانه مهم حاضر می‌شود و درباره موضوع دیگری صحبت می‌کند؟ مردم می‌بینند کسی که متهم به فساد مالی است آزادانه در رسانه‌ها حاضر می‌شود! چنین اتفاقی چه تاثیری در جامعه خواهد گذاشت؟ آیا برای مفسدان اقتصادی احساس امنیت ایجاد نمی‌کند؟ در مفاسدی که جنبه عمومی دارند نباید با افراد کنار آمد و باید به شدت با این گونه از مفاسد برخورد شود.
وابستگی افراد به مسئولان یکی از عوامل شیوع رانت خواری و ویژه‌خواری محسوب نمی‌شود؟
اشخاصی که از راه‌های مختلف توانسته‌اند ثروت زیادی به دست آورند، با نفوذ به سازمان‌ها و نهادها برخی از مسئولان را نمک گیر می‌کنند. یعنی اینگونه نیست که شخصی از قبال یک سازمان و یا یک نهاد ثروت اندوزی کند. بلکه این ثروت را از راه‌هایی دیگر کسب کرده و با ایجاد رابطه با برخی افراد، جایگاه خود را تثبیت می‌کند. برخلاف تصور عده‌ای، در نهادهای سیاسی مسئولان افراد شریف و پاکدستی هستند و در بین مسئولان سیاسی ما کمتر کسی وجود دارد که آلوده باشد. اما متاسفانه اغلب مسئولان و مدیران آلوده رفاقت‌ها و روابط می‌شوند. افراد فرصت‌طلب با تحمیل خود به مسئولان از جایگاه آنان سوءاستفاده می‌کنند و این مسئولان هستند که باید مراقب اطرافیان خود باشند تا در دام چنین افرادی گرفتار نشوند.
سال گذشته بحثی مطرح شد مبنی بر ایجاد پایگاه اطلاعاتی اقتصادی و گفته شد با ایجاد این پایگاه تا 80 درصد از مفاسد اقتصادی جلوگیری می‌شود. چرا دیگر این بحث پیگیری نشد؟
متاسفانه کار چندانی در این خصوص صورت نگرفت و ما همچنان پیگیر آن هستیم. یکی از مهم‌ترین دلایل این پدیده، نداشتن اطلاعات اقتصادی جامع است. مشکل اصلی در کشور عدم شفافیت است. اگر در کشور شفافیت وجود داشته باشد فساد به این شکل گسترش پیدا نمی‌کند. برای ایجاد چنین پایگاه اطلاعات اقتصادی نیاز به یک عزم جدی وجود دارد. با ایجاد این پایگاه گردش مالی رصد می‌شود و از بروز هر نوع فساد مالی از اختلاس تا واریز غیر قانونی حقوق‌های نجومی جلوگیری می‌شود. ما همچنان این بحث و ایجاد این پایگاه را پیگیر هستیم و امیدواریم به نتیجه مطلوب برسد. اگر اقتصاد مقاومتی را در دستور کار داریم باید جلوی فسادهای اقتصادی را بگیریم. در اقتصاد مقاومتی باید فساد مالی و اداری ریشه‌کن شود و در صورت وجود فساد داخلی این نوع از اقتصاد شکل نمی‌گیرد. ویژگی عمده اقتصاد مقاومتی، انعطاف‌پذیری آن در برابر شوک‌هایی است که از بیرون به کشور تحمیل می‌شود.
جامعه از نمایندگان خود توقع دارد تا برخورد جدی‌تری با مفاسد داشته باشند، به نظر شما عملکرد مجلس در این حوزه موفق ارزیابی می‌شود؟
نمایندگان اختیارات محدودی دارند. در خصوص بسیاری از موارد نمایندگان به وظیفه نمایندگی خود عمل می‌کنند. در بسیاری از موارد تحقیق و تفحص صورت می‌گیرد و گزارش آن اعلام می‌شود. مجلس وظیفه نظارتی دارد اما قدرت اجرایی ندارد. قدرت مجلس بیشتر در حوزه نظارت بر وزارتخانه‌هاست اما عده‌ای انتظار دارند ما بر تمام اماکن از جمله تمام شعب بانک‌ها نیز نظارت داشته باشیم. فقط در یک مورد که بنده مسئول کمیته تحقیق و تفحص از یکی از بانک‌ها بودم، از ۱۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان تسهیلات داده شده، حدود ۱۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان آن سوخت شده است. نمایندگان تمام تلاش خود را برای رفع مشکلات و ایجاد شفافیت به کار گرفته‌اند و همچنان پیگیر حقوق ملت هستند. متاسفانه رسانه‌های موثر آنقدر که به سلبریتی‌ها فرصت سخن گفتن می‌دهند، به نمایندگان مجلس فرصت نمی‌دهند تا با مردم صحبت کنند. این فضا باید ایجاد شود تا مردم بیشتر با فعالیت‌های انجام شده و عملکرد نمایندگان خود آشنا شوند و یا حتی یک مساله مهم همچون بررسی بودجه را به طور مستقیم از سیما پخش نمی‌کنند اما یک برنامه جشنواره‌ای را همزمان از چند شبکه پخش می‌کنند. این باعث می‌شود مردم از معرکه دور بمانند و فضای شفاف ایجاد نشود. با ملاک شفاف سازی حساب‌های مالی، برخی از معضلات اقتصادی مثل حقوق نجومی مدیران باید شفاف باشد که متاسفانه اینطور نیست پس نتیجه می‌گیریم ما اصلا شفافیت در حساب‌های مالی‌مان نداریم. نمی‌شود از نمایندگانی که توسط مردم دیده نمی‌شوند و صدایشان توسط مردم به سختی شنیده می‌شود انتظار معجزه داشت. کاری که امروز از دست نمایندگان مجلس ساخته است تحقیق و تفحص است در بسیاری از موارد ما ورود کردیم از جمله بانک سرمایه و یا صندوق ذخیره فرهنگیان و گزارش آن را به قوه قضائیه ارائه کرده‌ایم. در چنین وضعیتی ما کار خود را انجام داده‌ایم و این وظیفه قوه‌قضائیه و دستگاه‌های مربوطه است که کار را به سرانجام رسانند. متاسفانه در برخی موارد به این گزارش‌های مجلس بها داده نمی‌شود. از ارسال گزارش تخلفات منطقه آزاد ماکو به قوه قضائیه براساس ماده 236 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بیش از 5 ماه گذشته است، اما هیچ جوابی داده نشده است.
نظر شما