شناسهٔ خبر: 24129102 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: رسا | لینک خبر

آیت الله میرباقری:

دانش سیاستگذاری خط مشی "دولت_ملت" را روشن می‌کند

رییس فرهنگستان علوم اسلامی گفت: اگر ما دانش سیاستگذاری را رشته علمی به حساب بیاوریم، از خط مشی گذاری برای توسعه در مقیاس جامعه جهانی تا خط مشی گذاری برای دولت_ ملت ها نیاز به چنین رشته ای داریم.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدمهدی میرباقری در اولین کنفرانس «حکمرانی و سیاستگذاری عمومی» که امروز در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، به سخنرانی رابطه تفقه دینی و سیاستگذاری عمومی اظهار داشت: در یک تقسیم بندی می توان فقه را به فقه موضوعات، نظامات و حکومتی تقسیم کرد.

وی با بیان این که مقصود از فقه حکومتی فقه الحکومه نیست، گفت: فقه حکومتی یا سرپرستی فقهی است که مدیریت تکامل اجتماعی را منظور نظر دارد و تفقه دینی اگر ناظر به سرپرستی تکامل اجتماعی بود و تکامل اراده های اجتماعی را منظور نظر قرار داد، این فقه حکومتی است و مقصود از فقه حکومتی، فقه الحکومه نیست، بلکه فقهی است که معطوف به سرپرستی تکامل اجتماعی می باشد. یعنی فقهی است که علاوه بر این که عرصه های مختلف اجتماعی را به صورت یک نظام پیوسته بزرگ می بیند، تکامل این نظام و سیر به طرف نظام مطلوب را هم منظور نظر دارد، لذا صرفا یک نظام مطلوب را ارائه نمی کند، بلکه ناظر به شناخت وضعیت موجود و طرح انتقالی به برنامه انتقالی هم است.

رییس فرهنگستان علوم اسلامی ضمن بیان تعریف خط مشی گذاری تصریح کرد: در خط مشی گذاری و سیاستگذاری که رشته نسبتا نوپدیدی است، یک نگاه روشنی دیده نشده که تعریف واضح و مورد اتفاق بین نخبگان این عرصه برای آن وجود داشته باشد. تعاریف خرد و کلانی در این باره وجود دارد. بیان سیری که یک حکومت و زیرمجموعه های آن برای تحقق اهداف معین حکومت دارند، به معنای خط مشی گذاری است.

وی افزود: اگر خط مشی گذاری به عنوان یک علم شناخته شود، علم خط مشی گذاری و سیاستگذاری از یک سو زیرمجموعه علم مدیریت دولتی است یعنی ناظر به اداره کلان جامعه که مأموریت دولت ها است و برای تحقق این مأموریت، یک بخشی که به آن نیاز داریم که شاید برای شکل گیری این علم، به جای این که از نرم افزار استفاده کنیم، از ظرفیت افراد استفاده می شده و از علومی مثل مدیریت، اقتصاد و جامعه شناسی در عرصه های مختلف استفاده می شده، مدیران بودند که با استفاده از این دانش ها برای تغییر وضعیت و بهینه برنامه ای حکومت تدبیر می کردند اما تدریجا توجه پیدا شد به این که این علوم برای اداره جامعه کافی نیستند، بلکه نیاز به یک عقلانیت و نرم افزاری داریم که حلقه اتصال بین این دانش ها و برنامه ریزی باشد.

آیت الله میرباقری اظهار داشت: وقتی برنامه ریزی برای اداره جامعه در مقیاس برنامه ریزی توسعه هماهنگ ارتقا پیدا کرد و به ویژه در دوران اخیر که این توسعه فرهنگی تبدیل شده بود و با رویکرد فرهنگی به توسعه نگاه می شود که صرفا توسعه یک بعدی نیست مثل دوران بازسازی و مدرنیسم نیست که توسعه را بر محور توسعه اقتصادی تعریف می کردند، در دوران اخیر که نگاه به توسعه جامع شده و معتقدند که باید در توسعه ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دیده شود و توجه به تکثرات جامعه جهانی کردند و معتقد به توسعه فرهنگی هستند که توسعه باید معطوف به بوم های فرهنگی خاص باشد و نباید یک توسعه واحد جهانی طراحی شود و یکنواخت تدبیر شود، به این رسیدند که اگر بخواهیم در برنامه ریزی برای توسعه ابعاد مختلف را ببینیم و این برنامه ریزی معطوف به وضعیت های مختلف باشد، دیگر رشته هایی مثل اقتصاد یا مدیریت و جامعه شناسی کافی نیست بلکه در برنامه ریزی اقتصادی، باید حتما سیاستِ فرهنگ را در نظر گرفت کما این که در ساماندهی فرهنگ باید سیاست اقتصاد را مطالعه کرد، بنابراین احتیاج به این دارید که نگاه جامع تری داشته باشید که در آن ابعاد مختلف جامعه دیده شود و معطوف به توسعه و تکامل اجتماعی باشد.

وی گفت: نیاز به یک علم میان رشته ای شده است که بتواند از محصولات همه این علوم استفاده کند و یک تدابیر جامعی که ناشی از مجموعه این علوم باشد، انجام دهد. ممکن است در دوره ای این توجه نبوده که در برنامه ریزی باید ابعاد مختلف جامعه را با هم ببینیم، اما این توجه پیدا شده که نمی توانیم این علومی که ناظر به یک ساحت هستند در اختیار مدیران قرار دهیم و بگوییم که خود از این علوم استفاده کنید.

رییس فرهنگستان علوم اسلامی تصریح کرد: غیر از این که خط مشی گذاری در موضوعات کلان اجتماعی داریم، یک خط مشی گذاری برای کلیت جامعه وجود دارد که آن خط مشی گذاری طبیعتا نمی تواند تنها بر پایه علوم سیاسی یا مدیریت یا اقتصاد شکل بگیرد. طبیعتا توجه پیدا شده که نیازمند به یک سطح عقلانیت هستیم که بتواند چارچوب های کلان حرکت اجتماعی را معین کند که ذیل آن خیلی از سطوح برنامه ریزی اتفاق می افتد.

وی گفت: برنامه ریزی های خاص ذیل خط مشی گذاری اتفاق می افتند. بنابراین سبب شده است که یک مسائل جدیدی مورد توجه قرار بگیرد و سعی شود که این مباحث با روش علمی مورد تحقیق قرار بگیرند و طبیعتا رشته یا رشته هایی پیدا شده که معطوف به خط مشی گذاری برای کلان جامعه هستند و توجه به مسأله شناسی، راه حل شناسی، تصمیم گیری، اجرا و ارزیابی را به عهده رشته ها گذاشته اند.

آیت الله میرباقری تصریح کرد: موضوع کار رشته خط مشی گذاری فراتر از موضوع کار علم اقتصاد و یا دانش سیاست و امثال اینها است. موضوع آن میان رشته ای و فرا رشته ای است که کار آن خط مشی گذاری بوده و ذیل این خط مشی گذاری، دانش اقتصاد در حوزه اقتصاد عهده دار برنامه ریزی و امثال این ها است.

وی افزود: وقتی نگاهمان به سمت مجموعه نگری پیش می رود و سپس نگاه سیستمی ما ارتقا می یابد و ظرفیت مطالعه ما از ظرفیت برنامه ریزی برای یک جامعه به ظرفیت برنامه ریزی برای جامعه جهانی آن هم در مقیاس توسعه ارتقا پیدا می کند، حتما نیاز به رشته های پیدا می شود که موضوعات کلان تر و جامع تر است.

رییس فرهنگستان علوم اسلامی اظهار داشت: هر چه نگاه ما به برنامه ریزی جامع تر شود، موضوعات جدیدی مورد تحقیقات علمی قرار می گیرند و علوم جدیدی تولید می شوند. اگر ما دانش سیاستگذاری را رشته علمی به حساب بیاوریم و جزو علوم بدانیم، قاعدتا یک علم نوپدیدی است که در این مقیاس، مطالعه مورد نیاز قرار گرفته و فراهم شده و از خط مشی گذاری برای توسعه در مقیاس جامعه جهانی تا خط مشی گذاری برای دولت ملت ها نیاز به چنین رشته ای دارد البته مقیاس آن متفاوت است. یعنی آنچه که در خط مشی گذاری در توسعه جامعه جهانی به خصوص با رویکرد توسعه فرهنگی مورد مطالعه است، متفاوت با خط مشی گذاری برای یک کشور است، لذا  به چنین دانشی احتیاج داریم./۸۲۲/پ۲۰۲/س

نظر شما