به گزارش نصر به نقل از ایرنا، در سال 1283 شمسی به دنبال افزایش نارضایتی عمومی از ظلم و جور شاهان قاجاری و عوامل آنان، با تلاش علماء و روشنفکران زمینه برای انقلاب مشروطه فراهم شد.

جنبش مشروطه‌ خواهی یا انقلاب مشروطیت مجموعه رویدادها و قیام هایی است که به امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه قاجار در 14 مرداد 1285 انجامید و تا دوره محمد علی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت.

از ثمرات جنبش مشروطه می توان به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران اشاره کرد.

استبداد و مشروطیت

ویژگی مشخص نظام سیاسی ایران در دوره قاجاریه استبداد بود؛ شاه به تنهایی قانون گذار، بالاترین مقام قضایی و فرمانده کل همه نیروهای مسلح بود. او همچنین کسی بود که دستگاه دولتی را بدون حد و مرز و قید و شرط در اختیار گرفته، بر جان و مال همه مردم تسلط داشت.

شاه می توانست با تصمیم فردی قراردادهایی با کشورها و سرمایه داران خارجی منعقد کند، قدرت وی به اندازه ای بود که نه فقط مردم عادی، بلکه حی صدراعظم و شاهزادگان نیز رعایای او محسوب می شدند.

استقرار سلنطت ناصرالدین شاه و افزایش استبداد داخلی و پریشانی روزافزون اوضاع اجتماعی،عقب ماندگی جامعه و افزایش دست یازی های مداوم استعمارگران خارجی در ایران زمینه ساز نهضت مشروطه شد.

اینک پس از گذشت 111 سال از نهضت مشروطه، دانشگاه تبریز میزبان همایش ملی یک روزه در باب واکاوی جنبه های مختلف این نهضت تاریخی و درس گرفتن از آن برای آینده است.

بازگشت به گذشته درخشان

رئیس انجمن علمی حقوق اساسی ایران در این همایش سخن گفتن از مشروطه ایرانی را به نوعی سخن گفتن از گذشته پرافتخار دانست و گفت: با تاسی از مشروطه و مطالبات آن دوره باید به گذشته درخشان بازگردیم.

علی اکبر گرجی با بیان اینکه رمز و رازهای فراوانی در مشروطه مشاهده می شود،افزود: فلسفه این نشست ها باخوانی رمز و رازها است.

وی با بیان اینکه افراد زیادی با هر نحله و گرایش هایی درباره تاریخ سخن می گویند،خاطر نشان کرد: همه این گفتمان ها به گشودن بال و پر ایرانیان خدمت می کنند.

گرجی با بیان اینکه مشروطیت یک پدیده کاملا تاریخی هم نیست، افزود: این گونه نیست که مشروطیت در یک برهه تاریخی به وقوع پیوسته و تمام شد؛ مشروطیت در هر زمانی و مکانی که امر سیاسی وجود داشته باشد ما با آن روبرو هستیم.

استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: طبیعی است که مساله امر سیاسی نمی تواند از جامعه حذف شود، تا زمانی که پدیده قدرت سیاسی وجود دارد مساله مشروطه خواهی نیز یک مساله زنده است.

گرجی گفت: استمرار قانون اساسی و تداوم مشروطه از ویژگی های مردمسالاری معاصر است و ما در ذیل نظامی زندگی می کنیم که مدعی نظام جمهوری و اسلامی است.

وی با بیان اینکه در همه مردم سالاری ها مساله مشروطیت مساله معاصر است، افزود: بکارگیری ابزارهای گوناگون مهار، تعدیل قدرت و ساز و کارهای تفکیک قوا راه هایی برای جاودانگی دولت مشروطه است.

گرجی خاطرنشان کرد: انجمن حقوق اساسی ایران از زمان تاسیس، شعارش کوشش برای حقوقی سازی سیاست و تلاش برای تحلیل قانون مدارانه سیاست و پدیده های سیاسی در کشور است.

وی افزود: انجمن حقوق در طول کمتر از 2 سال 540 عضو از حقوقدان های عمومی را دور هم جمع کرده است که هدف اش بسط و گسترش گفتمان حقوقی است.

نامحدود بودن قدرت منبعث از مشروطه

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نامحدود بودن قدرت را یک اصل کلی دانست و گفت: نامحدود بودن قدرت منبعث از قانون اساسی مشروطه است.

اشرف بروجردی با بیان اینکه تثبیت اصل حاکمیت بر مبنای آرای عمومی است، افزود: البته در رژیم گذشته هم انتخابات برگزار می شد اما انتخاباتی که متکی بر آرای عمومی نبود.
وی مباحثی همچون عدالت اجتماعی، آزادی و استقلال را زاییده دوران مشروطه دانست و تاکید کرد: امروزه نیز باید حوزه حقوق خصوصی در بین دولت به رسمیت شناخته شود.
بروجردی اضافه کرد: امروز در موقعیتی قرار داریم که تصویری که در عرصه ملی و بین المللی از جامعه اسلامی ارایه می دهیم باید مطابق با نهاد فطری انسان و آزادی و حقیقت باشد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تاکید کرد: اگر امروز می خواهیم بگوییم که حکومت فرهنگی داریم باید این امر را در ادبیات و قانونگذاری و مباحق قانونی هم لحاظ کنیم تا مردم احساس آرامش و طمانینه بکنند.

مشروطیت، تجدید حیات ملی

رئیس دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز نیز در این همایش با بیان اینکه در خصوص ابعاد تاریخی و سیاسی مشروطیت به صورت گسترده کار شده ولی توجه زیادی به ابعاد حقوقی آن نشده است، اظهار کرد: ویژگی این همایش ملی این است که ابعاد حقوقی مشروطیت را که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، مدنظر قرار می‌‌دهد.

رجب ایزدی افزود: معتقدم یکی از مظاهر مهم پیشرفت، تنظیم و تدوین روابط اجتماعی و سیاسی است که این اقدام از طریق حقوقی امکان پذیر است.

وی با اشاره به آغاز دوران مشروطیت در تبریز، خاطرنشان کرد: مشروطیت نهضت بزرگی است که در سال 1284 شمسی به عنوان نقطه عطف محسوب می شود و بعد از صدور فرمان مظفریه در 14 مرداد یک نوع تجدید حیات ملی بود.

ایزدی ادامه داد: بعد از جنگ های ایران و روس، ایرانیان، بخش دولتی، روشنفکران، علما و سیاسیون پی بردند که عقب مانده اند و باید تجدید حیات کنند.

وی با بیان اینکه مشروطیت یک حرکت عظیم و تجدید حیات ملی محسوب می‌شود، اظهار کرد: ما می‌خواهیم پیشرفت کرده و روابط اجتماعی خود را بر مبنای قانون تنظیم کنیم.
ایزدی گفت: ما هنوز دغدغه‌ این را داریم که چگونه می‌توانیم یک ترکیب معتدل و متناسب از عناصر هویتی مشروطه ایرانی و نظریه دولت، اسلامیت، ضرورت نو شدن، ایرانیت را استفاده کنیم.

ارسال 97 مقاله به دبیرخانه همایش

دبیر علمی همایش ملی 'قانون اساسی و دولت مشروطه در ایران'، از ارسال 97 مقاله از سراسر کشور به این همایش خبر داد و گفت: مقالات ارایه شده در همایش در قالب کتاب جمع آوری شده است.

محمد مظهری، محورهای همایش را مبانی اجتماعی و سیاسی قانون اساسی مشروطیت، اقتصاد سیاسی و حقوق عمومی اقتصادی مشروطه، تحلیل تاریخی قانون اساسی مشروطه و رهیافت های حقوق تطبیقی، قانون اساسی مشروطه و تنظیم قدرت و تفکیک قوا، قانون اساسی مشروطه حقوق و آزادی ها، حاکمیت قانون،مساله مردم سالاری و انجمن های محلی اعلام کرد.

وی با بیان اینکه همایش در دو نوبت صبح و عصر برگزار می شود، افزود: در نوبت صبح ارایه سخنرانی است و در نوبت بعد از ظهر نیز چهار پنل علمی برگزار می شود.

انتهای پیام /