طی روزهای اخیر مناطق جنوبی یمن به ویژه شهر عدن به صحنه درگیری های شدید میان نیروهای تحت الحمایه امارات متحده عربی و همچنین عناصر مورد حمایت عربستان سعودی تبدیل شده؛ مسئله ای که موجبات پدیدار شدن بیش از پیش اختلافات عمیق و ریشه ای میان ریاض و ابوظبی در پرونده یمن را فراهم آورده است. ماجرا از آنجا آغاز شد که نیروهای وابسته به ژنرال «عیدروس الزبیدی» رئیس شورای انتقالی جنوبی یمن که مورد حمایت امارات هستند، یکی از پایگاه های نظامی وابسته به نیروهای «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور مستعفی یمن را تصرف کردند. پس از این اقدام بود که مزدوران سعودی و اماراتی به شدت به جان هم افتادند. درگیری های میان نیروهای وابسته به عربستان و امارات در جنوب یمن عمدتا در منطقه «خور مکسر» متمرکز است. به دنبال این درگیری‌ها حدود 200 نفر از هر دو طرف کشته و زخمی شده‌اند.
این درحالی است که جنگنده های ائتلاف متجاوز سعودی همزمان با تداوم درگیری‌ها به صورت مداوم بر فراز آسمان عدن پرواز می‌کنند. درگیری های میان مزدوران سعودی و اماراتی در محور جنوبی یمن به حدی شدت پیدا کرد که حتی «عبدالملک الحوثی» رهبر جنبش أنصارالله نیز به این اتفاقات واکنش نشان داده و صراحتا اعلام کرد: «آنچه در عدن اتفاق افتاد، درگیری میان نیروهای مزدور بود که از فرصت کنونی برای تحقق منافع و مصالحشان استفاده کردند». این اولین باری نیست که نیروهای تحت الحمایه امارات و سعودی در یمن با یکدیگر درگیر می‌شوند. طی قریب به سه سالی که از تجاوز نظامی سعودی ها و متحدان آن ها به یمن می‌گذرد، طرف های سعودی و اماراتی همواره درگیری هایی را در عرصه میدانی با یکدیگر داشته اند که در هر برهه به نوعی متوقف شده است. اکنون نیز به نظر می رسد که اختلافات قدیمی و کهنه میان دو طرف بار دیگر سَر باز کرده است.
تمامیت‌خواهی سعودی دردسرساز شد
یکی از علل مهمی که منجر به علنی شدن اختلافات کهنه و پنهانی میان متجاوزان عربستان سعودی و امارات متحده عربی در یمن شده است، ریشه در «تمامیت خواهی» خاندان سعودی دارد. هرچند که عربستان سعودی تجاوز نظامی خود به مردم بی دفاع و بی گناه یمن را پس از تشکیل ائتلافی با 17 عضو کلید زد، اما تاکنون حاضر نشده است سهم هم‌پیاله‌های شریکِ جرم خود در جنایت های قریب به سه سال گذشته را به آنها بپردازد. در این میان، مقامات امارات متحده عربی به عنوان یکی از دولتهای فعال در عملیات تجاوزکارانه «طوفان قاطعیت»، بارها سهم خود از مشارکت در این عملیات را مطالبه کرده اند، اما سعودیها هر بار به بهانه ای دست رد به سینه آن ها زده اند.
البته این نکته را نیز باید اضافه کرد که امارات از همان ابتدا مخالف مشارکت در ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان علیه یمن بود. مقامات اماراتی به خوبی از اهداف تمامیت خواهانه عربستان سعودی در یمن اطلاع داشتند و به همین دلیل هیچ تمایلی از خود برای مشارکت در ائتلاف مدنظر سعودی ها نشان ندادند. با این حال، اصرارهای مکرر مقامات سعودی و وعده و وعیدهای آنها به سران ابوظبی در نهایت موجب تجدیدنظر امارات در تصمیمش مبنی بر مشارکت در ائتلاف ضد یمن شد. درهمین ارتباط، حتی «عبدالخالق عبدالله» مشاور سیاسی ولیعهد ابوظبی پیش از عضویت امارات در ائتلاف متجاوز سعودی، طی گفتگویی در مخالفت با ائتلاف مزبور، گفته بود: «عملیات طوفان قاطعانه که عربستان در یمن به راه انداخته چیزی بیش از یک ماجراجویی نیست».
موقعیت استراتژیک یمن
یمن موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و چشمگیری دارد؛ موقعیت جغرافیایی که از لحاظ استراتژیک، یمن را به کشوری با اهمیت دوچندان تبدیل کرده است. با نگاهی به نقشه می‌توان به سادگی نسبت آبراه باب‌المندب، خلیج فارس، دریای سرخ و اقیانوس هند و همچنین شبه جزیره عربستان، غرب آسیا، شمال و شاخ آفریقا را فهمید. این کشور از یک سوی مشرف بر دریای سرخ است و از سوی دیگر بر اقیانوس هند اشراف دارد. یمن با دارا بودن خط ساحلیِ به امتداد بیش از 2400 کیلو‌متر، دروازه طبیعیِ جنوبی و جنوب غربی شبه جزیره عربستان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز محسوب می شود. همچنین توجه به تسلط یمن بر خلیج عدن و آبراه باب المندب که نقطه اتصال اقیانوس هند با دریای سرخ است، بیانگر اهمیت فوق العاده این کشور در جغرافیای سیاسی و اقتصادی منطقه است.[1]
عربستان سعودی طی حدود سه سال گذشته به امارات متحده عربی اجازه پیشروی به سمت هیچ یک از مناطق استراتژیک و آب های راهبردی یمن را نداده است. همین مسئله موجب شد تا سال گذشته مقامات امارات تصمیم به خارج کردن نیروهای نظامی زمینی خود از یمن را بگیرند؛ تصمیمی که البته به مذاق سعودی ها چندان خوش نیامد. اکنون که اماراتی ها خود را از تسلط بر مناطق و آب‌های استراتژیک یمن عاجز می بینند، با این تصور که سعودی ها بر یمن سیطره پیدا می کنند ( البته بدون شناخت از ظرفیت مقاومت انصارالله که بر اساس گفته های فرماندهان در صحنه این جریان، یمن اگر هیچ کمک نظامی هم از بیرون دریافت نکند ، حداقل می تواند تا 3 سال در مقابل متجاوزان بایستد) ، اماراتی ها با هدف جلوگیری از سیطره سعودی ها بر این کشور ، در مناطق جنوبی وارد درگیری با سعودی ها شده اند. درست به همین دلیل است که برای چندمین بار طی سالهای گذشته درگیری های خونین و شدیدی میان مزدوران ابوظبی و ریاض در محور جنوبی یمن به وقوع پیوسته است.
چشم طمع به نفت و گاز یمن
هرچند که یمن فقیرترین کشور عربی به شمار می‌رود اما این بدان معنا نیست که این کشور از منابع نفتی و گازی محروم است. بلکه برعکس، مناطق جنوبی یمن از لحاظ منابع نفتی و گازی بعضا سرشار نیز هستند. طبق آخرین آمار، در ژانویه سال 2014 میزان ذخایر نفتی یمن 3 میلیارد بشکه بوده و در همین سال تولید نفت یمن به طور متوسط 127 هزار بشکه در روز تخمین زده شده است. با تمامی این‌ها از زمان آغاز تجاوز نظامی عربستان سعودی و هم‌پیمانانش به یمن، تولید نفت و گاز این کشور عملا متوقف شده است[2]. عربستان و امارات هر دو به این منابع نفتی و گازی چشم دوخته‌اند. عربستان به دلیل مشکلات و معضلات اقتصادی کنونی خود حاضر نیست که بر سَر منابع نفتی و گازی موجود در جنوب یمن با مقامات امارات وارد مذاکره و گفتگو شود. در طرف مقابل، سران ابوظبی نیز به دنبال سهم‌خواهی از ریاض به دلیل مشارکت در ائتلاف متجاوز سعودی هستند و فاکتور اقدامات مخربی را که تاکنون علیه مردم بی‌دفاع و بی‌گناه یمن انجام داده‌اند، در مقابل مقامات سعودی قرار داده‌اند.
شکست ائتلاف متجاوز سعودی
مقامات سعودی در شرایط کنونی تمام تلاش خود را به کار بسته اند تا وضعیت در جنوب یمن را عادی جلوه دهند. در راستای همین تلاش ها سخنگوی دولت مستعفی و فراری یمن اعلام کرده که اوضاع در جنوب این کشور تحت کنترل است. این ادعا درحالی مطرح می‌شود که جنگنده های اماراتی اخیرا اردوگاه «النخل» وابسته به نیروهای تحت الحمایه عربستان در شهر عدن را به شدت هدف حملات هوایی قرار داده اند. بنابراین، برخلاف ادعای واهی سعودی ها مبنی بر آرام بودن اوضاع در جنوب یمن، درگیری های خونین میان طرفداران ریاض و ابوظبی در محور جنوبی همچنان ادامه دارد. علت اصلی تلاش مقامات ریاض برای کتمان این درگیری های خونین، سرپوش گذاشتن بر شکست ائتلافی است که حدود سه سال پیش برای تصرف تمامی خاک یمن تشکیل داده اند. در مقایسه با کشورهای عضو ائتلاف متجاوز سعودی، امارات قوی ترین عضو محسوب می‌شود و ریاض نیک می داند که ریشه دواندن اختلافات میان دو طرف و تعمیق آن، عملا ائتلاف متجاوزش را به شکست خواهد کشاند؛ شکستی که البته تاحدودی نشانه های آن از هم اکنون نیز قابل رؤیت است. لذا اکنون خاندان سعودی تمام ظرفیت های خود را به کار گرفته اند تا اگر نتوانستند اختلافات خود با اماراتی‌ها را حل و فصل کنند، حداقل مانع از آن شوند که حقیقت این اختلافات عمیق و ریشه ای در رسانه‌ها برملا شود.
سخن پایانی
متجاوزان عربستان سعودی و امارات درحالی به خاطر «پول، نفوذ و قدرت» در یمن به جان هم افتادند که اقدامات ضد حقوق بشری و ضد حقوق بشردوستانه آن ها علیه خیل عظیمی از مردم بی گناه این کشور تا به امروز بیش از 13 هزار شهید و قریب به 20 هزار زخمی برجای گذاشته است. این درحالی است که هزاران نفر دیگر نیز به دنبال شیوع بیماری های ناشی از حملات ددمنشانه به وسیله سلاح های ممنوعه بین‌المللی به امراض مختلف دچار شده و جان خود را از دست داده اند. طبق اعلام نهادها و سازمان های حقوق بشری نیز خشکسالی و قحطیِ نشأت‌گرفته از تداوم حملات وحشیانه به مناطق مسکونی یمن، میلیون ها نفر از ساکنان این کشور را تهدید می کند.
منابع
1ـ http://www.jahannews.com/analysis/384155/
2ـ http://shafaqna.com/persian/services/dialogue/item/114496
انتهای متن/
∎
نظر شما