به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، جشنواره موسیقی فجر امسال درحالی 33 ساله شده است که به‌تبع سال‌های گذشته، میزبان اجراهایی از ژانرهای مختلف موسیقی به وسیله هنرمندان در سالن‌هایی چون تالار وحدت، تالار رودکی، فرهنگسرای نیاوران، برج آزادی، سالن همایش ایرانیان و برج میلاد بوده است.

 نبود اطلاع‌رسانی کافی برای اجراهای داخلی

برخی از هنرمندان در جریان برگزاری این اجراها، در گفت‌وگوهایی که با روزنامه «فرهیختگان» داشتند به این مساله اشاره کردند که امسال بخش اعظمی از تبلیغات جشنواره به اجراهای بین‌الملل داده شده بود و هنرمندان داخلی مثل همیشه از موهبت اطلاع‌رسانی در سطح شهر در قالب بیلبوردهای تبلیغاتی محروم بوده‌اند. عبدالحسین مختاباد هنرمند موسیقی اصیل ایرانی یکی از هنرمندانی است که در شب‌های اول جشنواره به همراه ارکستر «نوبانگ مهر» به سرپرستی محسن حسینی روی صحنه رفت. او دراین‌باره می‌گوید: «هنرمند انتظار دارد وقتی از او دعوت می‌شود به اجرای کنسرت در جشنواره بپردازد، با تبلیغات مناسبی درباره کنسرت در سطح شهر مواجه شود، اما امسال آنچه بیش‌از‌پیش در بیلبوردهای شهری به چشم می‌خورد محدود به گروه‌ها یا هنرمندانی از کشورهای دیگر است که برای اجرای برنامه در جشنواره به ایران آمده‌اند. طبعا بروز چنین حرکت‌هایی نه‌تنها باعث آزردگی‌خاطر هنرمندان پرسابقه داخلی می‌شود که انگیزه ادامه فعالیت در این عرصه را هم از آنها سلب می‌کند.»

  چند قدم مانده به بین‌المللی شدن

تردیدی نیست که 33 دوره، زمان زیادی است تا بتوان به محک زدن یک رویداد فرهنگی-‌ هنری مانند جشنواره موسیقی فجر پرداخت. از آنجا که جشنواره‌ها در ایران، خاصه جشنواره‌هایی که به مناسبت ایام دهه فجر برگزار می‌شوند، سال‌هاست عنوان بین‌المللی را یدک کشیده‌اند، ولی به نظر می‌رسد قریب به اتفاق این جشنواره‌ها به دلایل مختلف نتوانسته‌اند یک جشنواره بین‌المللی به‌معنای واقعی باشند. نظرات درباره جشنواره موسیقی فجر نیز چه امسال و چه در سال‌های اخیر به این شکل بوده که این جشنواره نتوانسته به‌رغم فرصت زیادی که در اختیار داشته در مجامع بین‌المللی شناخته و معرفی شود. اگرچه پیش از این حمیدرضا نوربخش، دبیر جشنواره هم به این مساله اشاره کرده بود که اگر جشنواره موسیقی ایران نتوانسته هم‌پای کشورهای همسایه جهانی شود، به خاطر گسست‌ها و مشکلات تاریخی اجتماعی بوده که در جامعه نسبت به موسیقی وجود داشته است.

با این‌حال اگر بخواهیم از آنچه در جشنواره امسال گذشت دور نشویم، می‌توان به برخی نکات در این باره اشاره کرد. مانند سال‌های گذشته جشنواره، اجراهای موسیقی کلاسیک در تالار رودکی را نمی‌توان نادیده گرفت. این درحالی است که اگرچه مخاطبان موسیقی کلاسیک در دوره‌های قبل، بیشتر دانشجویان بوده‌اند، امسال تعداد مخاطبان عادی که این نوع از موسیقی را دنبال می‌کنند در جشنواره بیشتر شده است.

  جشنواره موسیقی نواحی ‌همچنان در انزوا

با وجود آنکه پیش‌تر، دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره به این مساله اشاره کرده بودند که قرار است در این دوره از جشنواره به موسیقی ردیف‌ دستگاهی و موسیقی نواحی بیشتر بها داده شود، ولی اجراها در این دوره حکایت از آن دارد که متولیان فرهنگی هنوز به آن شکلی که باید نتوانسته‌اند به حمایت بیشتری از موسیقی نواحی بپردازند. مصداق این بی‌توجهی را شاید بتوان حضور کمرنگ هنرمندان پیشکسوت این حیطه در این دوره از جشنواره دانست. با این ‌حال، گروه‌ها‌ی موسیقی نواحی از استان‌هایی چون مازندران، بلوچستان و... در این دوره از جشنواره به اجرای کنسرت پرداختند.

  فروش بلیت‌ها با صندلی‌های خالی

یکی دیگر از مسائلی که برخی از هنرمندان به آن اشاره می‌کردند، فروش بلیت‌های جشنواره موسیقی فجر بود. این عده از هنرمندان به این مساله اشاره کردند که به‌رغم آنکه در سامانه‌های فروش بلیت، علامت اتمام فروش به چشم می‌خورد، ولی در سالن با تعدادی از صندلی‌های خالی مواجه می‌شوند و بروز چنین مسائلی آنها را دل‌آزرده می‌کند.

  حکایت اجراهای تکراری

امسال در حالی برخی از گروه‌ها که مشتمل بر هنرمندان شناخته‌شده‌ای هم بودند در جشنواره روی صحنه رفتند که به‌رغم تصور مخاطبان، به اجرای قطعات تکراری پرداختند. یکی از این گروه‌ها «رستاک» بود که اجرای اخیرش در تالار وحدت با حاشیه‌های بسیاری توام شد. در جریان برگزای کنسرت «رستاک» دو نکته نظر مخاطبان را به خود جلب کرد؛ یکی عدم حضور هنرمندانی چون وحید اسدا... که نامش در بروشور ذکر شده بود و دیگری اجرای قطعاتی که رستاک پیش از این نیز در سال‌های اخیر به اجرای آنها پرداخته بود. همچنین کنسرت «تاروپود» به رهبری حمید متبسم هم انتقاداتی مشابه را به دنبال داشت و برخی بر این باور بودند که برخلاف آنچه در بروشور برنامه جشنواره از این کنسرت به‌عنوان اجرای ویژه نام برده شده بود، ولی عملا این اجرا تکراری از قطعات اجرا شده در شب‌های گذشته بود.

  موسیقی بانوان در پیچ‌و‌خم اما و اگرها

امسال هم به تبع سال‌های گذشته، اجرای موسیقی بانوان در فرهنگسرای نیاوران متمرکز شده بود، در روزهای اول شاید اجرای هنرمندان زن رویه طبیعی داشت، ولی بعد از به وجود آمدن حواشی درباره محدودیت حضور زنان روی سن، برخی از هنرمندان به این مساله در جریان برگزاری کنسرت‌هایشان واکنش نشان دادند و نسبت به این اتفاق ابراز تاسف کردند. هرچند وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش کرد تا ‌حدودی در ابهام‌زدایی این مساله موثر باشد و حتی در این ارتباط به ضرورت شکل‌گیری و تدوین دستور‌العملی که طی آن اجراهای مورد نظر حوزه موسیقی در شهرهای مختلف کشور از یک قانون تبعیت کنند، اشاره کرد و گفت همه مدیران کل اداره ارشاد استان‌ها باید از این دستورالعمل به هنگام برگزاری کنسرت بهره بگیرند.

  اجرای ارکستر صداوسیما بعد از وقفه‌ای طولانی

در سال‌های اخیر، اهالی رسانه و طیف گسترده‌ای ازهنرمندان عرصه موسیقی، انتقادات جدی را نسبت به رسانه ملی وارد کرده‌ و به این مساله اشاره داشته‌اند که رسانه ملی در این سال‌ها در بی‌توجهی و بی‌اعتنایی کامل نسبت به انعکاس اخبار و رویدادهای موسیقایی کشور قرار گرفته و عملا نسبت به این حیطه توجهی نشان نمی‌دهد. با این‌حال، اجرای کنسرت تاز‌ه‌ای از ارکسترصداو‌سیما به رهبری سهراب کاشف در جشنواره، آن هم بعد از مدت‌ها بیکاری این ارکستر، توانست به جشنواره رنگ و بوی دیگری بدهد؛ به‌ویژه اینکه این ارکستر مانند برخی گروه‌های دیگر، اجرای خود را به درگذشتگان کشتی سانچی تقدیم کرده‌اند.

  حواشی به قوت خود باقی است

جشنواره موسیقی فجر در روزهای پایانی برگزاری با حواشی دیگری هم مواجه شد. یکی از این حواشی، واکنش‌ها به نامزدی امیرعباس ستایشگر در بخش «آلبوم باکلام» و «ناشر برتر» در جایزه «باربد» بوده است. او این روزها با این انتقاد از سوی هنرمندان و اهالی رسانه مواجه شده که چرا با‌وجود سمت اجرایی خود در جشنواره و نقش غیر‌قابل‌انکارش در انتخاب آثار، باید در فهرست نامزدها قرار بگیرد؟ سی‌و‌سومین دوره از جشنواره موسیقی فجر در حالی امشب (سی‌ام دی‌ماه) در تالار وحدت به کار خود پایان می‌دهد که برگزیدگان جایزه «باربد» در بخش‌های مختلف اعلام می‌شوند؛ جایزه‌ای که برخی از دست‌اندرکاران عرصه موسیقی بر این باورند که شاید قدمت چندانی نداشته باشد، ولی به لحاظ ارزشمندی چیزی کم از سیمرغ در جشنواره فیلم فجر نخواهد داشت.

 

* نویسنده : آزاده صالحی روزنامه‌نگار