هادی غلامحسینی

در حالي كه در دنياي امروز گمركات علاوه بر ايكس ري با دهها طريق ديگر بر واردات و صادرات كالا در گمركاتشان نظارت دقيق دارند، معاون توسعه مديريت و منابع گمرك گفت: قرار نيست ۲هزار كانتينري كه روزانه در گمرك شهيد رجايي وارد مي‌شود را از ايكس‌ري عبور دهيم، اين در حالي است كه پيش از اين دادستان كل كشور و همچنين تعداد زيادي از نمايندگان مجلس ضعف گمركات و مناطق آزاد را يك عامل مهم در قاچاق كالا و ارز و واردات كالاهاي غيرضروري به كشور ارزيابي كرده بودند. 

معاون توسعه مديريت و منابع گمرك گفت: قرار نيست ۲هزار كانتينري كه روزانه در گمرك شهيد رجايي وارد مي‌شود را از ايكس‌ري عبور دهيم، اين در حالي است كه گويا طي سال‌هاي اخير بسياري از كالاها از مسير سبز گمركي به ايران وارد مي‌شوند. 

چندي پيش دادستان كل كشور و همچنين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي از وضعيت گمركات به شكل ميداني بازديد كردند و متأسفانه اوضاع واردات كالا و بررسي كالاها را مثبت ارزيابي نكردند و در همين رابطه انتقادهاي تندي به دولت داشتند كه البته بايد به اين اشخاص حق داد زيرا قاچاق و واردات غير ضروري اثر منفي بر اشتغال و توليدكنندگان داخلي دارد و عامل بيكاري در اقتصاد ايران به شمار مي‌رود. 

در اين ميان معاون توسعه مديريت و منابع گمرك علي رحيميان در گفت‌وگو با فارس در مورد اينكه چرا به ‌رغم امكان توليد دستگاه ايكس‌ري (تصويربرداري با اشعه) كاميوني و چمداني در داخل كشور، اخيراً گمرك ايران تعدادي دستگاه ايكس ري از چين وارد كرده است، اظهار داشت: چندي پيش گمرك براي رفع نياز خود مناقصه خريد 15دستگاه ايكس‌ري چمداني با حضور شركت‌هاي داخلي و خارجي برگزار كرد، اما به رغم در نظر گرفتن بالاترين امتيازات براي شركت‌هاي داخلي، يك شركت چيني برنده شد. 

اين مقام مسئول تأكيد كرد: دستگاه‌هايي كه خريداري مي‌شود، بايد شرايط خاص داشته باشند، مثلاً ايكس‌ري‌هاي كاميوني خريداري شده شش سال گارانتي دارند و شركت موظف به ارائه خدمات پس از فروش است. 

معاون توسعه مديريت و منابع گمرك افزود: دو دستگاه ايكس‌ری پرسرعت كاميوني خريداري شده كه در گمرك شهيد رجايي و دوغارون مستقر شده است. 

هر دستگاه‌ هر 30ثانيه قابليت اسكن يك دستگاه كانتينربر را دارد و به صورت عبوري بدون توقف انجام مي‌شود. همچنين هنوز اطلاعات اسكن روي سامانه جامع گمركي قرار نگرفته و در تلاش براي انجام آن هستيم. 

وي با بيان اينكه اكنون گمرك شهيد رجايي سه دستگاه ايكس‌ري دارد، تصريح كرد: قرار نيست 2هزار كانيتنري كه روزانه در گمرك شهيد رجايي وارد مي‌شود، مثل بار گندم و آهن‌آلات رو باز كه با چشم قابل اندازه‌گيري است، ايكس‌ري شود. اين كار براي مواردي است كه با چشم قابل ملاحظه و اندازه‌گيري نيست. براي گمرك اسكن كالاهاي واردات و ترانزيت فرقي نمي‌كند. 

     

ارتباط ماليه دولت با واردات و قاچاق 

هر اقتصادداني مي‌داند كه واردات رسمي و غيررسمي كالا و خدمات با ماليه و مسائل بودجه‌اي دولت‌ها و بازار ارز در ارتباط است زيرا در اقتصاد ايران واردات رسمي و غيررسمي عمده‌ترين مصارف ارزي ايران به شمار مي‌رود و گاه دولت‌ها ترجيح مي‌دهند خيلي بر گمركات سخت‌گيري نكنند تا تقاضا براي ارزهاي نفتي و پتروشمي و فولادي و... در بازار وجود داشته باشد و به اصطلاح تقاضاي غيرسفته‌بازانه براي ارز داغ باشد اما همين سياست به درآمدهاي مالياتي دولت آسيب زده و علاوه بر اين توليد داخل را از بين مي‌برد. 

شايد كمتر رسانه‌اي تا كنون به ارتباط واردات رسمي و غير رسمي به ماليه و بودجه دولت پرداخته باشد اما حقيقت آن است كه دولت و بانك مركزي براي فروش ارزهاي نفتي و غيرنفتي (چه در داخل ايران و چه در حساب‌هاي خارجي) به واردكننده كالا نياز دارند، زيرا دولت در سال از محل فروش نفت بالغ بر 30تا 40ميليارد دلار نفت مي‌فروشد و علاوه بر اين در قالب صادرات كالاي غير نفتي حدود 40ميليارد دلار ارز تحصيل مي‌شود كه بخش اعظم صادرات غير نفتي ايران در واقع به مشتقات نفت و گاز(ميعانات گازي و محصولات پتروشمي...) آلوده شده است و ايران حدود 5ميليارددلار صادرات غير نفتي واقعي بيشتر ندارد، از اين رو براي تبديل ارز به ريال به وارد‌كننده نياز است. 

بانك مركزي نیز به عنوان كارگزار بانكي دولت براي تبديل ارزهاي نفتي به ريال وظيفه دارد، از اين رو برخي از بخش‌هاي اقتصادي سال‌هاست به شكل انحصاري وارداتي باقي مانده است و اگر نگاهي به اقلام عمده واردات در اقتصاد نگاهي بيندازيم، مي‌بينيم كه سال‌هاست يك تعداد اقلام وارد مي‌شود و به‌رغم توانايي براي توليد برخي از اين اقلام اما هيچ‌گاه فضايي براي توليد فراهم نيامده كه شايد ملاحظه تبديل ارزهاي نفتي به ريال برخي از بخش‌ها را همچنان وابسته به واردات نگه داشته است كه همين حفره‌ها استقلال اقتصاد ايران را در بخش هايي چون مواد غذايي و خودرو و... زير سؤال برده است. 

در اين ميان، مي‌بينيم كه انتقادات به گمركات و مناطق آزاد براي واردات كالاي غيرضروري و قاچاق كالا و ارز بسيار بالا گرفته است و از دادستان كل كشور تا شمار زيادي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي كه از مناطق فوق بازديد ميداني داشته‌اند، نسبت به واردات غيرضروري و كالاي قاچاق معترض هستند و نكته قابل تأمل اين است كه شايد دولت و وزارت اقتصاد و بانك مركزي به دليل ملاحظات بودجه (جهت تبديل ارز به ريال با واردات) اراده چنداني براي بهبود وضعيت گمركات و مناطق آزاد نداشته باشند كه اين مسئله غلطي است و بايد اين چالش از ماليه دولت تا نابساماني در گمركات اصلاح شود زيرا با اين اوضاع نه تنها توليد داخل تقويت نمي‌شود بلكه چالش‌هاي اقتصادي نيز روز به روز بيشتر مي‌شود.