ایران آنلاین /

زهرا کشوری

«دعا کنید بچه ها برگردند.» «برزخ» بهترین توصیف برای برخی از خانواده های دریاداران کشتی سانچی است که در میان شمع روشن کردند شهروندان تهرانی در خیابان آفریقا، همچنان منتظر باز گشت عزیزان خود هستند. کاپیتان «مهران بخشی» رئیس امور مناطق شرکت ملی نفتکش ایران  در گفتگو با خبرنگار واکاوی جعبه سیاه را پایان این برزخ می دانند.

همسر«محمد کاووسی» یکی از دریاداران کشتی سانچی  به روزنامه «ایران» می گوید خیلی از خانواده ها مراسمی برای فرزندانشان برگزار نکردند. هنوز امیدوارست که همسرش برگردد. «الیا محتشمی» همچنان منتظر است تا همسرش « مهندس فرید محبی» محبی برگردد. همسر کاووسی پشت هر تماس ناشناسی همسرش محمد را می بیند. او می گوید:«هنوز قایق نجات پیدا نشده، امکان دارد در قایق نجات باشند. » او می گوید:«تا زمانی که قایق نجات پیدا نشود، حتی تکه های قایق درباره شهادت بچه ها حرفی نمی زنیم.»  به گفته او مسئولان نفتکش جواب واضحی به سوال های آنها نداده اند:« چون خودشان هم نمی دانند. همچنان دارند تحقیق می کنند. ما همچنان منتظریم.»  کسانی برای تسلیت به نفتکش آمده اند حلوا و کیک خیرات می کنند و گل می دهند. آرام آرام گریه می کنند. بیشتر کسانی که به مراسم آماده اند از کارکنان نفتکش هستند. چند نفری همدیگر را بغل گرفته اند و گریه می کنند. عزیزان آنها در کشتی سانچی نبوده اما مادر است ومی ترسد حادثه بعدی کشتی فرزندش را در عمق اقیانوسی گم کند. نگرانی به اندازه تمام خانواده های نفتکش در سراسر کشور تکثیر شده است! تنها سه خانواده از شهدای نفتکش سانچی در مراسم حضور دارند.  همسر محمد می گوید:« کمترین کاری که نفتکش می تواند برای ما انجام بدهد پیدا کردند قایق نجات است.» به گفته او خانواده ها با ابهامات بیشماری دست به گریبانند. جواب ها را ضد و نقیض می دانند. منصوره یحیایی می گوید:« یکی از جان باخته ها لباس نجات تنش بوده . پس وقت برای فرار داشته اند.» همین نکته آنها را به این نتیجه رسانده برخلاف آنچه شنیده اند، همسرانشان در ساعت اولیه انفجار کشته نشده اند و زمان برای فرار داشته اند.  سالم بودن اجساد سه نفر از دریانوردان آنها را درباره از بین رفتن اجساد در لحظه اولیه انفجار با سوال دیگری رو به رود کرده! « شکوفه عبدالله زاده» همسر «احسان ابولی قاسم آبادی» آرام در صندلی فرورفته و گریه می کند. کلیپی از جان باختگان سانچی در حال پخش است. تصاویر همسرش که پخش می شود آرام قربان صدقه اش می رود.  برای بعضی از خانواده ها سوال است چرا زمانی که چینی ها برای آوردن «جعبه سیاه» به سانچی رفتند، تیم امدادی برای آوردن دریانوردان را با خود همراه نکردند.  عبدالله زاده می گوید:«من همه این سوال را پرسیده ام.» خانواده ها با اصطلاحات خاص دریانوردی آشنا هستند. آنها بارها و بارها در کنار همسران و فرزندان خود با کشتی سفر کرده اند. زبان واژه های خاص را  می دانند. شکوفه می گوید:«گفتم دیر می شود. روز سوم گفتم. اما به من گفته اند مثل این است که بخواهی وسط یک کوه آتش فشان کسی را نجات بدهی.» سه خانواده جانباختگان مراسم را می گذرند و می روند. آنها از رسانه ها می خواهند تا پاسخ سوال ها آنها را بیابند. یکی از کارشناسان روابط عمومی می گوید:«تا اطلاعات جعبه سیاه نیاید پاسخ خیلی از سوال ها نامفهوم است.»

کاپیتان «مهران بخشی» رئیس امور مناطق شرکت ملی نفتکش ایران هم در پاسخ به سوالات خانواده می گوید:«  هنوز مستندات به  دست ما نرسیده. همه چیز در حد صحبت و شایعه است. ما تا چین ده ساعت فاصله پروازی داریم و خود کشتی از محلی که غرق شده تا نزدیکترین خشکی چیزی حدود  300 مایل فاصله داشته است. جنازه ها تحویل سفارت ایران در چین شده است اما ما هنوز اطلاعاتی درباره وضعیت جنازه ها نداریم.»

یکی از سوالات خانواده ها، درباره چرایی سالم بودن جنازه است. آنها می گویند اگر انفجار و گازها در همان لحظه نخست پیکرها را تبدیل به پودرکرده چرا سه پیکر سالم به دست آمده است؟

کشتی مثل یک شهر بزرگ است، شاید  آنها در زمان انفجار در محوطه بیرونی بوده اند. ممکن است  بقیه داخل ساختمان یا موتور خانه کشتی  بوده اند.

آیا امکان جستجوی دوباره برای پیدا کردن جنازه ها وجود دارد؟

دولت چین قرار است از طریق ربات  کشتی را بررسی کند  اما باز هم فکر نمی کنم امکان بیرون آورده جنازه ای باشد،  چون عمق محلی که اتفاق افتاده زیاد است و ممکن است  با تکنولوژی امروز امکانش نباشد. مدیرعامل نفتکش  هم در گفتگوهای خود اعلام کرده که امکان درآوردن جنازه ای نخواهد بود.به لحاظ عرفی و شرعی هم همین مقدار  بسنده است،  چون کیس های مشابه در بحث ریلی و هوایی  وجود دارد که جنازه ای باقی نمونده است. سخت است اما باید قبول کنیم که این اتفاق افتاده. باید یک مقدار زمان بگذرد. برای خانواده ها سخت است مراسم و مجلسی را بدون جنازه عزیزانشان برگزار کنند. اما از تمام تلویزیون های محلی و جهانی غرق شدن کشتی به وضوح دیده شده و همه دیدند که سه نفر را داخل پلاستیک آوردند. هنوز هویت آنها و درصد سوختگی شان مشخص نیست. شاید نسوخته باشند و گاز گرفته باشد. شدت گاز کشتی سانچی به حدی بود که کشتی هایی که به صورت آماده باش در اطراف نفتکش قرار گرفته اند خبر از گازگرفتی عوامل خود میدهند

خانواده ها می گوید چرا قایق نجات پیدا نمی شود. آنها می گویند که اگر منفجر شده باید تکه های آن در سطح آب پیدا شود...؟

هنوز اطلاعات کاملی  به ما نداده اند. معمولا هر کشتی دو قایق نجات دارد و طبق قوانین بین المللی باید قابلیت حمل تمام پرسنل کشتی را داشته باشد. ممکن است قایق های نجات براثر انفجار خورد و غرق شده باشمد. می تواند جریان آب آنها را  به یک مسیری برده باشد. البته این موضوع هم یک مقدار بعید به نظر می رسد. چون بیشتر محدوده ای که باید برای پیدا کردند قایق گشت، جستجو کرده اند اما متاسفانه نه جنازه ای پیدا شد نه قایقی.

خانواده ها یک سوال دیگر هم دارند. چطور چینی ها توانسته اند جعبه سیاه را بیاورند اما اجساد را نه؟

برای اینکه جعبه سیاه دقیقا در بالاترین نقطه کشتی در محوطه بیرونی قرار دارد. یک کبسول مانند در داخل هارد که به تجهیزات کشتی وصل است. حتی اگر {چینی ها} آن را از کشتی جدا نمی کردند، جوری طراحی شده که در عمق زیاد، خود به خود آزاد می شد.

چرا گروه های بیشتری برای نجات نفرستادند تا همزمان با آوردن جعبه سیاه به سراغ دریانوردان بروند؟

آب ها متعلق به هر کشوری باشد، مسئولیت کمیته جستجو به عهده همان کشور است. اگر این اتفاق در آب های محلی ما هم می افتاد، مدیریت با ما بود و با توجه به نیاز می توانستیم از کشتی های سایر کشورها کمک بخواهیم. در این اتفاق مسئولیت با کشور چین بوده. چیزی نبود که ما بخواهیم یا بتوانیم. طبق اطلاعات دوستان و همکاران ما در اتاق اضطرار چین دمای بیرون کشتی با داخلش کاملا فرق داشته است. فقط دما نیست. معمولا کپسول هایی که برای کمک و جستجو استفاده می کنند نیم ساعت ظرفیت هوایی  دارد و این حجم اجازه گشتن بیشتر را نمی دهد. شما در چنین کشتی ای لااقل باید 100 پله بروی. ممکن است دود و گاز باشد. درجه حرارت داخل کشتی را دستگاه بیش از 90 درجه نشان داده بود واقعا  شاید امکانش نبوده. شرکت ما{نفتکش} از هیچ کمکی دریغ نکرد. حتی تکاورهای دریایی را  اعزام کرد. البته با یک مقدار تاخیر به دلیل گرفتن ویزا و طی مراحل قانونی به منطقه رسیدند.

خانواده ها می گویندمراسمی برگزار نمی کنند تا قایق نجات یا پیکرها پیدا شود. امکان جستجوی دوباره ای وجود دارد؟

راستش من به شخصه فکر نمی کنم اما به معنای این نیست که دارم تصمیم گیری می کنم ولی  با توجه با اطلاعاتی که خودم دارم بعید می دانم که جستجوی دیگری باشد. مقام بین المللی ممکن است  به خاطر بررسی حادثه و مطمئن  شدن از اینکه کشتی در محل مناسبی استقرار پیدا کند و در مسیر تردد بقیه کشتی ها نباشد،  بررسی کند ولی کشیدن جنازه و سرویس های دیگر را بعید می دانم.

افکارعمومی می ترسد که جان باختگان فقط در سخنرانی ها و رسانه ها جزو شهدا قرار بگیرند و همچنین خسارت آنها از طرف مقابل گرفته نشود. به گفته «حیدری» معاونت توسعه انسانی نفتکش مساله پرونده شهادت دریانوردان درست می شود و آنها اسمی خانواده شهید نمی شوند. اما بحث خسارت های چه می شود؟

طبق قوانین بین المللی  کشتی ها هم مثل ماشین یک بیمه شخص ثالث دارند و یک بیمه بدنه. در بیمه شخص ثالث در کشتی رانی، شرکت های بیمه کشتی (پی اَند آی کلاب) خسارات جانی و آلودگی دریا را پوشش می دهد. در بیمه بدنه هم غرق شدگی و خسارت کشتی که 70 درصد شرکت نروژی است و 30 درصد به شرکت ایرانی مربوط می شود.

یعنی موضوع سانچی ربطی به شرکت چینی ندارد؟

نه. البته هر شرکت چینی هم می تواند یک بیمه مشابه ما داشته باشد. در پی اَند آی کلاب ها می تواند مشترک باشد.

دارید درباره بدنه سانچی حرف می زنید یا خسارت جانی دریادارها ؟

فرق نمی کند. در بحث  حوادث دریایی، خسارت ها نمی تواند یک طرفه باشد. یعنی  صد درصد اینجوری نیست که یک برگه از  بیمه نامه شما بکنن  و به طرف مقابل بدهند. معمولا بیشترین حدش 70 و 30 است یعنی می گویند شما اگر مقصر هم نبودید 30 درصد مقصرین  هستید چون حتما باید یک کاری می کردید. حالا باید جعبه سیاه بازخوانی شود و اطلاعات واکاوی شود تا همه چیز مشخص شود.

 در زمان باز کردن جعبه سیاه نماینده ای از ایران هم حضور دارد؟

جعبه سیاه در یک اتاق پلمپ شده قراردارد و با حضور تمام ذی نفع ها باز می شود.

از خانواده های دریادارها هم نماینده ای حضور خواهد یافت؟

فکر نکنم چون اطلاعات فنی هستند و بودنشان مشکل خاصی  را باز نمی کند

 خانواده ها اعتقاد دارند که اطلاعات جعبه سیاه به آنها می گوید که بچه هایشان وقت فرار و نجات داشته اند یا خیر؟

ببیند من باید اطمینان بدهم به خانواده ها که شرکت واقعا در این حادثه دارد سعی می کند تمام آلام خانواده ها را تا حد ممکن کاهش دهد.

درفضای مجازی گفته شده که موتورخانه کشتی جای برای قایم شدن ندارد. آیا این ادعا درست است؟

نخیر موتورخانه ها بویژه در کشتی های ما که اقیانوس پیما هستند فضایی 30-40 متری دارتد که کارکنان می تواند درآنجا قرار بگیرند.