دکتر مجیدرضا آیت اللّهی استاد ممتاز دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت ایران، دانش آموخته این رشته در مقاطع کارشناسی دانشگاه علم و صنعت، کارشناسی ارشد دانشگاه امیرکبیر و دکتری از دانشگاه بریستول/ انگلستان است.
وی که مدیریت آزمایشگاه تحقیقاتی خستگی و شکست این دانشگاه را برعهده دارد، در سال 1392 استاد نمونه کشوری شد و در سال 1396 به عنوان پژوهشگر برتر کشوری در حوزه فنی- مهندسی شناخته و معرفی شده است.
وی همچنین در هیأت تحریریه هفت مجله آی اس آی (ISI) از جمله Theoretical and Applied Fracture Mechanics و Fatigue & Fracture of Engineering Materials & Structures عضویت دارد و با استناد به پایگاه اطلاع رسانی گوگل اسکولار از سال 2013 تاکنون بیش از 5 هزار بار به مقالات وی استناد شده و شاخص اچ این استاد دانشگاه علم و صنعت در مجموع 46 است.
آزمایشگاه خستگی و شکست دانشگاه علم و صنعت که به همت دکتر آیت اللّهی در سال 1380 تاسیس شد، در زمینه های تحقیقاتی خستگی قطعات مهندسی تحت بارگذاری های تکرارشونده و شکست سازه ها در حضور ترک های ناخواسته، فعالیت دارد.
دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی این آزمایشگاه در زمینه شکست در پلیمرها، نانوکامپوزیت ها، سرامیک ها و مواد سنگی و همچنین خستگی در فلزات کار می کنند.
با دکتر آیت اللّهی در مورد تفاوت دانشجویان ایرانی و دانشجویان خارجی در رشته های فنی، مشکلات پژوهشگران دانشگاهی، بی اعتمادی دانشگاه و صنعت و طرح فرصت مطالعاتی در صنعت گفت وگو کرده ایم.
وی در مورد دانشجویان ایرانی و خارجی گفت: دانشجویان ایرانی اغلب از انگیزه بیشتری برخوردار بوده و بااستعداد هستند؛ همچنین از نظر پشتکار و جدّیت شرایط بسیار مطلوبی دارند.
وی ادامه داد: اما از نظر امکانات، حمایت های پژوهشی، تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز برای انجام پژوهش های کاربردی محدودیت های قابل ملاحظه ای وجود دارد. هر چند این امر بعضا مانعی جدی برای انجام پژوهش با کیفیت بالا نشده و خلاقیت و پشتکار دانشجویان تا حدی این خلأ را جبران می کند.

***ساختار اجرایی در کشور برای دانشگاه های نسل سوم هنوز مناسب نیست
استاد دانشگاه علم و صنعت در مورد الزامات دانشگاه های نسل سوم و کارآفرین توضیح داد: دانشگاه های نسل سوم به صورت کلی ایده بسیار خوبی است؛ ولی شاید ساختار اجرایی در کشور ما برای انجام چنین تدابیری هنوز مناسب نباشد. این ساختار از کشورهایی الگو گرفته شده که در حوزه پژوهش تجربه بیشتری دارند و محققان دستاوردهای مربوط به تحقیقات روز خود را متناسب با نیازهای پیشرفته صنایع به آنها ارائه می دهند و صنایع از این محصولات استقبال می کنند.
وی افزود: ولی بسیاری صنایع ما متناسب با پیشرفت علم و فناوری روز دنیا پویا نبوده و معمولاً به پژوهش های اساتید دانشگاه رغبتی ندارند. نوع تجربیات و توانمندی های اساتید با نیازهای روزمره صنایع هم خوانی ندارد و جذب بودجه از صنایع پیچیده است. پیچیدگی های اداری و ساختاری هم مزید بر علت می شود و بسیاری اساتید دانشگاه بعد از ارائه پیشنهاد طرح تحقیقاتی و نگرفتن نتیجه مطلوب، از جذب بودجه از صنایع دلسرد شده و ترجیح می دهند در پژوهش های بنیادی کار کنند.
دکتر آیت اللهی نتیجه گیری کرد: تا وقتی بازارمحصولات مهندسی بسته و غیر توسعه ای و از لحاظ کیفیت و قیمت غیررقابتی باشد؛ صنایع در ارتباط با کیفیت اولویت لازم را در نظر نمی گیرند و خود را موظف به ارائه محصول باکیفیت مطلوب نمی دانند. در نتیجه نیازی به استفاده از دانش و تجربیات اساتید و دانش آموختگان موفق دانشگاه در خود احساس نمی کنند.

***نیازهای صنایع باید تقسیم بندی شود
وی توضیح داد: بر اساس تجربه من نیازهای روزمره و کوتاه مدت صنایع که باید سریع به نتیجه برسد، در کشورهای پیشرفته معمولا به دانشگاه ها ارجاع داده نمی شود و به شرکت های مشاوره ای در حوزه تخصصی مربوطه واگذار می شود که از تجربه کافی و نیروی انسانی تمام وقت برای پاسخگویی به نیاز تخصصی صنعت برخوردارند و در بازه زمانی مشخص مشکل فوری و روزمره را رفع می کنند. این شرکت ها با حضور محققانی اداره می شود که در حوزه های مشخص سابقه طولانی دارند. به همین دلیل، از صنایع نمی توان انتظار داشت حل مشکلات فوری و کوتاه مدت خود را به دانشگاه بسپارند.
وی گفت: تقسیم بندی نیازمندی های صنایع از موضوعات مهم می باشد. بخشی از برنامه های صنایع، برنامه های درازمدت است؛ به گونه ای که ضمن رصد کردن روند موضوعات پژوهشی و فناوری در سطح دنیا تشخیص می دهند صنعت مربوطه دریک زمینه پژوهشی مشخص در فناوری روز‌ دنیا به کدام سمت می رود. سپس در این زمینه ها با دانشگاه ها همکاری، از تجربیات اساتید استفاده کرده و از آنها حمایت می کنند.
استاد دانشکده مکانیک دانشگاه علم و صنعت ایران افزود: این دسته از فعالیت های پژوهشی در راستای رفع نیازهای دراز مدت صنعت به شمار می آید. بنابراین ضمن تأکید بر اهمیت اصلاح مأموریت دانشگاه ها به سمت کارآفرینی، نکته مهم آن است که زیرساخت های لازم برای چنین مأموریتی باید فراهم شود تا فقط در حد ایده و حرف باقی نماند.
وی در مورد هزینه های بالای تحصیل و پژوهش دانشجویان دکتری در رشته های فنی- مهندسی و حمایت نشدن کافی از این دانشجویان نیز توضیح داد: متأسفانه در حال حاضر تعداد دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی بسیار زیادتر از نیاز کشور است و حمایت مطلوب از همه آنها هزینه سنگینی برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دنبال خواهد داشت.
این استاد رشته مهندسی مکانیک افزود: افزایش تعداد این دانشجویان طی یک دهه اخیر با میزان امکانات و تجهیزات پژوهشی اختصاص یافته متناسب نبوده است که می تواند منجر به کاهش کیفیت تحقیقات دانشجویی شود.
وی گفت: یک راه حل، کاهش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی و در کنار آن تامین بودجه تحقیقاتی از مراکز صنعتی دولتی و غیر دولتی است تا دانشجویان بتوانند کارهای تحقیقاتی خود را به صورت کاربردی و با کیفیت بالاتری انجام دهند.

***طرح فرصت مطالعای اساتید در صنعت شفاف نیست
استاد دانشگاه علم و صنعت در مورد طرح فرصت مطالعاتی اساتید در صنعت که وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اساتید دانشگاه ارائه کرده است نیز گفت: اساتید برجسته دانشگاه¬ها ترجیح می دهند که در صورت فراغت زمانی، فرصت مطالعاتی خود را در دانشگاه¬های معتبردنیا سپری نمایند تا آموخته های آنها به روز شود. هر چند استقبال از فرصت های مطالعاتی خارج از کشور نیز به دلیل کاهش تسهیلات اختصاص یافته بسیار کم شده است.
وی ادامه داد: مساله دیگر اینکه در مورد طرح فرصت مطالعاتی در صنعت اطلاع رسانی شده؛ اما جزئیات آن کامل و شفّاف نبوده است.
دکتر آیت اللّهی گفت: افزون بر این گاهی یک استاد دانشگاه نمی داند اگر 6 ماه فرصت مطالعاتی خود را در یک صنعت بگذراند، بعد از این دوره آیا فرایند مدونی برای استمرار ارتباط با آن صنعت وکسب بودجه پژوهشی از آن وجود دارد؟ آیا این دوره می تواند منشا ارتباط بیشتر یا عقد قراردادهایی شود؟ با توجه به فرایند پیچیده اداری و عدم ثبات در سیاست های مدیریتی در صنایع، در مجموع اساتید در زمینه فرصت های مطالعاتی در صنعت رغبت زیادی ندارند.
«به عنوان مثال سیاست های صنایع بعضاً متناسب با علایق مدیران مختلف تغییر می کند. حتی در بعضی موارد طرح های تصویب شده به عقد قرارداد منجر نمی شود یا قرارداد امضا شده به مرحله پیش پرداخت و شروع رسمی پژوهش منجر نمی شود در حالی که عضو هیات علمی وقت بسیار زیادی را برای تهیه پروپزال و مذاکره با کارشناسان صنعت مربوطه صرف نموده است».
وی گفت: به همین دلایل وقتی یک استاد در دانشگاه و با دانشجویان خود پژوهش های بنیادی یا کاربردی ارزشمندی انجام می دهد و می داند بعد از مدتی به نتیجه مطلوب می رسد و حرفی جدی در سطح دنیا خواهد داشت، خیلی اوقات ترجیح می دهد خود را درگیر سردرگمی ها و حواشی مربوط به مذاکره، جلسات متعدد و عقد قرارداد بلاتکلیف با صنعت نکند.
دکتر آیت اللّهی در خاتمه اظهار امیدواری کرد با رفع موانع اجرایی و فراهم شدن زیرساخت های لازم از جمله شایسته سالاری و تعهّدمحوری در انعقاد قرارداد پژوهشی صنعتی، اساتید به تدریج نسبت به همکاری جدّی تر با صنایع و عقد قرارداد راغب شوند.
علمی**9157** 1701
خبرنگار: منصوره شوشتری** انتشاردهنده: حمید قدیمی
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me