همایون خرم؛ استاد موسیقی
امیرهمایون خرم در ۹ تیر ۱۳۰۹ در بوشهر به دنیا آمد. این نوازنده ویولن، موسیقیدان و آهنگساز برجسته موسیقی ایرانی یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران بود.
از آنجا که مادرش از شیفتگان موسیقی اصیل ایرانی بود و از بین مقامهای موسیقی ایرانی، به دستگاه همایون علاقهای وافر داشت، نام همایون را برای فرزند خود انتخاب کرد. خرم در سن ۱۰–۱۱ سالگی به مکتب استاد صبا راه یافت و چند سال بعد به عنوان نوازندهٔ ۱۴ ساله، در رادیو به تنهایی به اجرا پرداخت. بعدها در بسیاری از برنامههای موسیقی رادیو، خصوصاً در برنامه گلها، به عنوان آهنگساز، تکنواز ویولن و رهبر ارکستر آثاری ارزشمند ارائه داد.
ساز همایون خرم سازی پر صلابت، سنگین و عاری از هر نوع خودنمایی بود. گر چه در شیرین نوازی خرم را نمیتوان با پرویز یاحقی و حبیبالله بدیعی همطراز دانست با این حال توانایی او در آفرینش آنی ملودیهای جاندار و جذاب، بافت تکنوازیهای او را به مراتب از کارهای دیگران خوش ساختتر و پرمایهتر میسازد. از این بابت خرم و علی تجویدی را میتوان در یک گروه قرار داد چون قابلیت آهنگسازی این دو بر نوازندگیشان چیره بود، درست عکس آنچه در مورد بدیعی و یاحقی میتوان گفت. نباید از قلم انداخت که خرم، همانگونه که تجویدی، آهنگسازی تجربی و منحصراً ذوقی نبود. وی بنیادهای علمی آهنگسازی را آموخته بود و بر آنها تسلط داشت. از جمله اینکه هارمونی را با فریدون فرزانه و با شیوه «سارلی» فراگرفته و در سازبندی از کورساکف متأثر بود. خوش سلیقگی و نوآوریهای خرم در تنظیم کارهایش جداً شنیدنی است. شیوه تقسیم ملودی و همراهی سازها نزد خرم بسیار حساب شده و پرداخت کار بیخدشه و نقص است. قدر مسلم اینکه بخش گستردهای از آثار خرم حافظه موسیقایی حداقل سه نسل از ایرانیان را در سیطره خود دارد. دشوار میشود ایرانی را یافت که نتواند ترانه «امشب در سر شوری دارم» را زمزمه کند. گر چه باید تأکید کرد که اعتبار خرم هرگز در ترانههای ساده و همه پسندش خلاصه نمیشد و نمیشود. کارهای ارکستری او که غالباً جملهبندیهایی مرکب و پیچیده توأم با ضرباهنگهای بسیار متنوع دارند نمونههای گاه سمفونی گونهای از موسیقی ایرانی به دست میدهند که کمتر آهنگسازی یارای برابری با آنها را داشتهاست. خرم با تواناترین و حرفهایترین خوانندگان دوران دو دهه طلایی موسیقی ایران همکاری نزدیک داشتهاست. حسین قوامی، شجریان، گلپا و ایرج از آن جملهاند. در جلد سوم کتاب موسیقیدان ایرانی نوشته پژمان اکبرزاده آمدهاست: «پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، فعالیتهای اجرایی همایون خرم دچار وقفهای چندین ساله شد. اوقات او از آن پس، بیشتر صرف تدریس خصوصی ویلن و فعالیتهای پژوهشی دربارهٔ موسیقی ایرانی شد».
گفتنی است طی بیش از سه دهه تدریس، جوانان بسیاری از محضر درس خرم بهرهمند شدند که امروز امانتدار مکتب استاد خود هستند. اما خرم در مصاحبهای با علی دهباشی در نشریه بخارا از مانی فرضی، پژمان پورزند، بابک شهرکی، عنوان زبدهترین شاگردان خود نام میبرد.
از فعالیتهای دیگر وی میتوان یه سخنرانی درباره موسیقی ایرانی در مراکز هنری و فرهنگی اروپا و آمریکا مانند دانشگاه UCLA، دانشگاه گیلان، دانشگاه پزشکی شیراز (درباره استاد صبا و موسیقی ایرانی)، انجمن موسیقی فارس (درباره استاد ابوالحسن صبا)، دانشگاه علامه طباطبایی (درباره مقامات موسیقی ایرانی)، فرهنگسرای ارسباران (درباره استاد علینقی وزیری)، دانشگاه صنعتی اصفهان (درباره مشخصات موسیقی ایرانی) و سخنرانیهای متعدد دیگر در مناسبتهای مختلف اشاره کرد.
او که در اواخر عمر به بیماری سرطان روده مبتلا شده بود و تحت شیمیدرمانی قرار داشت، در سن ۸۲ سالگی در ۲۸ دی ماه ۱۳۹۱ در بیمارستان دی تهران بر اثر سرطان روده درگذشت.پیکر وی، یکشنبه اول بهمن از مقابل تالار وحدت با حضور اهالی موسیقی و دوستدارانش به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا تشییع شد.
نظر شما