قاچاق پدیده مخربی است که صدمات فراوانی بر پیکر اقتصاد ملی کشور وارد کرده و فعالیت اقتصاد رسمی، برنامه ها و سیاست های کشور ما را تحت تاثیر قرار داده و دچار اختلال نموده است. کشورهای سلطه گر اکنون از مسیر جبهه اقتصادی وارد شده اند. نقاط ضعف موجود در اقتصاد کشور از نظر وابستگی به درآمدهای نفتی، اتکاء مصرف به واردات و وابستگی بسیاری از صنایع از نظر قطعات و فنآوری، این امید را برای دشمنان جمهوری اسلامی ایران به وجود آورده است تا امروزه از حربه ی تحریم اقتصادی استفاده کنند. مقام معظم رهبری در راستای یک سیاست اصولی جهت مقابله با این توطئه، گفتمان اقتصاد مقاومتی را مطرح نموده اند که تحقق آن مستلزم برنامه ریزی در رفع نقص های موجود در اقتصاد و اصلاح و بهبود آنها است. قاچاق کالا در بسیاری از موارد با ایجاد و تشدید رویه های اقتصادی مغایر با اقتصاد مقاومتی ارتباط دارد و از این رو، مبارزه با قاچاق کالا یکی از شیوه های اصلاح نقاط ضعف اقتصاد در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است. بسیاری از خصیصه هائی که طی سالیان متمادی گذشته در ساختار تولید، سازمان توزیع و الگوهای مصرفی جامعه شکل گرفته است، امروزه به صورت نقاط ضعف و همچنین امیدی برای دشمن در تهاجم اقتصادی تبدیل شده است.
پدیده ی قاچاق کالا به شکل مستقیم و غیر مستقیم در این زمینه ها دخالت داشته و از میان برداشتن این نقاط ضعف بدون توجه به برنامه های جامع در پیشگیری از قاچاق کالا ممکن نیست. از جمله موارد مهم مرتبط با پدیدهی قاچاق کالا، الگوی مصرف می باشد. الگوهای کنونی مصرف در جامعه ی ما با شرایط و ملزومات اقتصاد مقاومتی ناسازگار هستند. به علاوه سبک زندگی شکل گرفته در جامعه ی امروزی با معیارهای مذهبی که مخالف اسراف و تجملگرائی است، همخوانی ندارد. همچنین در کشور ما مصرف کنندگان به مصرف بیشتر تمایل دارند. از سوی دیگر به جای فرهنگسازی اقتصاد مبتنی بر تحریم و ترویج این نوع اقتصاد از سوی رسانه های جمعی، متاسفانه شاهد هستیم برخی رسانه ها خصوصا سینما به تمایلات مصرفی مردم هرچه بیشتر دامن می زند. این روند باعث می شود تا در عمل واردات کالاهای خارجی و قاچاق روند رو به افزایشی داشته باشد و در نتیجه اقتصاد ایران به واردات کالاهای خارجی وابسته تر شده است. این مشکل باید به طریقی حل شود که از جمله ی راهکارها، تولید انبوه کشور، اقدامات همزمان فرهنگی، مبارزاتی و به خصوص ابزارهای اقتصادی است. از نظر اقتصادی، اعمال تعرفه باعث سوق دادن مصرف به سمت کالاهای داخلی و جلوگیری و کاهش دادن تقاضا برای کالاهای تجملاتی و غیر ضروری است. علاوه بر اهرم های اقتصادی، اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از خرید کالاهای قاچاق نیازمند کار فرهنگی و تبلیغی است. از این منظر، به دلایل فرهنگی متاسفانه کالای ایرانی در نظر برخی افراد به عنوان کالایی کم ارزشی مطرح است. در چنین شرایطی لازم است کار فرهنگی و تبلیغی با استفاده از انواع ابزارها و رسانه های رادیویی و تلویزیونی، مجلات و روزنامه ها و فضای مجازی صورت پذیرد. در مرحله ی اول لازم است با ارائه ی نمونه های مستند، جامعه را از این خطرات آگاه سازیم تا مردم از مصرف کالاهای قاچاق پرهیز کنند. به عبارت دیگر آگاهی مصرف کننده از پیامدهای منفی و آثار نامطلوب اقتصادی ناشی از خرید کالاهای قاچاق که با کار فرهنگی، تبلیغی میسر است، باعث پرهیز از خرید و مصرف کالاهای قاچاق و اولویت دادن به محصول داخلی توسط افراد جامعه شده که نتیجه ی آن سازگاری الگوی مصرف جامعه با رویه های اقتصاد مقاومتی است. در این راستا شایسته است که آموزه های دینی در زمینه ی مصرف بیش از پیش ترویج شده و ارتباط آن با موضوع قاچاق کالا از نظر شرعی روشن شود همچنین از ظرفیت های مساجد و حوزه های علمیه در این مورد بهره برداری شود. همین موضوع زمینه هایی فراهم خواهد ساخت تا بتوانیم از رسانه های گفتاری دین محور در اصلاح الگوی مصرف و انطباق آن با اقتصاد مقاومتی استفاده کنیم. به علاوه در راستای اقتصاد مقاومتی و مبارزه با قاچاق کالا، شایسته است نظام آموزشی نیز به یاری گرفته شود و محتوای مربوط در قالب داستان و شعر در متون درسی گنجانده شود. همچنین به منظور اولویت دادن به کالاهای داخلی و مبارزه با کالاهای قاچاق، باید ارزشهائی چون صرفه جوئی، احترام به قانون، وطن دوستی، کمک به همنوع و مانند آن با مضامین مختلف در متون درسی کشور به نسل آینده آموخته شود.
7559*3028
دریافت: امیرشاهین نایبی فر * انتشار: رسول محمدحسنی