صدای بوق ماشین ها و تردد مردم کلافه از ترافیک دیگر فرصت فکر نگاه کردن به کسی نمی دهد؛ نزدیک غروب آفتاب است و همه می خواهند زودتر به خانه هایشان برسند؛ پیرمرد دلار فروش کنار چهارراه استانبول هم کم کم بساطش را جمع می کند تا خیابان خلوت تر از قبل به چشم بیاید.

حالا دیگر همه به سرعت از جلوی بلوک های سیمانی که یکسال است مهمان چهارراه استانبول است رد می شوند و شاید از سر کنجکاوی نگاهی به عکس های آتش نشان‌نان که با آینه تزئین شده بیندازند.

پلاسکو دیگر برای خیلی ها عادی شده است؛ پلاسکویی که همین یک سال پیش فاجعه ملی بود و امروز فقط تبدیل به ساختمانی تخریب شده مثل بقیه ساختمان های شهر شده است؛ ولی این تمام ماجرا نیست.

هنوز خیلی ها در روزهای حادثه زندگی می کنند؛ روزهایی که آتش و دود در میان ناامیدی و امید بهم گره خورده بود و خیلی ها را به پلاسکو کشاند، از رئیس جمهور گرفته تا تک تک سلبریتی های فضای مجازی.

این روزها کسی دیگر از وعده های داده شده نمی پرسد؛ نه صدای خانواده شهدای آتش نشان که هنوز تکلیف پرونده شهادتشان معلوم نیست به جایی رسیده و نه صدای دردناک زندگی معطل مانده پلاسکویی ها.

دوران وعده ها!

با نگاهی غمگین به ساختمان خیره می شود؛ محافظان سعی می کنند عکاسان و خبرنگارها زیاد به رئیس جمهور نزدیک نشوند؛ تقریبا همه مقامات دولتی روحانی را در بازدید از محل فاجعه پلاسکو همراهی می‌کنند و همین موضوع خیلی از کسبه و خانواده های داغدار را امیدوار کرده که وعده ها عملی خواهد شد.

«تامین اجتماعی باید برای کارگران بیکارشده فورا اقدام کنند و کسبه‌ای که اموال خود را از دست داده‌اند و آنها که بیمه نیستند، کمک‌های دیگری از سوی دولت و شهرداری دریافت کنند.» این اولین وعده دولت برای تسکین درد پلاسکویی ها بود.

علی ربیعی وزیر کار، رفاه و امور اجتماعی دو روز پس از حادثه در مقابل دوربین خبرنگاران مستقر در محل حادثه قرار گرفت و وعده امیدبخش دیگری داد؛ بر اساس گفته های ربیعی، ظاهرا قرار است صندوق کارآفرینی امید به کسبه پلاسکو ۱۰۰ میلیون تومان وام ۴ درصد بدهد.

ربیعی در روزهای آینده خبرهای خوشحال کننده تری هم برای هزاران انسان درگیر در فاجعه داشت؛ لیست وعده ها جذاب تر از چیزی بود که تصور می شد؛ خیلی ها هنوز امیدوار بودند به دلیل ملی شدن این حادثه، حداقل اینبار وعده ها فراموش نشود.

حالا قرار بود بر اساس وعده دولتی ها، مطالبات بانک‌ها از واحدهای ساختمان پلاسکو به مدت دو سال استمهال و علاوه بر بخشش کلیه ‌جرایم و هزینه دیرکرد، ۵۰درصد سود تسهیلات مذکور توسط بانک‌ها و ۵۰ درصد باقی‌مانده نیز ‌توسط دولت تامین و پرداخت شود.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم تعهد داد که کلیه افراد بیکار بیمه‌شده را که قبلا در ساختمان پلاسکو به کار اشتغال داشته‌اند، اعم از اینکه بیمه خویش‌فرما، بیمه‌شده یا در وضعیت بیمه منقطع ‌قرار داشته باشند، به مدت چهار ماه، طبق مقررات و به فوریت تحت پوشش بیمه بیکاری قرار دهد و ‌ضمنا حقوق ماه دی‌ آنان را در اسرع وقت پرداخت کند.

در میان وعده ها اما یکی از همه امیدوار کننده تر بود؛ پرداخت وام ۳۰۰ میلیونی به کسبه پلاسکو با سود ۱۸ درصد که با توجه به مصوبه کارگروه دولت درباره پلاسکو قرار می شود که ۹ درصد این وام از سوی دولت پرداخت و ۹ درصد دیگر را نیز با یک سال تنفس و به صورت ۳۶ ماهه از کسبه دریافت کنند.

بخشودگی های مالیاتی و تقسیط بدهی های کافرمایان پلاسکو به تامین اجتماعی هم کارگران حادثه دیده را امیدوار می کرد؛ اتفاقی که باعث می شد کارگرهای بیکار شده به دلیل شرایط بد کارفرمایان شان دوباره به سر کارشان برگردند.

۱۵ روز بعد از فاجعه، هم آوارها جمع شده بود و هم بلوک های سیمانی ۴ متری در مقابل پلاسکو صف کشیده بودند؛ حالا یک سال از آوار برداری گذشته است، اما هنوز خیلی ها زیر آوار مانده اند.

پلاسکویی ها هنوز زیر آوار

هوای سرد زمستانی روزهای آخر دی ماه؛ جایی در حوالی تقاطع خیابان های ولیعصر و طالقانی یک مجموعه تجاری بزرگ سال هاست که توجه عابران را جلب می کند؛ حالا مجتمع تقریبا خالی مانده نور میزبان کاسبانی است که روزی در پر رونق ترین پاساژ تهران مشغول به کار بودند.

جلوی مجتمع خلوت تر از چیزی است که بتوان تصور کرد؛ عابران بدون توجه از مقابل در ورودی رد می شوند؛ شاید فقط چند عابر بانک نصب شده در ابتدای در ورودی ثانیه هایی عابران را میهمان مجتمع کند.

یک مجتمع بزرگ با چند صد باب مغازه کوچک و بزرگ و ده ها پله برقی در جهت های مختلف و طراحی نسبتا زیبا اما قدیمی، شاید زمینه های تبدیل شدن به پلاسکویی دیگر را دارد اما اینجا اولین چیزی که شدیدا توی ذوق می زند، خلوتی مطلق است.

به جز چند کافی شاپ کم رونق تقریبا مشتری دیگری در پاساژ حتی برای قدم زدن حضور ندارد؛ مغازه دار ها حتی حوصله ایستادن در مقابل در مغازه را هم ندارند و ترجیح می دهند در انتهای محل کارشان، مشغول بازی با موبایل یا گوش کردن موزیک باشند.

رفتن سراغ کاسبانی که بعضا بی حوصله به نظر می رسند شاید سخت ترین قسمت کار باشد؛ دو نفر از کاسبان طبقه دوم که مشغول صحبت درباره کسادی وضع کاسبی هستند، توجه را جلب می کنند.

مرد جوان ترجیح می دهد سوالات را آقای دیگری که دیگر موهایش کاملا سفید شده پاسخ دهد؛ او صاحب دو باب مغازه مجموعا ۸۰ متری در طبقات پلاسکو بوده و حالا یک غرفه ۴۰ متری در مجتمع نور دارد؛ همان اول یک جمله عجیب می گوید؛ «کاسبی در اینجا زیر صفر است»؛ او توضیح می دهد که تنها امید کاسبان پلاسکو که در نور مستقر هستند فقط و فقط مشتری های معدودی است که از شهرستان زنگ می زنند و یک دهم سال های قبل سفارش جنس می دهند.

وقتی حرف از وعده ها و وام هایی که قرار بود به پلاسکویی ها بدهند می شود، جوان که اینجا فقط نظاره گر بحث بود یک «نیش خند» تلخ می زند؛ این نیش خند خیلی چیزها را مشخص می کند.

مرد مسن در ادامه با سر حرف های جوان را تائید می کند و انگار تازه سر درد دلش باز می شود؛ «قرار بود به ما ۳۰۰ میلیون وام ۹ درصد بدهند که ناگهان شد ۱۸ درصد؛ بعد هم گفتند ما کی گفتیم وام ۹ درصد قرار است بدهیم؟ آخر در این کاسبی کساد، چطور ماهی ۱۲ میلیون قسط بدهیم؟»

«چک های برگشتی روی چک های برگشتی مون میاد!»؛ جوان حالا بیشتر به حرف آمده از چک هایی می گوید که دائم برگشت می خورد؛ طلبکار ها هم ظاهرا وعده ها را جدی گرفته اند و می گویند وام ۳۰۰ میلیونی را بگیرید و بدهی مارا بدهید، اما همان تعداد معدودی هم که به بانک های عامل مراجعه کرده اند به در بسته خورده اند و تنها جوابی که شنیده اند «به ما هنوز ابلاغ نشده» بوده است.

از بین حرف های کاسبان می شود فهمید که یکی از دلایل اصلی رونق نگرفتن نور، پراکنده شدن کسبه است؛ «الان حدود ۱۴۰ مالک مشغول در پلاسکو در نور هستند و بقیه در بازار تهران، مرکز تجارت جهانی فردوسی و مغازه های اطراف پلاسکو پخش شده اند.»

آنهایی هم که به نور آمده اند به دلیل شنیدن برخی شایعات است؛ ظاهرا در بین آنها شایعه کرده اند که وام و تسهیلات فقط به کسانی تعلق می گیرند که ساکن مجتمع نور شوند، البته ده ها پلاسکویی مستقر در نور وقتی عدم تحقق وعده ها را دیده اند، مغازه ها را تحویل داده اند ولی تعدادی هنوز امید دارند یا بهتر است بگوئیم چاره ای جز صبر کردن برای‌شان نمانده.

دفتر اعضای شورای کسبه پلاسکو مقصد بعدی است؛ جایی که تقریبا حرف های کسبه را تائید می کند و البته ناگفته های دردناک تری را هم بازگو می کند؛ آقای رضازاده یکی از اعضای شورا تقاضای صحبت کردن را به گرمی قبول می کند، خودش می گوید امید اول و دوم ما خداست و امید آخرمان شما رسانه‌ای ها.

رضازاده از کسبه ای می گوید که کاسبی خوبی در پلاسکو داشتند و امروز محتاج نان شبشان شده اند و حتی برخی در شرکت های کرایه اینترنتی خودرو مشغول به کار شده اند.

دو تن از اعضای دیگر شورا نیز به بحث اضافه می شوند که گلایه های مشابه دیگر کسبه دارند؛ خلاصه گلایه ها هم عمل نکردن به وعده هاست؛ «یک سال از حادثه پلاسکو گذشته و هنوز معلوم نیست می خواهند واقعا پلاسکو را بسازند یا نه؛ حتی می گویند که در مراسم سالگرد فقط می خواهند یک ربان پاره کنند نه اینکه مرحله ساخت را شروع کنند»

رضازاده ادامه می دهد: «ما هنوز شک داریم که حتی نقشه ای برای طراحی جدید پلاسکو کشیده و تائید شده باشد؛ چون هیچ سندی نداریم که لااقل یک برگ نشان ما بدهند که این نقشه پلاسکوی جدید و تائیدیه آن است.»

تجمع های پی در پی در برابر پلاسکو هم به جایی نرسیده و مشخص است که خود کسبه هم دیگر از تجمع های پرتعدادشان و بی توجهی مسئولان خسته شده اند.

بی اعتمادی به مسئولان به خوبی در صحبت های اعضای شورا مشهود است؛ البته یکی از اعضا تاکید می کند که انصافا حقوق بیکاری کارگران پلاسکو از سوی تامین اجتماعی کم و بیش در حال پرداخت است و در این مورد نباید از حق گذشت.

پلاسکو فقط کاسبی ساکنانش را کساد نکرده بلکه کارگاه های تولیدی اطراف تهران که محل اصلی دوخت و دوز البسه بوده نیز نیمه تعطیل شده اند؛ تعدیل نیرو خط آخر کارگرانی است که روزگاری ، روزی شان از فروش پر رونق پلاسکو می رسید و حالا نه پلاسکویی وجود دارد و نه کاسبان پرتحرکی که بتوانند دوباره قد علم کنند و بازارشان را رونق بدهند.

شاید اگر وعده های روزهای اول حادثه تمام و کمال انجام می شد، امروز حال روز پلاسکویی ها بهتر بود؛ موقع خروج از دفتر شورای کسبه پلاسکو روی تخته وایت برد یک جمله جالب خودنمایی می کند؛ «راه ساختن پلاسکو اتحاد است...»

جایی در حوالی پلاسکو!

بی تفاوت تر از قبل از جلوی ساختمان رد می شوند؛ انگار نه انگار سال گذشته همین روزها چهارراه استانبول نه توجه تهران و ایران که حتی توجه جهانی را به خود جلب کرده بود و حدود ۳۰ قهرمان وطن و چندین شهروند در میان آتش و آهن گداخته جان باختند.

پلاسکو این روزها فقط یک حادثه تمام شده برای عابران و مسئولان است که شاید در سالگردش کسی خبری از آن بگیرد؛ پلاسکو برای خیلی ها تمام شده ولی واقعیت ها و نگرانی های کسبه نشان می دهد که این روزها در سالگرد پلاسکو، هنوز فاجعه ادامه دارد.

شاید جنس فاجعه از آتش و دود نباشد ولی از صورت‌های با سیلی سرخ نگه داشته شده کاسبان و کارگران پلاسکو می شود فهمید که فقط شکل فاجعه عوض شده است.

چند روز دیگر در سالگرد پلاسکو احتمالا به صورت موقتی بلوک های بلند از مقابل ساختمان کنار خواهد رفت؛ باز عده ای از مسئولان در مقابل ساختمان عکس می گیرند و وعده می دهند و تعدادی از مردم هم دوباره هوس سلفی گرفتن با باقی مانده های پلاسکو می کنند؛ اما هیچ کس نمی داند یا نمی خواهد بداند که «اینجا هنوز عده ای زیر آوارند...»

منبع:فارس