در این مطلب می خواهیم این سوال ترسناک و عجیب را بررسی کنیم. احتمال شکستن پنجره هواپیما چقدر است؟ به نظرتان اگر پنجره هواپیما شکسته شود چه اتفاقی می افتد؟ آیا اتفاق بسیار ناگواری می افتد یا آنکه خلبان می تواند به سرعت این مشکل را کنترل کند؟ در این مطلب می خواهیم پاسخ این پرسش ها را با هم پیدا کنیم.

سوراخ ریز روی پنجره هواپیما

در حالت عادی بین فشار هوای بیرون و فشار هوای داخل کابین تعادل برقرار می شود. اگر به پنجره هواپیما دقت کرده باشید سوراخ ریزی در گوشه آن می بینید! جای نگرانی نیست، در واقع این سوراخ برای حفظ ایمنی مسافران تعبیه شده است. این سوراخ های ریز وظیفه دارند تا بین فشار بیرون و داخل کابین تعادل ایجاد کنند. اگر این سوراخ ها نباشند اختلاف فشار شدید باعث خرد شدن و شکستن پنجره هواپیما می شود. قبلا در مطلب سوراخ ریز پنجره هواپیما برای چیست، به تفصیل  به این موضوع پرداختیم و دلیل وجود آن را توضیح دادیم.

پنجره هواپیما به این سادگی ها نمی شکند!

خب، گفتیم که پنجره هواپیما همینطوری هم یک سوراخ ریز دارد. اما اگر اتفاقی بیفتد و پنجره به کل بشکند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا هواپیما دچار سانحه شود یا به فرض شخصی از داخل هواپیما گلوله ای به سمت پنجره شلیک کند! درست است که احتمال این اتفاقات بسیار کم و نادر است، اما به هرحال ذهن که کنجکاو باشد سوالات عجیب و غریبی برایش پیش می آید! پنجره هواپیما در واقع از سه لایه بیرونی، میانی و داخلی تشکیل شده است. این لایه بسیار محکم هستند و به این راحتی ها شکسته نمی شوند. لایه بیرونی محکم ترین لایه است و استحکام بسیار بالایی دارد. در صورتی که به فرض لایه بیرونی شکسته شود، دو لایه دیگر وظیفه محافظت از داخل کابین را بر عهده می گیرند. بنابراین احتمال شکستن پنجره هواپیما آنقدر کم است که لازم نیست نگران این موضوع باشیم. اما باز هم می خواهیم تصور کنیم که اتفاقی هولناک افتاده و باعث شکسته شدن پنجره هواپیما شده. در این صورت چه بلایی سر افراد داخل کابین می افتد؟ مثلا هواپیما در ارتفاع ۱۰۰۰۰ متری در حال پرواز است و ناگهان یکی از پنجره های هواپیما شکسته می شود.

هرچه ارتفاع بیشتر می شود فشار هوا کمتر و کمتر می شود. در ارتفاعی که هواپیماها پرواز می کنند (مثلا ۱۰۰۰۰ متر) فشار هوا در حدی است که قابل تنفس برای انسان نیست. به همین دلیل تمام هواپیماها موظف هستند به تعداد مسافران ماسک های اکسیژن همراه داشته باشند تا در صورت بروز هرگونه اتفاق و سانحه، جان مسافران به خطر نیفتد. اگر تابحال سوار هواپیما شده باشید حتما متوجه آموزش های مهماندار در مورد ماسک اکسیژن شده اید.  هرچند معمولا کسی به این آموزش ها توجهی نمی کند، اما اگر خدای نکرده اتفاقی در ارتفاعات بالا بیفتد، همین ماسک جان شما را نجات خواهد داد. فشار هوای داخل کابین هواپیما به طور معمول روی ۲۵۰۰ متر تنظیم می شود. اگر انفجار یا حادثه ای باعث شکستن پنجره هواپیما شود بین فشار هوای داخل و خارج اختلاف زیادی به وجود می آید. این اختلاف باعث می شود که هوای داخل کابین از سوراخ پنجره به سرعت به بیرون کشیده شود. مکش هوا تا جایی ادامه پیدا می کند تا بین هوای داخل و خارج دوباره تعادل برقرار شود. در این صورت هوای داخل کابین برای مسافران غیرقابل تنفس می شود و مسافران باید از ماسک اکسیژن استفاده کنند. علاوه بر این، خلبان مجبور است به سرعت ارتفاع هواپیما را کم کند و در اسرع وقت آن را به ارتفاعی در حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ متر برساند.

شکستن پنجره هواپیما

همانطور که گفتیم در ارتفاعات بالا فشار هوا بسیار کم است، به همین دلیل هوا در این ارتفاعات بسیار سرد است و بادهای شدید و سردی در جریان هستند. در آن بالاها همیشه برف و بوران در حال وزیدن است و برودت هوا آنقدر زیاد است که هر چیزی بلافاصله یخ می زند. در صورت شکستن پنجره هواپیما، علاوه بر کمبود اکسیژن، هوای سرد وارد هواپیما می شود و در زمان کوتاهی هوا آنچنان سرد می شود که خطر سرمازدگی مسافران را تهدید می کند. مهمانداران در این مورد آموزش های لازم را می بینند تا در صورت بروز چنین اتفاقی از احتمال آسیب های جدی جلوگیری کنند. در بالا اشاره کردیم که وقتی شیشه هواپیما شکسته می شود اختلاف فشار داخل کابین و بیرون باعث می شود که هوای داخل کابین به بیرون مکیده شود. متاسفانه باید بگوییم که در موارد حاد این موضوع شامل اشیاء و فرد نگون بختی که با پرداخت پول بیشتر کنار پنجره نشسته نیز می شود! در صورتی که پنجره به طور کامل شکسته شود یا آنکه چندین شیشه با هم شکسته شوند هوای داخل کابین به همراه آنچه در آن نزدیکی قرار دارد مثل یک جارو برقی قوی به بیرون کشیده می شوند. اما سایر افراد که دورتر از آن پنجره قرار دارند به احتمال زیاد سر جایشان باقی خواهند ماند و فقط لازم است که هرچه سریع تر از ماسک اکسیژن استفاده کنند. شاید یکی از دلایلی که مهمانداران این همه روی بستن کمربند تاکید می کنند همین باشد. در صورت شکستن پنجره هواپیما و بروز اتفاقاتی از این دست، کمربند شما را سرجایتان نگه می دارد. در مواردی که هواپیما در ارتفاع بسیار بالایی باشد و فشار هوا بسیار کم باشد ممکن است کاهش فشار هوای داخل کابین منجر به خونریزی از بینی و گوش شود. همانطور که گفتیم در صورت بروز چنین اتفاقی خلبان می بایست به سرعت ارتفاع هواپیما را کم کند تا از اتفاقات ناگوارتر و تلفات بیشتر پیشگیری کند.

ماسک اکسیژن در هنگام شکستن پنجره هواپیما

یکی از این اتفاقات مربوط به پرواز ۵۳۹۰ هواپیمایی بریتیش ایرویز است که در سال ۱۹۹۰ رخ داد. این هواپیما از فرودگاه بیرمنگام به سمت مالاگا اسپانیا در حال حرکت بود. ناگهان پنجره جلوی خلبان به دلیل نصب نادرست از جا کنده شد و خلبان هواپیما را به بیرون کشید! خلبان تا نیمه از پنجره شل و ول هواپیما به بیرون کشیده شده بود و نصف بدنش داخل کابین مانده بود. تصور کنید یک هواپیمای مسافربری با چند صد مسافر در ارتفاع بالا بدون خلبان در هوا معلق مانده است! بله، خیلی وحشتناک است. خوشبختانه این حادثه هولناک تلفاتی نداشت. کمک خلبان به سرعت توانست کنترل هواپیما را به دست بگیرد و با کاهش فشار و اطلاع به برج مراقبت تقاضای کمک کند. از زمان بروز حادثه تا وقتی که هواپیما به سلامت به زمین نشست ۲۰ دقیقه طول کشید و در این مدت خلبان لای پنجره هواپیما گیر کرده بود و نصف بدنش در بیرون هواپیما مانده بود. در عین ناباوری خلبان این پرواز آنقدر خوش شانس بود که زنده ماند! البته دچار جراحاتی مثل سرمازدگی، کبودی و شکستگی دست راست شده بود اما او را سریع به بیمارستان رساندند و  مورد درمان قرار گرفت.

حادثه شکستن پنجره هواپیما

حادثه دیگر در مورد شکستن پنجره هواپیما در سال ۱۹۸۸ و در پرواز الوها ایرلاین (Aloha Airlines) اتفاق افتاد. هواپیمای بوئینگ ۷۳۷-۲۹۷ این پرواز از هیلو به سمت هونولولو در هاوایی در حال حرکت بود که ناگهان انفجاری در داخل کابین اتفاق افتاد. خوشبختانه این هواپیما نیز توانست به سلامت به زمین بنشیند و تمام ۶۵ مسافرش به دلیل جراحات جزئی و کلی که دیده بودند بلافاصله به بیمارستان منتقل شدند. این حادثه تنها یک کشته داشت و آن هم یکی از مهمانداران هواپیما بود که موقع انفجار از سوراخ ایجاد شده به بیرون کشیده شد. فرود موفق این هواپیما پس از انفجار و تعداد کم تلفات یکی از نقاط عطف در صنعت هواپیمایی جهان به شمار می رود.