مهران ابراهيميان
چند روزي است كه دولتمردان و همراهان دولت در اقدامي مشترك به جاي ارائه راهكار‌هاي منطقي و جدي به ذكر مصيبت‌هاي اقتصادي و بزرگنمايي آنها می‌پردازند، به نوعي كه روز گذشته در امتداد دومين همايش اقتصاد ايران، رئيس اتاق بازرگاني در يك جمله گفت: ماه عسل نفتي تمام شد، مشكلات از اين به بعد خود را نشان مي‌دهد! به گزارش «جوان» در حالي كه در سه سال اخير به کاهش نرخ تورم و نرخ‌هاي رشد اقتصادي تا بالاي 10 درصد نيز اشاره شده و آن را ناشي از سياستگذاري‌هاي دقيق و حساب شده در دولت مي‌دانستند. رئیس ستاد تنظیم بازار در گفت‌وگو با یک روزنامه گفته، مردم فعلاً گرانی ر ا تحمل کنند ولی واقعيت و جانمايه حقيقت اقتصاد ايران را شافعي رئيس اتاق بازرگاني ايران چنین بيان كرد؛ ماه عسل نفتي تمام شد!
دولت كه سرخوش از آمار نرخ رشد در اثر افزايش فروش نفت منتظر ورود به باغ و برداشت گلابي‌ها بود، همچون سال‌هاي گذشته اقتصاد را با وعده‌هايي مانند برجام و رفع تحريم و آينده به حال خود رها كرده و بر اساس تفكر اقتصاد بازار آزاد، اقتصاد را به دست فعالان و بازيگران بازارها سپرده است، غافل از اينكه حالت انتظار جوابگوي نيازهاي بازار كار، ركود و وضعيت رفاهي مردم نبود اما ناگهان بعد از گذشت چند ماه از تشكيل دولت دوم دكتر روحاني كه وعده‌هاي پر رنگ و لعابي نيز داده بود ورق برگشت و تصميم گرفتند ناگهان مردم را با واقعيت‌هاي جديدي روبه‌رو كنند!
رئيس اتاق بازرگاني ايران در اين باره روز گذشته گفت: تاكنون بر درآمدهاي نفتي و فروش منابع خدادادي چنان تكيه داشتيم كه بحث اقتصاد پويا به حاشيه رفته بود. با پايان يافتن اين ماه عسل مشكلات جدي اكنون خود را نشان مي‌دهد. غلامرضا شافعي اظهار كرد: توجه به اقتصاد يكي از مؤلفه‌هاي مهمي است كه مي‌تواند امنيت كشور را تأمين کند و اقتدار جهاني كشورمان را افزايش دهد. اما متأسفانه نكته حائز اهميت درباره ذكر مصيبت نه ارائه راهكاري اصولي براي حل مسائل اقتصادي به شكل اساسي و بهبود فضاي كسب و كار است كه هدف تأمين منابع هزينه‌اي دولت در بخش‌هاي جاري است. به عبارت ديگر آنطور كه از صحبت‌هاي چند روزه دكتر نيلي و رئيس اتاق بازرگاني مي‌توان دريافت، بودجه و منابعي كه در سال آينده پيش بيني شده به دليل محيط نامناسب كسب و كار و نبود فضاي شفاف و برنامه‌هاي مبتني بر داده‌ها و آمار دقيق اين مشكلات دوامدار خواهد بود، همچنین نرخ رشد در سال‌هاي آتي زير 5 درصد و به گفته نيلي زير 2 درصد خواهد بود كه اين به معناي فشار بيشتر بر مردم است.
بيكاري مزمن بعد از تورم مزمن
دستيار ويژه اقتصادي روحاني با حضور در برنامه22:30 عملاً با تشريح ابعاد شديد فقر عنوان كرده است كه با اين وضعيت و نرخ‌هاي رشد ناپايدار نه اشتغال ايجاد مي‌شود و نه وضع فقرا بهبود مي‌يابد. وي كه خود طراح برنامه‌هاي توسعه‌اي پنج ساله بوده معتقد است به دليل تفاوت طراح و مجري عملاً برنامه‌هاي توسعه‌اي محقق نمي‌شود و حرف‌هاي اين روزهاي نيلي برخلاف گذشته با نوعي نااميدي از عملكرد اقتصادي دولت همراه است. دستيار ويژه اقتصادي رئيس‌جمهور با تشريح ابعاد شديد فقر در ايران با اعلام اينكه يك‌درصد ثروتمندترين مردم ايران ۸۶برابر فقيرترين مردم درآمد دارند، گفت: يارانه نقدي از سال ۸۹ بايد ۱۸هزار تومان تعيين مي‌شد نه ۴۵هزار تومان.
مسعود نيلي در برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري بعد از آنكه پيشتر تورم مزمن ايران را مشكل دانسته بود از بيكاري مزمن خبر داده و گفت: ميانگين نرخ بيكاري در بلندمدت در دنيا 6 درصد اما در كشور ما 12 درصد است. وي گفت: نرخ مشاركت در مقايسه با 10 سال گذشته بسيار بيشتر شده و در حالي كه 750هزار شغل ايجاد شده است اما با 3 ميليون و 300 هزار بيكار روبه‌رو هستيم. نيلي افزود: اقتصاد به‌شرطي مي‌تواند شغل ايجاد كند كه توسعه پايدار داشته باشد اما رشد اقتصادي كشور با نوسان‌هاي بسياري روبه‌رو است و اين اقتصاد، اشتغال كمي در پي دارد.
وي با بيان اينكه فقر در كشور مربوط به يكي دو سال پيش نيست، گفت: توزيع درآمد در كشور ما شرايط نامساعدي دارد. دستيار ويژه اقتصادي رئيس‌جمهور افزود: دهك اول جامعه كه 8 ميليون نفر را شامل مي‌شود در مقايسه با دهك دوم، سطح درآمدي بسيار پايين‌تري دارد و ثروتمندان جامعه نيز درآمد بسيار بيشتري در مقايسه با دهك‌هاي پايين‌تر از خود دارند. اشاره نيلي به آمارهاي بانك مركزي است كه نشان از اختلاف شديد طبقاتي بين دهك اول و دهك دهم (ثروتمند) جامعه است. نيلي گفت: ثروتمندان بخش كوچكي از جامعه را تشكيل مي‌دهند كه آنها را در قالب صدك رتبه‌بندي مي‌كنند.
بزرگ‌ترين گروه فقرا، شاغلان هستند!
وي البته به نكته جالب ديگري هم اشاره كرده و آن اين است كه امروز شاغلان هم فقير هستند! او گفته: بزرگ‌ترين گروه فقير در كشور افرادي هستند كه شغل دارند اما از نظر عمق فقر افراد بيكار فقيرترند، زيرا شغل، درآمد كافي ايجاد نمي‌كند، بنابراين براي خروج از فقر بايد كاري كنيم که سطح درآمدي شاغلان افزايش يابد. دستيار ويژه رئيس‌جمهور افزود: اگر نظام مالياتي هدف خود را شناسايي كند و از 800هزار نفر بالاي جامعه ماليات گرفته شود و ميان 8ميليون نفر دهك پايين جامعه توزيع شود، اين دهك از فقر مطلق خارج خواهد شد.
او همچنين از نبود شفافيت و آمارهاي لازم براي تصميم‌گيري‌هاي صحيح گلايه كرده و گفته: ماليات در كشور ما هيچ‌گاه بازتوزيعي نبوده بلكه تأمين‌كننده بودجه است و نظام مقابله با فقر، نظام كارايي نبوده است و هر حمايتي كه به‌عنوان عدالت مي‌خواستيم انجام دهيم، چون قشر فقير جامعه را نشناخته‌ايم به حمايت‌هاي فراگير تبديل شده است.
دستيار ويژه اقتصادي رئيس‌جمهور گفت: صدك اول جامعه در مقايسه با صدك آخر درآمدي نسبت يك به 86 دارد كه عدد غيرقابل قبول و ناعادلانه‌اي است. نيلي افزود: در اقشار مياني جامعه نابرابري كمتري در مقايسه با دو دهك اول و آخر جامعه وجود دارد. وي گفت: در جامعه، فقر بازتوليد نمي‌شود اما مكانيسم‌هايي كه وضع فقرا را بهتر كند، فعال نيست. وي گفت: در سال 89 كه هدفمندي يارانه‌ها اجرا شد، يارانه نقدي بايد بين 18 تا 20هزار تومان بر اساس درآمد دولت از اجراي اين طرح بين خانوارها تقسيم مي‌شد اما دولت 45هزار تومان يارانه نقدي پرداخت كرد كه موجب كسري بودجه و مسائل ديگر شد. نيلي افزود: آينده براي توليدكنندگان از نظر اقتصادي قابل پيش‌بيني است اما بنگاه‌هاي اقتصادي نمي‌توانند بر اساس شرايط سياسي تصميم‌گيري كنند.
نرخ ارز قابل پيش‌بيني نيست
وي با ابراز اينكه هرچه نرخ تورم بيشتر شود، عدم‌قطعيت در پيش‌بيني براي توليدكنندگان ايجاد مي‌شود، گفت: نرخ ارز حتي براي يك روز نيز قابل پيش‌بيني نيست اما در سال‌هاي اخير اين نرخ روند يكنواختي داشته است. دستيار ويژه اقتصادي رئيس‌جمهور افزود: انباشت اشتباه‌ها در نظام بانكي ميان دارايي‌ها و بدهي‌هاي بانك‌ها شكاف و مشكلات اقتصادي ايجاد كرده است.
نيلي گفت: در كشور پنج برنامه توسعه نوشته شده اما هيچ كدام از آنها اجرا نشده است زيرا كسي كه برنامه مي‌نويسد كسي نيست كه برنامه را اجرا مي‌كند. نيلي گفت: نتيجه رفتار بلندمدت اقتصادي ما تورم 20درصدي، نرخ بيكاري 12درصدي، ضريب جيني 38 تا 42 درصدی و رشد اقتصادي سرانه8/3درصدی است.
نظر شما