حجت الاسلام روح الله حریزاوی، مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان کشور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا درباره وحدت حوزه و دانشگاه، گفت: مسئله وحدت حوزه و دانشگاه به شکل زیر بنایی به وحدت علم و دین به عنوان دو پدیده متعاضد و همیار مربوط می‌شود که آیا علم و دین می‌توانند برای رسیدن به هدف مشترک در کنار هم قرار بگیرند یا خیر.
وی افزود: در جهان، بعد از دوره رنسانس پدیده مهمی به نام نزاع علم و دین پیدا شد و کسانی که علیه ظلم کلیسا، انحراف کشیشان و ستم هزار ساله کلیسای کاتولیک قیام کردند، با توجه به حاکمیت کلیسا در آن زمان، بحث ناکارآمدی دین را در غرب مطرح کردند و معتقد بودند دین در برخی عرصه‌ها نباید دخالت کند زیرا بعضی اظهارنظرات کشیشان سبب شده است بشر قرن‌ها به عقب بازگشته و غرب دچار جهل، بی خبری، انحراف و عقب ماندگی شود.
نزاع علم و دین و پیدایش جریان سکولاریسم
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان کشور در ادامه ابراز داشت: در این جریان، نزاع علم و دین شدت گرفت و سکولاریسم در جهان، دانشگاه‌ها و محافل روشنفکری رایج شد، در ایران نیز از حدود یک قرن پیش که دانشگاه تأسیس و گسترش پیدا کرد تا به امروز که حدود ۲۶۰۰ مرکز دانشگاهی شناخته شده در کشور وجود دارد، تقریباً همین جریان سوء تفاهم گسترش پیدا کرده است.
وی اظهار داشت: اگر قرار باشد به صورت مبنایی، قضیه وحدت و امکان‌پذیری وحدت حوزه و دانشگاه را بررسی کنیم باید حول این موضوع بحث شود که آیا تعارض و تخالفی بین علم و دین است یا امکان تعامل، تکامل، همراهی و همیاری بین علم و دین برای یک هدف والا وجود دارد.
غرب در حوزه علوم انسانی مثل روح و نفس، باز هم متکی به روش تجربی است
حجت الاسلام حریزاوی ابراز داشت: علومی که منبع آنها ماده باشد طبیعتاً باید از روش حس و تجربه استفاده کنند، اما آنچه به شکل متعارف در غرب و دانشگاه‌های فعلی وجود دارد، این است که در زمینه موضوعاتی که منبع مورد مطالعه آنها علوم انسانی مانند روح و نفس است، باز هم از روش تجربی استفاده می‌کنند و حاضر نیستند روشی غیر از تجربی را بپذیرند.
وی در ادامه بیان داشت: آنچه که به اصطلاح دانشگاه وارداتی در کشور ما وجود دارد و در برخی دانشگاه‌ها خوشبختانه ساختار آن شکسته شده این است که روش‌شناسی تجربی بر سایر روش‌های موجود مانند روش مطالعه وحیانی، شهودی و عقلانی سایه افکنده است.
اشتباه غرب، گسترش روش تجربی از علوم مادی و طبیعی به علوم انسانی است
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان کشور ابراز داشت: برخی از علوم هستند که از حس بهره نمی‌گیرند مثل علوم ریاضی؛ ما در این مورد هیچ اختلافی با غرب نداریم زیرا در آن از روش عقلانی و محاسبات استاندارد ریاضی استفاده می‌شود. یکی از عمده اختلافات ما با غرب در این است که آنها روش تجربی را از علوم مادی به علوم انسانی گسترش داده‌اند و فجایع اخلاقی و اجتماعی را از این حیث برای بشر امروز به وجود آورده‌اند و دومین اختلاف ما در این زمینه با غرب این است که در علوم تجربی متأسفانه به هر آنچه که درباره ماده مورد مطالعه قرار می‌گیرد، بسنده شده است و فرمایشات خداوند متعال در قرآن و روایات اهل بیت(ع) کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
غرب با وجود تمام جدال‌ها با دین، سعی در آشتی دادن علم و دین دارد
وی با بیان اینکه در مباحث فلسفه علم چند نظریه مشهور وجود دارد، گفت: یک نظریه، تعارض است که از دوره گالیله و کوپرنیک مطرح شده و مورد انتقاد غربی‌ها نیز قرار گرفته است، نظریه دیگر نظریه تباین است که در آن علم و دین هیچ ارتباطی با هم ندارند و نظریه سوم که در حال حاضر در غرب مطرح است و قصد آشتی دادن علم و دین را دارد نظریه تعاضد، همکاری و تکامل است که این مورد جای بحث دارد که چطور غرب با وجود تمام جدال‌ها با دین از موضع خود دست برداشته و سعی در آشتی دادن علم و دین دارد.
حجت الاسلام حریزاوی ابراز داشت: غربی‌ها با کنار گذاشتن دین، آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی شدیدی را در جامعه شاهد شدند که پس از آن، طی تعاملات با کلیسا، با طرح این سوال که علم به چیستی پدیده‌ها و دین به چرایی پدیده‌ها می‌پردازد، به اصطلاح مشکل خود را حل کردند در حالی که از دیدگاه اسلامی این یک تقسیم بندی ناعادلانه است زیرا جایگاه دین مورد اجحاف قرار گرفته است.
وی افزود: دین از حیث مبانی، ارائه دهنده یک طرز تفکر و جهان بینی است که به مدد عقل و علم می‌رسد. ما براین باوریم که علم به چیستی پدیده‌ها و عقل به چرایی پدیده‌ها می‌پردازد اما دین تنها به یکی از جهات نمی‌پردازد بلکه دین به چیستی، چرایی و چگونگی پدیده‌ها می‌پردازد؛ اگر این اندیشه حاکم شود، در آن صورت به جای کلمه تکامل، از عبارت سیطره دین بر عقل و علم می‌توانیم استفاده کنیم.
اقدامات حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان در راستای تقریب و وحدت حوزه و دانشگاه
مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان کشور در پاسخ به این سؤال که چه قدم‌های مهم و محکمی در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان برای تقریب و وحدت هر چه بیشتر حوزه و دانشگاه برداشته شده است، عنوان کرد: پیرامون خلأ و مانع موجود در نظریات وحدت حوزه و دانشگاه، درباره مسئله عدم باورمندی به تعامل صحیح علم و دین، اقداماتی انجام شده است.
وی افزود: از حیث محتوایی روی مبانی اندیشه‌های بنیادین اسلامی اقدامات خوبی صورت گرفته که مشخصاً می‌توانیم به طرح ولایت اشاره کنیم که به همت مؤسسه امام خمینی(ره) و حمایت جدی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شده که در آن دسته‌ای از مبانی اندیشه‌های اسلامی که واقعاً تعارض علم و دین را حل می‌کنند مانند مباحث هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی در حوزه مطالعات هست و نیست‌ها و فلسفه‌های حقوق، اخلاق و سیاست، تدریس می‌شوند ولی توسعه این طرح کم بوده است.
حجت الاسلام حریزاوی در ادامه اظهار داشت: اقدام دیگر در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان، مطالعاتی است که در زمینه کتب شهید مطهری و علامه طباطبایی صورت گرفته اما دوره‌ها بسیار محدود و ناکافی بوده و به صورت فراگیر برگزار نشده است متأسفانه در طول سال از جامعه ۸۰ هزار نفری طلاب و روحانیان تنها حدود ۱۰۰۰ نفر توانستند از این دوره‌ها بهره مند شوند و جامعه بیش از چهار میلیون نفر دانشگاهی و حتی طلاب حوزه‌های علمیه اسمی از کتب شهید مطهری نشنیده‌اند، در این راستا اخیراً مقام معظم رهبری نیز فرموده‌اند برای طلاب نیز این دوره‌ها برگزار شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان از حیث ساختاری از اول انقلاب کارهای زیادی انجام شده است. هجوم تأسیس دانشگاه‌های حوزوی یا حوزه‌هایی با رویکرد دانشگاهی را در طول این ۴۰ سال خصوصاً بعد از جنگ در شهرهایی مانند قم، تهران و مشهد بسیار شاهد بودیم که اینها گام هایی است برای توسعه باورمندی به تعامل علم و دین؛ اما افزون بر کارهای انجام شده در این زمینه‌ها لازم است اقدامات بیشتری صورت بگیرد./966/ت۳۰۱/ب۲
نظر شما