الجزیره روز چهارشنبه در گزارش تحلیلی خود افزود: شاید مهمترین و بارزترین رویداد سال 2017 میلادی، نابودی خلافت گروه تروریستی داعش و پیروزی بر این گروه در سوریه و عراق پس از سه سال از اعلان آن توسط «ابوبکر البغدادی» است. اما مهمترین سوالی که مطرح می شود، این است که آینده و سرنوشت این تروریست ها پس از پایان یکی از خشونت آمیزترین دوره هایشان، چه می شود؟

** هفت میلیون نفر زیر پرچم داعشی ها زندگی می کردند
«حیدر العبادی» نخست وزیر عراق چند روز پیش، بر پیروزی کشورش بر گروه تروریستی داعش تاکید کرد. وزارت دفاع روسیه نیز اعلام کرد که دیگر عناصر داعش در خاک سوریه حضور ندارند.داعشی ها از ماه ژوئن 2014 بخش گسترده ای از سوریه و حدود یک سوم خاک عراق را به اشغال درآورده بودند که در آن زمان، حدود 7 میلیون نفر زیر پرچم آنها زندگی می کردند.

**پیروزی نهایی بر داعش در موصل عراق و رقه سوریه
شاید دو نبرد اساسی و مهم که نابودی تروریست های داعش را نهایی کرد، یکی شکست عناصر این گروه در شهر موصل عراق بود که البغدادی در تنها ظهور علنی خود در مسجد جامع النوری، خلافتش را در این شهر اعلام کرد و دیگری نبرد در شهر رقه سوریه پایتخت حکومت البغدادی بود. تروریست ها در این دو شهر شکست های مستمری را متحمل شدند.

**دوره احیا و توانمند سازی مجدد عناصر تروریستی
پژوهشگران و ناظران پایان دوره خلافت داعش را چیزی جز دوره ای برای احیا و توانمند کردن این تشکیلات نمی دانند که عناصر داعش در حال انجام آن هستند. تجربه های پیشین ثابت کرده که اینگونه تشکیلات قادرند پس از هر شکستی که متحمل می شوند با استفاده از تغییرات سیاسی، نظامی و شرایط اجتماعی خود را احیا و بازسازی کنند.
سوال مهمی که اینجا مطرح می شود، این است، آیا گروه داعش به پایان رسید یا فقط مرحله تلاش برای برپایی حکومت (خلافت) به پایان رسیده است؟ علاوه بر این سوال، باید پرسید که چه کسی سرکرده جدید ده ها هزار جنگجویی خواهد شد که هزاران تن از آنها به کشوریشان بازگشته اند. در حالی که سرنوشت هزاران تن از آنها مجهول است. از این رو داوری درباره پایان کار این تشکیلات هنوز زود است.

**40 هزار عنصر خارجی به داعش پیوستند
مرکز مشاوره بین المللی «صوفان» در گزارشی به تعداد تروریست های خارجی در صفوف داعش پرداخت و نوشت: از بین 40 هزار نیروی خارجی که از 110 کشور جهان به داعش در عراق و سوریه پیوستند، 5 هزار و 600 تن از آنها به 33 کشور بازگشتند. یعنی از 5 هزار نفری که از کشورهای اتحادیه اروپا به داعش پیوستند، 30 درصد به کشورشان بازگشتند. «فلادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه نیز اعلام کرد، از کل 9 هزار نفری که از روسیه وکشورهای اتحاد شوروی سابق برای جنگ به داعش ملحق شدند ، 10 درصد به کشورشان بازگشتند.

**بیشترین عنصر خارجی در داعش از 5 کشور بودند
گزارش ها حاکی از آن است که شهروندان 5 کشور حضور گسترده تری نسبت به سایر کشورها در صفوف تروریست های داعش داشتند:
روسیه سه هزار و 417 تن، سعودی 3 هزار و 244 تن، اردن 3 هزار، تونس 2 هزار و 926 تن و فرانسه یکصدهزار و 910 تن.

**چه شرایطی باعث تولد داعش شد؟
«هارون زیلین» پژوهشگر متخصص در امور تشکیلات تروریستی، در تحلیلی طولانی که موسسه واشنگتن آن را منتشر کرد، نوشت: برداشت و تفسیر از تولد این تشکیلات (داعش) مهم است تا بتوان دریافت که این گروه چگونه از شرایط گذشته استفاده کرد تا به تشکیل خلافت رسید.
زیلین می گوید: گروهی که متحمل ضربات سنگینی توسط گروه های بیداری در مناطق سنی نشین در عراق پس از سال 2006 میلادی شد، تا جایی که پایان و شکست این گروه را در سال 2009 میلادی اعلام کرد، نامش « تشکیلات داعش در عراق» بود.
وی با اشاره به کیفیت و چگونگی استفاده این تشکیلات از اوضاع سوریه و تسلط بر بخش گسترده ای از آن، چه قبل و چه بعد از جدا شدن از شاخه گروه القاعده (جبهه النصره)، نوشت که بهره بردای از شرایط ناآرام سوریه، منجر به اشغال بخش های اعظمی از خاک، منابع نفتی، مقادیر زیادی اسلحه این کشور پس از سال 2014 میلادی شد.

** تولد احتمالی گروه تروریستی دیگر
زیلین درباره شرایطی که باعث زایش تشکیلات (داعش) پس از شکست هایی که در عراق پس از سال 2009 متحمل شد، هشدار داد و نوشت: شاید چنین شرایطی دوباره زمینه را برای زایش دوباره این گروه فراهم کند.

** داعش ملهم از سازمان «ابومصعب الزرقاوی»
در ادامه این تحلیل آمده است: دیدگاه کارشناسان و نیز گزارش های منتشر شده عملا به آینده و سرنوشت گروه داعش پرداختند و اشاره کردند که این تشکیلات مرحله توانمند سازی خود را که با الهام گرفتن از اندیشه های تشکیلات «ابو مصعب الزرقاوی» آغاز شده بود، پشت سر گذاشتند و آن را در خلافت ابوبکر البغدادی که تنها سه سال به طول انجامید، محقق کردند.

** فرزند بن لادن داعش را به ارث می برد
درگزارشی که ماه گذشته در خبرگزاری فرانسه منتشر شد، پژوهشگران پیش بینی کردند که «حمزه» فرزند اسامه بن لادن موسس گروه القاعده و گروهش موسوم به «انصار فرقان» جای گروه داعش و القاعده را بگیرد و این موقعیت را به ارث ببرد.

** تلاش داعش برای تحکیم جای پای خود در جنوب شرق آسیا
آنچه مهم به نظر می رسد، آن است که شکست داعش در سوریه و عراق، منجر به نابودی کامل این گروه که هنوز در برخی کشورها مانند لیبی، صحرای سینا در مصر و افغانستان فعال است، نشده است. این گروه تلاش می کند خدا را در جنوب شرق آسیا توانمند کند.

**ناامنی کشورها، بستر مناسبی برای رشد داعش
پژوهشگران همچنین می گویند: مهمترین وجه قابل پیش بینی درباره داعش، این است که نقش این گروه هنوز به پایان نرسیده است؛ بلکه می کوشد صفوفش را در کشورهای متزلزل و جوامع شکننده سوریه و عراق تقویت کند و نفوذش را در کشورهایی که به لحاظ امنیتی ناامن هستند، گسترش دهد.

**داعش هنوز باقی است
با وجود تاکید پژوهشگران و تحلیل گران، داعش هنوز باقی و در حال گسترش نفوذش است. آنها تاکید می کنند که شرایط سیاسی، اقتصادی و ناکامی هایی که جنگ ها و انقلاب های معکوس آن را ایجاد کردند و نیز ظلمی که در جوامع وجود دارد، همگی بستر رشد و ظهور این تشکیلات را فراهم خواهد کرد و شاید این بار بسیار خشونت بار از مرحله خلافت البغدادی ظهور و بروز کنند.
خاورم**9329** 1064 مترجم: ندا بهبودی*