به گزارش شما نیوز ،‌ دکتر محمدرضا دهشیری در نشست علمی با عنوان "دستاوردها و ناکامی‌های ارتقای حقوق انسانی پس از گذشت ۷ دهه از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر از منظر فرهنگی" که در دانشکده حقوق دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: درباره حقوق بشر دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه اول یک رویکرد جهانشمول‌گراست که معتقد است باید با توجه به مشترکات انسان‌ها بتوانیم یک سلسله موازین و معیارها و استاندارادهای حقوق بشری را فراگیر کنیم که اعلامیه جهانی حقوق بشر بر همین مبنا استوار است. دیدگاه دومی هم هست که به نسبی‌گرایی فرهنگی مرتبط بوده و معتقد است که اعلامیه جهانی حقوق بشر مقید به فرهنگ‌ها و سنن و آداب متفاوت ملت‌ها است.

معاون آموزشی و پژوهشی مرکز ملی مطالعات جهانی شدن خاطرنشان کرد: در خصوص جهانشمولی حقوق بشر میثاقین بر این تأکید دارند که نباید هیچ‌گونه استثنایی بر حقوق انسان‌ها قائل شد، بنا بر این نباید زمینه‌های فرهنگی متفاوت مستمسکی برای دولت‌ها باشد که بتوانند به بهانه آن حقوق اولیه بشر را نادیده بگیرند و آن را نقض کنند.

وی در ادامه افزود:‌ دیدگاه جهانشمول معتقد است که دیدگاه‌های سنتی، تاریخی، مذهبی یا فرهنگی یک ملت نباید توجیهی برای نقض حقوق بشر قلمداد شود و دلیل آن هم این است، زمانی که اعلام جهانی حقوق بشر نوشته شد درست است که غربی‌ها در آن تأثیرگذار بودند ولی باز هم از کارشناسان کشورهای دیگر و جهان سوم هم حضور داشتند و این‌گونه نیست که موازین مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر صرفاً توسط غربی‌ها نوشته شده باشد.

این استاد روابط بین‌الملل تصریح کرد: معتقدان جهانشمولی حقوق بشر معتقدند کسانی که بیشتر بر نسبی‌گرایی تأکید دارند در واقع می‌خواهند نظام‌های اقتدارگرای خود را توجیه کنند و به نوعی سعی می‌کنند که با تکیه بر نسبی‌گرایی فرهنگی به توجیه حکومت اقتدارگرای خود بپردازند.

دهشیری بیان کرد:‌ دیدگاه دوم که مبتنی بر نسبی‌گرایی فرهنگی است اعتقاد دارد که حقوق بشر وابسته به زمینه‌های فرهنگی‌اش است و هیچ اصل اخلاقی کلانی وجود ندارد که بر تمامی فرهنگ‌ها اعمال شود و نیز معتقدند که اصول مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر محصول تاریخ سیاسی غرب است، یعنی بنیادهای اعلامیه جهانی حقوق بشر نشأت گرفته از تفکرات بریتانیا،‌ فرانسه و لایحه حقوق بشر آمریکا بوده، بنا بر این نوعی جهانشمول گرایی و به نوعی امپریالیسم فرهنگی قلمداد می‌کنند.

وی یادآور شد: مهم‌ترین استدلالی که نسبی‌گرایان دارند این است که حقوق بشر جهانشمول شکل جدیدی از امپریالسم فرهنگی بوده و ماسکی است برای اینکه منافع غرب اجرا شود و حمایت‌های غرب از قدرت‌های دیکتاتور نشان‌دهنده این امر است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: رویکرد سومی نیز در این رابطه وجود دارد که به عنوان رویکرد "مختار" مطرح می‌شود و در میان نسبی‌گرایی فرهنگی و عام‌گرایی فرهنگی قرار داشته و با عنوان جهانشمولی نسبی مطرح می‌شود که هم در ادبیات کشورهای غیرمتحد به عنوان حقوق بشر و تنوع فرهنگی قلمداد شده و هم در ادبیات غرب به عنوان جهانشمولی نسبی مورد توجه قرار گرفته که می‌تواند به نوعی تلفیق دو رویکرد نسبی‌گرا و جهانشمول‌گرا باشد.

در ادامه این نشست علمی دکتر حسین شریفی طرازکوهی نیز به ایراد سخنان خود در رابطه با "دستاوردهای اعلامیه جهانی حقوق بشر در چهارچوب گفتمان‌های سه‌گانه حقوق بشر" پرداخت و اظهار کرد: باید فرآیند تدوین اعلامیه جهانی حقوق بشر را در یک مقطع تاریخی در نظر بگیریم یعنی اعلامیه جهانی حقوق بشر برای اینکه به برخی از موانع فائق آید و یک سری موانع سیاسی و حاکمیتی و یک سری موانع عام فرهنگی بر سر راه آن وجود داشته است که انواع مباحث دینی، مذهبی و... در گروه دوم جای می‌گیرد.

وی افزود: با دانستن این مطلب متوجه می‌شویم که نویسندگان در مقام پردازش این مطلب بر آمدند که موازین حقوق بشر دیگر یک بحث آرمانی نبوده و یک ضرورت است؛ ضرورتی که به نظر می‌آید که در پاردایم کانتی حقوق بین‌الملل از قدیم‌الایام مطرح شده بود اما زمینه اجرا و اعمال در آن وجود نداشته است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر حقوق بشر را به مثابه یک روند در نظر بگیریم که از جایی شروع شده و ادامه دارد، موانع زیادی بر سر راه اعمال و اجرای حقوق بشر قرار داشته و در مقابل همین حقوق حداقلی که در قالب اعلامیه در آمده است نیز مقاومت‌های بسیار زیادی وجود دارد و عده‌ای می‌خواهند به این مسأله خدشه وارد کنند.

شریفی طرازکوهی گفت: در حال حضور 200 دولت عضو سازمان ملل محسوب می‌شوند و تقریباً 170 دولت عضو میثاقین هستند.

وی اظهار کرد: با وجود اعلامیه جهانی حقوق بشر ضرورت داشت که پایه و اساس آن باقی بماند و اتفاقا چنین اتفاقی افتاد و بسیاری از بازیگران دولتی و غیردولتی برای اینکه در فقدان اجماع راجع به مضامین حقوق بشری اعلامیه‌ها در اسناد بین‌المللی بر بیایند، شروع به این کار کردند که هر جایی در خصوص معاهدات بین‌المللی مربوط به حقوق بشر می‌شود در مقام تدوین آن بر آمده و اولین سندی که بتوانند به آن استناد کنند اعلامیه جهانی حقوق بشر باشد.

وی گفت: به نظر می‌رسد اعلامیه جهانی حقوق بشر جامعیت خود را که از مخرج مشترک همه نیازهای حقوق بنیادین برگرفته، در همه اسناد بین‌المللی حقوق بشر سایه خود را افکنده و اولین مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر به زبان‌های مختلف مورد استناد قرار گرفته و این اعلامیه بار ارزشی فوق‌العاده‌ای دارد و به مرور زمان دارد به بار می‌نشیند.