امروز رئیس جمهور لایحه بودجه سال 1397 كل كشور را وفق اصل 52 قانون اساسی تسلیم مجلس كرد .وی در نطق بودجه ای خود گفت: "لایحه بودجه سال 1397 برشی از برنامه چهارساله دولت است."

برنامه چهارساله دولت چیست؟ نسبت آن با برنامه پنج ساله ششم  توسعه جمهوری اسلامی كدام است؟ دولت بارها گفته است برنامه ششم را قبول ندارد و حاضر نیست بودجه را منطبق بر آن به مجلس تسلیم كند. رئیس جمهور در هیچ جای نطق خود پذیرش برنامه ششم توسعه را حتی مورد اشاره قرار نداد بلكه روی برنامه دولت تاكید كرد. در همین گام اول بودجه 97 مغایر اصل 52 قانون اساسی است. چرا كه در این اصل تصریح شده است؛ "بودجه سالانه كل كشور به ترتیبی كه در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس تسلیم می گردد. هر گونه تغیر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود."

منظور از واژه "قانون" در اصل 52 چیست؟

قانون محاسبات عمومی كشور اولین قانونی است كه بودجه حتما باید مبتنی بر آن نوشته شود . سیاست‌های كلی برنامه ششم ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری وفق بند اول اصل 110 قانون اساسی است. دومین قانونی است كه باید در بودجه 97 رعایت شود.

سومین قانون كه باید بودجه بر اساس آن نوشته شود قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه است . چهارمین قانونی كه باید بودجه وفق آن نوشته شود قانون برنامه و بودجه است كه مقررات بودجه‌نویسی در آن آمده است.

در هیچ جای قوانین كشور اعم از عادی و اساسی نداریم كه رئیس جمهور بودجه را بر اساس برنامه چهارساله دولت به مجلس بدهد . این برنامه در كدام مجلس تصویب و در كدام شورای نگهبان تایید شده است؟

در اولین صفحه بودجه 97 روایتی را بودجه نویسان از قول مولای متقیان امیر مومنان علی (ع) آورده‌اند كه فرمود: برنامه ریزی درست، مال اندك را افزایش می دهد و برنامه‌ ریزی نادرست ، مال فراوان را نابود می سازد. (غررالحكم/167)

سوال این است؛ برنامه 4 ساله دولت درست است یا برنامه پنج ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی، كدام مال را افزایش و كدام مال را نابود می سازد؟

نكته دوم اینكه دولت در بودجه 97 پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها را به 23 هزار میلیارد تومان كاهش داده است. این عدد با رقم 48 هزار میلیارد تومان سال قبل كاهش قابل توجهی را نشان می دهد. آیا سازمان هدفمندی یارانه ها نمی خواهد راجع به دخل و خرج موضوع این قانون از باب بودجه عملیاتی و بودجه‌ریزی و بودجه‌بندی بر مبنای حسابرسی عملكرد گزارشی بدهد و ابهامات را در این باره رفع و نوری به تاریكخانه عدد و رقم واقعی درآمد یارانه ها بیندازد؟ بر مبنای این تصمیم و عدد و رقم مربوط به آن دولت در بودجه 97 بی تردید 30 میلیون نفر از كسانی كه یارانه می گرفتند از فهرست یارانه بگیرها حذف خواهند شد.

آیا دولت در این تصمیم جدی است یا مثل سال‌های قبل قدمی در حذف یارانه ثروتمندان برنخواهد داشت؟

نكته سوم اینكه همان طور كه در سرمقاله مورخه 7/9/96پیش‌بینی كردم دولت عزمی برای بودجه ریزی و بودجه‌بندی عملیاتی برای بزرگترین بنگاه اقتصادی كشور یعنی شركت ملی نفت كه بودجه آن بیش از بودجه عمومی كل كشور است، ندارد. تبصره یك لایحه بودجه دولت در سال 97 كه اختصاص به نفت دارد عینا مطابق سال‌های گذشته شامل 4 بند و چند جزء آمده است و اثری از نگاه دولت به بودجه عملیاتی و نیز حسابداری و حسابرسی عملكرد دیده نمی شود.

عدم شفافیت همچنان بر درآمدها و هزینه های بزرگ‌ترین بنگاه اقتصادی دولت سایه افكنده است و هیچ عزمی برای شفاف‌سازی آن در نگاه جدید دولت در مورد بودجه ریزی و بودجه بندی در بند نفت دیده نمی شود.

نكته چهارمی كه در گزارش رئیس جمهور حائز اهمیت می باشد آن است كه گفت: "اشتغال، رشد اقتصادی، رفع فقر، كاهش نابرابری‌ها، تحرك در طرح های اصلی در این لایحه پیگیری شده است." تفریغ بودجه سال های گذشته و نیز گزارش عملكرد اقتصادی دولت در این سال‌ها نشان می دهد دولت در هدف‌گذاری‌های اقتصادی خود توفیق چندانی نداشته است و نشانی از رسیدن به هدف‌گذاری‌های بودجه‌های دولت در این سال‌ها دیده نمی شود. به زودی تفریغ بودجه سال 95 به صحنه علنی مجلس خواهد آمد. باید دید دولت در عملكرد بودجه ای خود ادعاهای مطرح شده در نطق سال گذشته را محقق كرده است؟