به گزارش جام‌جم، صبح 16 فروردین امسال، درست بعد از تعطیلات نوروز، زلزله‌ای بزرگ مناطق شرقی ایران را تکان داد و آرامش مردمان چهار شهرستان فریمان، سرخس، تربت جام و رضویه مشهد را بر هم زد و خوابشان را آشفته ساخت و خانه‌هایی بسیار در روستاها آوار شد.

اکنون که بیش از هفت ماه از آن صبح خشمگین گذشته؛ پیگیری وضعیت بازسازی در این روستاها و بیان کمبودها و نارسایی‌ها، بسان چراغ راهی برای بازسازی خرابی‌های زلزله کرمانشاه ضروری بود. لذا در آخرین روز آبان ماه؛ زمانی که آفتابش بی‌رمق و سوز سرمای پاییزی‌اش آزاردهنده بود، راهی برخی از روستاهای مصیبت دیده سفید سنگ شدیم؛ جایی 100 کیلومتر دورتر از مشهد؛ لابه‌لای رشته کوه‌هایی که فریمان را احاطه کرده، میان قله‌های بلند کلیلاق، بی‌بی غیب، قطار النگ و دال.

بازسازی ناقص

با عبور از شهر سفید سنگ و پس از گذر از سکوت روستای رزمگاه، به روستای محمدآباد سرچشمه رسیدیم؛ روستایی با خانه‌های سیمانی و بتونی تازه ساز، چادرهای سفید هلال احمر و برخی سازه‌های قدیمی که از زلزله جان سالم به در برده بودند.

ما غریبه بودیم، روستاییان غریبه‌ها را خوب می‌شناسند، برای همین یکی یکی گردمان حلقه زدند. ماشین حامل سیمان هدیه رهبر معظم انقلاب هم از راه رسیده بود و آخرین محموله‌های سیمان را تخلیه می‌کرد. روستاییان دور ما جمع شدند و هریک از مشکلاتشان پس از زلزله گفتند که می‌تواند مشتی نمونه خروار برای دیگر مناطق زلزله‌زده باشد.

محمود رسولی، یکی از اهالی روستا می‌گوید: روستا کاملا تخریب شده. ما هنوز در چادر زندگی می‌کنیم چون خانه‌مان تکمیل نشده است. از 25 میلیون وامی که دولت قرار بود برای ساخت خانه بدهد، هنوز شش میلیون تومانش آزاد نشده، برای همین نتوانستیم خانه‌مان را تکمیل کنیم. پس‌اندازی هم که نداشتیم تا خودمان دست به کار شویم. هرکسی پولی داشت خانه‌اش را کامل کرد و نشست. غیر از هزینه ساخت خانه، سه میلیون و 400 هزار تومان هم دستمزد پیمانکار می‌شود که آن را هم نمی‌توانیم پرداخت کنیم.

رسولی که صحبت می‌کند، زنان روستا و بچه‌های قد و نیم قدشان هم یکی یکی دورمان جمع می‌شوند. کلثوم جامعی می‌گوید: «ما هم توی انباری که خودمان ساختیم، زندگی می‌کنیم. خانه‌مان هنوز تکمیل نشده، گچکاری‌اش مانده و تا پول گچکار را ندهیم، دست به کار نمی‌شود. اگر آخرین مرحله پول‌مان هم که حدود شش میلیون تومان می‌شود، آزاد شود، می‌توانیم خانه را تکمیل کنیم، تا همین جا هم با قرض گرفتن ساخت خانه را پیش برده‌ایم.»

کلثوم نگران کانکس‌های دستشویی و حمامی که سپاه زمان زلزله برایشان آورده هم هست و از مسئولان می‌خواهد کانکس‌ها حداقل تا بهار در روستا بماند.

بقیه وام‌ها را بدهید

مهم‌ترین خواسته زهرا گلستانی هم آزاد شدن هفت میلیون وام باقیمانده است. زهرا می‌گوید: خودمان تا به امروز 18 میلیون قرض کرده‌ایم تا توانستیم خانه‌مان را تکمیل کنیم. اگر تسهیلات دولت یکجا پرداخت می‌شد، امروز خانه مان تکمیل بود.

زهرا البته بیش از هر چیزی نگران دام‌هایشان است. مردم سرچشمه دامدارند و مردهای روستا، بهار و تابستان را با دام‌هایشان در کوه سپری می‌کنند. وی می‌گوید: قرار بود ده میلیون تومان وام برای فضای دامی به ما بدهند که هنوز نداده‌اند. امروز و فردا گوسفندهایمان از کوهستان برمی‌گردند و در این سرما سرپناه ندارند.

زهرا مدعی است فقط حدود هشت خانوار توانسته‌اند در خانه‌های نوساز ساکن شوند و بقیه خانوارها هنوز در چادرهایی زندگی می‌کنند که جلوی خانه هایشان برپاشده است.

درددل زنان سرچشمه‌ای تمام شدنی نیست؛ از گلایه از بانک بابت آزاد نشدن کامل تسهیلات و کرایه حمل سیمان از گلستان به روستا گرفته تا نبود مرکز بهداشت و شهریه 300 هزارتومانی دانش آموزان دبیرستانی و سه میلیون تومان خرید اسباب خانه که اول قرار بود، بلاعوض باشد و حالا گفته شده به صورت وام است و روستاییان زیر بار گرفتنش نمی‌روند.

روی دیگر سکه

با این حال، مصطفی حسن‌آبادی دهیار سرچشمه است که علت اصلی کند بودن ساخت و ساز در سرچشمه را پیمانکار ناواردی می‌داند که به خواست و اصرار خود اهالی و شورای روستا کار ساخت و ساز خانه‌ها را شروع کرد و بعد از دو ماه نیمه‌کاره رها کرد و رفت.

وی می‌گوید: پس از آن، بنیاد مسکن خودش چند پیمانکار معرفی کرد که آنها کار را شروع کرده‌اند، اما کار آنها هم به چند دلیل چندان خوب پیش نرفت، اول این که بیشتر مردان ده از زمان زلزله تاکنون در کوهستان بوده اند و هیچ مشارکت و نظارتی در ساخت و ساز نداشتند. نکته دوم این است که به گفته پیمانکاران، برخی از مردم تا پولی به حسابشان واریز شده، آن را خرج کرده و به پیمانکار نداده‌اند.

دهیار سرچشمه می‌گوید حتی اگر بانک مسکن کل 25 میلیون را به حساب مردم می‌ریخت، باز برآورد ساخت و تکمیل یک واحد مسکونی، 27 میلیون تومان بود و اهالی باید خودشان هم پول می‌گذاشتند. کمااین‌که برخی خودشان در هزینه و ساخت مشارکت کردند و چند ماه پیش توانستند در خانه‌های جدیدشان ساکن شوند. تاکنون 70 تا 80درصد خانه‌ها تکمیل شده است.

حسن‌آبادی هم معتقد است اگر کل 25 میلیون تومان تسهیلات دولتی یکجا آزاد شده بود، مردم برای ساخت خانه هایشان دردسر کمتری داشتند، مشکلی که البته با وجود دخالت استاندار هم حل نشد.

می‌گویند زلزله برای برخی مناطق نعمت است. این جمله را دهیار سرچشمه هم تکرار می‌کند و سند ادعایش را بازگشت حدود 30 خانوار از شهر به روستا پس از زلزله می‌داند. «روستای ما 30 خانوار ساکن داشت. زلزله که آمد، 28 خانوار دیگر که ساکن مشهد بودند آمدند و با استفاده از تسهیلات دولت برای خودشان خانه ساختند. ما هم به‌خاطر تحقق مهاجرت معکوس استقبال کردیم. اتفاقا همه خانه‌هایی که تاکنون تکمیل نشده، متعلق به همین خانوارهاست که به دلیل سکونت در مشهد، پای کار نیستند و عجله‌ای برای تکمیل واحدهایشان ندارند.»

بازسازی پایان یافته است

سید رضا موسوی‌نیا، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی اما در گفت‌وگو با جام‌جم، کار بازسازی در مناطق زلزله‌زده را پایان یافته اعلام می‌کند و می‌گوید: زلزله فروردین‌ماه، حدود 2000 واحد مسکونی در 83 روستا در چهار شهرستان خراسان رضوی را تخریب کرد که بلافاصله کار بازسازی آنها آغاز شد و اولین واحد پس از ماه مبارک رمضان به بهره‌برداری رسید. تاکنون هم 1700 خانه تکمیل شده و حدود 400 واحد به مرحله خاک و گچ رسیده و بزودی تکمیل و آماده سکونت می‌شود.

موسوی، تسهیلات ارائه‌شده به مردم مناطق زلزله‌زده را شامل 20 میلیون تومان وام با سود 5 درصد و بازگشت 15 ساله و ضامن زنجیره‌ای، پنج میلیون تومان بلاعوض، ده میلیون تومان وام فضای دامی و سه میلیون تومان وام معیشتی و خرید اسباب خانه عنوان می‌کند و می‌افزاید: البته در کنار این تسهیلات، از سوی رهبر معظم انقلاب هم 120 پاکت سیمان به هر خانوار اهدا شد.

رئیس بنیاد مسکن خراسان رضوی با اشاره به این‌که با کل تسهیلات ارائه‌شده به مردم، امکان ساخت خانه‌ای 60متری با در و پنجره، و نمای داخلی گچ‌کاری شده و یک متر کاشیکاری و یک آشپزخانه اوپن وجود دارد، تصریح می‌کند: آن دسته از روستاییان که خودشان در ساخت و ساز مشارکت داشتند، مثل اهالی روستای حاج علی بخش رضویه مشهد، اکنون خانه‌هایشان تکمیل است و در آن ساکن هستند، حتی در روستای سرچشمه که بیشترین مشکل را داشت، مالکی که خودش پای کار بود، نه تنها خانه‌اش تکمیل شده که بخشی از پول هم برایش مانده است. اما عمده مردم سرچشمه به دلایلی از جمله انتخاب پیمانکار نابلد در ابتدای کار بدون مشورت و تائید ما، و همچنین مشارکت نکردن در کار ساخت و ساز و آغاز دیرهنگام کار هنوز نتوانسته‌اند خانه خود را تکمیل کنند و برخی به گرانی مصالح هم برخورد کردند.

فاطمه مرادزاده

ایران