فاطمه صفری | هنرمندان و ورزشکاران را نخبگان جامعه می‌دانند. جامعه‌ای که با وقوع سانحه‌ای رنگ همدلی را به خود می‌گیرد. در جای‌جای جهان نخبگان تأثیرگذار‌ترین قشر جامعه‌اند که با ورود به موضوعی قشر عظیمی از جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. با وقوع زلزله در کرمانشاه قشر عظیمی از هنرمندان و ورزشکاران نیز مانند سایرین کمر همت بستند تا به زلزله‌زدگان کمک کنند. یکی با حضور در مناطق زلزله‌زده و دیگری با پست اینستاگرامی که منتشر می‌کرد، بخشی از جامعه را تحت‌تأثیر خود قرار داد. اما در این میان ان‌جی‌او‌هایی بودند که سال‌های‌سال است از اعتماد مردم برخوردارند. در این پرونده بر آنیم میزان تأثیرگذاری هنرمندان و ورزشکاران در یاری‌رسانی به زلزله‌زدگان را بررسی کنیم.
انسان‌دوستی
به سبک هنرمندان و ورزشکاران
هنرمندان و ورزشکاران فعال در فضای مجازی با استفاده از امکانی که در این فضا دارند از مردم درخواست کردند کمک‌های ضروری را به دست مردمان آسیب‌دیده برسانند تا از این طریق با آسیب‌دیدگان همدردی و زمینه کمک‌رسانی مناسب را هم فراهم کنند. بهرام رادان، نوید محمدزاده، فریبا کوثری، افسانه بایگان، فاطمه گودرزی، فاطمه طائرپور، منوچهر شاهسواری، کتایون ریاحی، یکتا ناصر، محمدعلی باشه‌آهنگر، حسن برزیده، همایون اسعدیان، مریلا زارعی، لیلا بلوکات، الهام پاوه‌نژاد، پرستو گلستانی، گوهر خیراندیش، رامبد جوان، اشکان خطیبی، علی دایی و بسیاری دیگر از هنرمندان و ورزشکاران، مردم را به کمک‌های انسان‌دوستانه دعوت کردند.
کمک‌رسانی
پرستو گلستانی با 277هزار فالوئر در اینستاگرام خود نوشت: «هلال‌احمر نهادی با پرچم صلح و مشارکت مردم. دوستان عزیز برای ارسال وسایل خود به مناطق زلزله‌زده می‌توانید به نشانی هلال‌احمر تهران، میدان انقلاب به سمت جنوب، خیابان کارگر جنوبی/ دومین کوچه سمت راست، شهید مهدی‌زاده مراجعه کنید تا هم از نزدیک از چگونگی ارسال کمک‌ها باخبر شوید و هم در دسته‌بندی و کمک به دوستان هلال‌احمر مشارکت داشته باشید. وسایل موردنیاز آسیب‌دیدگان پتو، وسایل گرم‌کننده، لباس گرم، آب‌معدنی، شیرخشک، پوشک بچه، لوازم بهداشتی بانوان، کنسرو 24ساعته.»
بهرام رادان نیز با انتشار فیلمی در اینستاگرام خود مردم را به کمک‌های انسان‌دوستانه دعوت کرد. او با 3میلیون فالوئر در اینستاگرام خود این‌گونه نوشت: «وقتی امشب از کنار کاروان‌های حمل اقلام موردنیاز زلزله‌زدگان رد می‌شدم، از این‌همه نوع‌دوستی و وطن‌دوستی هموطنانم تحت‌تأثیر قرار گرفتم و دعا کردم که کاش این محبت‌ها فراموش نشود و مختص این چند روز نباشد، حواس‌مان به زمستان پیش‌رو باشد، حواس‌مان به ساکنان مسکن‌های مهرمان باشد، حواس‌مان به همدیگر باشد. من فردا در کرمانشاهان هستم تا اگر کمکی از دستم برمی‌آمد، خدمتگزار باشم.» اما تحت‌الشعاع قراردادن عواطف انسانی به همین‌جا ختم نمی‌شود، چراکه افرادی چون علی دایی با قراردادن شماره کارت و آدرسی مورد استقبال بسیاری از کاربران مجازی خود قرار گرفت و نزدیک به 7میلیارد تومان کمک‌های مردمی نقدی را جمع‌آوری کرد. جالب است بدانیم با این حجم استقبال مردمی سازمان مردم‌نهاد هلال‌احمر تا روز سه‌شنبه 30آبان نیز بیش از 35میلیارد تومان را جمع‌آوری کرده. برخی نیز با حضور در مناطق زلزله‌زده احساس همدردی کرده و قوت قلبی برای زلزله‌زدگان شدند. حال برای رسیدن به این پاسخ که آیا دعوت هنرمندان و ورزشکاران برای کمک به زلزله‌زدگان تأثیرگذار بوده است؟ با کارشناسان امر گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
پیشینه
زلزله بوئین‌زهرا
شاید بتوان زلزله بوئین‌زهرا را سرآغازی برای کمک‌های خودجوش مردمی دانست. مردمی که با اعتماد به قهرمان خود کمک‌های خود را به دست زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا می‌رساندند.
قهرمان آنها کسی نبود جز غلامرضا تختی ملقب به جهان پهلوان‌تختی چراکه به او اعتماد داشتند و بنابر آن اعتماد کمک‌های‌شان را برای زلزله‌زدگان ارسال می‌کردند. در آن زمان تختی به همراه چند نفر از دوستان خود به جمع‌آوری کمک اقدام کرده بود که در همان هنگام عده‌ای از مسئولان درخواست کردند کمک‌های جمع‌آوری‌شده را در اختیارشان قرار دهد، ولی جهان‌پهلوان تختی با این موضوع موافقت نکرد، چراکه بر این باور بود که در‌صورت واگذاری کمک‌ها اعتماد مردم از بین می‌رود، به همین جهت خود به میان زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا حضور پیدا کرد و آذوقه‌های جمع آوری‌شده را پخش کرد. همین امر موجب شد قوت قلبی باشد برای زلزله‌زدگان و کسانی که عزیزان‌شان را از دست داده بودند.
اما این ابتدای راه تختی بود، چراکه پس از مدتی تختی در بوئین‌زهرا ماندگار شد و از نزدیک در جریان ساخت‌وسازهایی قرار گرفت که برای رفاه حال زلزله‌زده‌ها انجام می‌شد.
نظر مخالف
تأثیرگذار اما نه‌چندان
حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران ایران| اگرچه بسیاری از افراد کمک‌ها بسیار از سوی بازیگران و ورزشکاران را یکی از موثر‌ترین اتفاقات اخیر می‌دانند، اما بسیاری دیگر عملکرد هلال‌احمر و سازمان‌های مربوطه را فرای آن می‌دانند. حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی در این زمینه معتقد است: «این موضوع چند زاویه دارد که مهمترین آنها را می‌توانیم این بدانیم که دستگاه‌های رسمی از ظرفیت خاصی برخوردارند، شاید برای همین است که هنرمندان و ورزشکاران برای حمایت از زلزله‌زدگان به این عرصه ورود پیدا می‌کنند.»
رئیس انجمن مددکاران ایران با اشاره به عملکرد مناسب ارگان‌های مربوطه و هلال‌احمر در این زمینه توضیح داد: «بدون شک نهاد‌های رسمی در استفاده از ظرفیت نیروی انسانی در جلب مشارکت‌های مردمی به مراتب موفق‌تر عمل کرده‌اند.»
البته نباید پنداشت که هنرمندان و ورزشکاران نتوانسته‌اند گامی در این راستا بردارند و مردم را به سمت‌وسوی کمک به زلزله‌زدگان پیش ببرند. موسوی‌چلک توضیح داد: «هنرمندان و ورزشکاران هم نیز مانند سازمان‌ها از ظرفیت‌هایی برخوردارند که می‌توانند به جای مستقل عمل‌کردن در کنار سازمان‌هایی چون هلال‌احمر و سازمان‌های مرتبط دیگر گام بردارند.»
رئیس انجمن مددکاران ایران در این زمینه ادامه داد: «در صورتی که هنرمندان و ورزشکاران همگام با سازمان‌هایی چون هلال‌احمر گام بردارند، می‌توانیم مدیریت و عملکرد بهتری را پیش‌رو داشته باشیم، چراکه با کمک این قشر از جامعه به هلال‌احمر از ظرفیت بیشتری استفاده می‌کنند و برای یک هدف در یک راستا گام برمی‌دارند.»
سازمان‌های شناخته‌شده‌ای چون هلال‌احمر معمولا قابل اعتماد‌ترین سازمان یا خیریه برای کمک‌های مردمی هستند. موسوی‌چلک در این زمینه توضیح داد: «مبلغ اعلام‌شده کمک‌های مردمی از سوی هلال‌احمر بیانگر اعتماد مردم به این سازمان است، همچنین باید در نظر داشت که هلال‌احمر سازمان باسابقه‌ای است که مردم به آن اعتماد دارند، چراکه عملکرد آن را به‌خوبی دیده‌اند، چه در زلزله بم و چه در زلزله اخیری که اتفاق افتاد.»
رئیس انجمن مددکاران ایران در خاتمه حضور همه‌گیر مردم اعم از سلبریتی‌های ورزشی و هنری را ریشه‌یابی کرده و در این زمینه بیان کرد: «در حادثه اخیر چند نشانه وجود داشت که می‌توان مشارکت همه‌جانبه مردم را یکی از آنها دانست، چراکه در ابتدا به نظر می‌آمد مردم تا حدی اعتماد خود را به دیگران از دست داده‌اند، اما پس از چند روز مجددا این اعتماد بین مردم به وجود آمد.»
موسوی‌چلک در خاتمه با اشاره به این‌که انعکاس به‌موقع اخبار و شفافیت راهی پایدار برای سازمان‌هاست، در این زمینه ادامه داد: «انعکاس به‌موقع عملکرد و بالا بردن ظرفیت به‌مراتب می‌تواند از خود عملکرد بهتری برجای گذارد و اعتماد همگان را به دنبال داشته باشد.»
نظر موافق
نخبگان قشر تأثیرگذار جامعه هستند
مصطفی آب‌روشن، جامعه‌شناس| پس از هر سانحه‌ای هنرمندان و ورزشکاران به صحنه ورود پیدا می‌کنند و هریک به گونه‌ای نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، اما سوانح طبیعی فارغ از این مقولات است، چراکه بخشی از جامعه را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. مصطفی آب‌روشن در این زمینه معتقد است: «هر چند کمک به همنوع و یاری رساندن به انسان‌های درمانده از حوادث و بلایای طبیعی امری اجتناب‌ناپذیر در ذهن تک‌تک شهروندان است، اما نمی‌توان نقش هنرمندان در بسیج افکار عمومی و شکل‌دهی به کمپین کمک‌های مردمی را نادیده گرفت.»
این جامعه‌شناس با اشاره به این‌که هنرمندان و ورزشکاران در جای‌جای جهان از این ویژگی برخوردارند، در این زمینه توضیح داد: «همه جای دنیا هنرمندان از اقبال عمومی برخوردارند و این ارتباط احساسی و موثر عموما در راستای اهداف انسانی به کار می‌آید.» آب‌روشن با ابراز خشنودی در این زمینه ادامه داد: «در زلزله اخیر کرمانشاه نیز جایگاه تأثیرگذار هنرمندان و ورزشکاران بین مردم را به‌کرات
مشاهده کرده‌ایم.»
این جامعه‌شناس ضمن تاکید بر تأثیرگذاری بیش از پیش نخبگان بر افکار عمومی، هنرمندان و ورزشکارن را بخشی از نخبگان جامعه دانست و در این زمینه توضیح داد: «هنرمندان و ورزشکاران نیز بخشي از نخبگان جامعه هستند و تأثير آنها در شکل‌دهی به افکار و حساسیت‌های جامعه، به دليل اين‌که با احساسات و عواطف افراد سروکار دارند، بارزتر و سريع‌تر است.»
سلبریتی‌های هر جامعه‌ای بنا بر محبوبیتی که دارند، در عرصه‌های مختلف ایفای نقش می‌کنند. زلزله و حس انسان‌دوستانه که جای خود دارد و بارها توانسته بر محبوبیت سلبریتی‌ها اضافه کند. این جامعه شناس در این زمینه بیان کرد: «کم‌وبیش کاهش اعتماد عمومی به نهاد‌های مسئول دیده می‌شود. حال با ورود سلبریتی‌ها به‌طور عام و هنرمندان به‌طورخاص به لحاظ چهره‌های تأثیرگذار و محبوبی که در نزد مردم دارند، بالقوه می‌توانند حساسیت جامعه یا طرفداران خود را نسبت به حوادثی اینچنینی افزایش دهند و به گونه‌ای مشوق کمک‌های انسان دوستانه باشند.»
نظر کارشناس
کمک های جمعی به کمک های فردی ارجحیت دارد
محمد امین قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران | اگرچه بسیاری معتقدند که حضور هنرمندان و ورزشکاران باعث بیشتر شدن کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان شده، اما محمدامین قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در این زمینه نظری متفاوت دارد و معتقد است: «ورود این دسته از افراد به چنین موضوعاتی چه معنایی دارد و شیوه آمدن نیز چه معنا دارد؟ ابتدا باید مورد پرسش قرار گیرد، زیرا مردم نه‌تنها در این موارد دوست دارند کمک کنند، بلکه در بروز سوانح متعدد نیز با حس انسان‌دوستی کمک می‌کنند. علاوه‌بر این عامل دیگری نیز موثر است آن هم جنبه شخصی برای افراد است.»
قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در این زمینه توضیح داد: «به عنوان مثال زمانی که شماره حساب‌های سازمان‌ها و ارگان‌ها در اختیار آحاد جامعه قرار می‌گیرد، افراد آن جامعه دوست دارند از مسیر علاقه این مسیر را طی کنند. برخی از طریق اداره مربوطه‌ای که در آن مشغول هستند، عده‌ای از طریق هلال‌احمر یا سایر سازمان‌ها به عبارتی از طریق صنف‌شان کمک‌های خود را ارایه می‌دهند.»
قانعی‌راد با اشاره به همدلی مردم هنگام وقوع حادثه‌ای بیان کرد: «البته باید در نظر داشت بسیاری از افراد این کمک‌ها را از طریق شبکه‌های خانواده‌ای انجام می‌دهند، اما زمانی که پای شخصیت‌های مورد علاقه در میان باشد، این موضوع کمی متفاوت است، چراکه ممکن است فرد مذکور مربی تیم مورد علاقه یا بازیگر محبوب سال‌های دور باشد که تأثیر بسزایی در چگونگی و چرایی کمک به زلزله‌زدگان دارد.»
این جامعه‌شناس در این زمینه اضافه کرد: «البته این علاقه تنها محدود به سلبریتی‌ها نیست، چراکه بین شخصیت‌های دانشگاهی این موضوع به چشم می‌خورد.»
در جای‌جای دنیا کمک به همنوع و انسان‌دوستی تجربه لذت‌بخشی است. قانعی‌راد در این زمینه توضیح داد: «همچنین باید در نظر داشت که مشارکت تجربه‌ای لذت‌بخش است که برای افراد فراهم می‌شود. برای یکی حضور فیزیکی افراد و برای دیگری کمک‌های نقدی و غیرنقدی ساماندهی شده.»
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در این زمینه ادامه داد: «البته باید در نظر داشت در برخی موارد شخصیت‌هایی به‌عنوان واسط قرار می‌گیرند که علاوه‌بر کمک انسان‌دوستانه تفسیر‌های دیگری بر آن وارد است.»
این جامعه‌شناس بر این باور است که کمک‌های مردمی باید از حالت فردی خارج و با نگاهی جمعی دنبال شود و در ادامه گفت: «ما نیازمندیم تا کمک‌ها و فعالیت‌ها را نهادینه و سپس ساماندهی کرده و این موضوع را حدالامکان از حالت فردی خارج کنیم، زیرا به نظر می‌رسد اگر این افراد به جای شماره حساب‌های شخصی، شماره حساب صنف یا سازمانی را به عنوان نهادی شناسنامه‌دار قرار می‌دادند، اثربخش‌تر بود و همدلی بیشتری در آن دیده می‌شد.»
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در این زمینه توضیح داد: «همچنین باید دانست شخصیت‌های نمادینی که به‌عنوان میانجیگری به این موضوع ورود پیدا کرده‌اند، راهی طولانی در پیش دارند، چراکه ساماندهی به این امور مشقت‌های بسیاری را به دنبال و نیاز به فعالیت‌های ساماندهی‌شده دارد.»
این جامعه‌شناس امنیت و اعتماد را موضوعی جدی می‌داند و می‌گوید: «موضوعی که در این مقوله از اهمیت بسزایی برخوردار است، امنیت است، چراکه اگر در چنین مسائلی مواردی چون عدم‌امنیت از شخصیت‌ها دیده شود و شخصیت‌های نمادین اعتبار خود را از دست می‌دهند.»
قانعی‌راد در خاتمه با اشاره به این‌که بهتر است شخصیت‌های نمادین به جای وابستگی فردی، مردم را وادار به کارهای گروهی کنند، توضیح داد: «شخصیت‌های نمادین باید مردم را وادار به کارهای گروهی کنند، زیرا این امر نشان از توسعه‌یافتگی کشور دارد که می‌تواند توأم با رضایت شخصی افراد باشد. همچنین نباید از یاد برد که این شخصیت‌ها می‌توانند در برهه زمانی این موضوع را به‌عنوان امتیاز مطرح کنند. اما با نگاه جمعی و تقویت نهاد‌های مربوطه این اتفاق نمی‌افتد.»
تجربه دیگران
ستارگان خیرخواه
دیوید بکام، از دیگر چهره‌های فوتبالی جهان است که چندی است فعالیت‌های انسان‌دوستانه خود را آغاز کرده است. کمک‌های فراوان او به کودکان نیازمند و بیمار باعث شد از سال 2005 به سمت سفیر یونیسف برسد. اما این ابتدای راه برای او بود، چراکه پس از این انتصاب اقدام‌های او برای کمک به کودکان، آسیب‌دیدگان حوادث طبیعی و بیماران چند برابر شد. بکام در راستای این فعالیت‌هایش سفرهایی به سیرالئون، آفریقای‌جنوبی، فیلیپین و تایلند داشته و در راه مبارزه با ایدز و بیماری‌های دیگر به نهادها و موسسه‌های مختلف کمک‌های فراوانی کرده است.
لیونل مسی یکی از برجسته‌ترین فوتبالیست‌های جهان نه‌تنها در حرفه خود توانسته به‌خوبی عمل کند و در دید همگان به‌عنوان چهره‌ای درخشان بدرخشد، بلکه در کارهای خیر هم توانسته نظر‌ها را به خود جلب کند. مطابق آمار منتشرشده در چند سال اخیر هیچ بازیکنی در جهان به اندازه مسی در کار خیر فعالیت ندارد. شاید برای همین است که خیریه‌ای به نام لیونل مسی تشکیل داده و کارهای خیریه انجام می‌دهد. به‌عنوان مثال مبلغ ۱۰۰هزار دلار به یونیسف مکزیک کمک کرد تا این وجه صرف رشد و پرورش نوجوانان و جوانان مکزیکی شود، چراکه شنیده بود آمار ترک تحصیل در این کشور بالاست و برای جلوگیری از ترک تحصیل نوجوانانی که برای گذران زندگی مجبور به کار کردن می‌شوند، چنین کمکی کرده بود. بنیاد خیریه مسی را هم افرادی خیر تشکیل می‌دهند که با کارهای خیریه آشنایی ویژه‌ای دارند. اگر همان ماجرای مکزیک را بررسی کنید، به آمار جالبی می‌رسید و آن کمک مسی به ۱۳۱۸۰۰۰ نوجوان و جوان مکزیکی است که برای رشد و پیشرفت هرچه سالم‌تر خود کمک‌هایی دریافت کردند و این کمک‌ها به صورت بهبود شرایط تحصیلی و کاهش ترک تحصیل آنها بود. شاید برای همین بود که مسی از ماه مارس 2012 به‌عنوان یکی از سفرای خیریه یونیسف معرفی شده است و در کارهای خیریه حضوری ویژه دارد.
جورج کلونی از دیگر فعالان بشردوستی است که توجه ویژه‌ای به موضوع جنگ داخلی سودان داشته است. او پس از ماجرای 11سپتامبر و زلزله هائیتی برنامه جمع‌آوری کمک‌های مردمی را برگزار کرده است. کلونی توانسته سمت سفیر صلح سازمان ملل را در اختیار بگیرد. کلونی توانست با استفاده از شهرتش در راستای انجام فعالیت‌های خیریه و بشردوستانه گام بردارد و تاکنون موفق بوده است.
منابع دیگر
روزنامه «شهروند» برای دستیابی راحت‌تر و سریع‌تر مخاطبان و علاقه‌مندان به مطالعه در رابطه با این‌که آیا دعوت از هنرمندان و ورزشکاران برای کمک به زلزله‌زدگان تأثیرگذار بوده است؟ اقدام به تهیه منابع دیگر در رابطه با این موضوع کرده است. به همین جهت اگر به این موضوع علاقه‌مند و مایل هستید مطالب بیشتری در این زمینه بخوانید، می‌توانید به آدرس‌هایی که در زیر آمده است، مراجعه کنید.
http: //donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3314978
روزنامه دنیای اقتصاد
http: //www.khabaronline.ir/detail/727023/culture/cinema
خبرآنلاین
http: //www.jamaran.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-102/791362
سایت خبری جوانان
نظر شما