چرا نتوانستیم دردها و آلام این حوادث را کاهش دهیم؟ شاید یکی از دلایل آن تفکر نکردن به آینده باشد. ما دائم در حال تکرار تجربیات گذشته هستیم و از اتفاقات، برای کاهش دردها در آینده درس نمی گیریم.
درس نمی گیریم چون فقط در روزها و ماه های نخست وقوع این حوادث، به فکر مقاوم سازی، تقویت سازمان امداد جامعه و خیلی مسائل دیگر می افتیم تا اندکی آلام و دردها کاهش یابد و پس از آن، روز از نو و روزی از نو. و داستان همین گونه ادامه می یابد.
این داستان زلزله و مقاوم سازی و آمادگی برای مقابله با پیامدهای آن، معلوم نیست کی به پایان می رسد. اما سوال اساسی این است که آیا نمی توان به این همه دردها و رنج ها پایان داد. آیا نمی توان ساختمان ها را مقاوم سازی کرد تا کودکانمان، زنده بمانند یا معلول نشوند.
در حادثه زلزله مثل اتفاقات دیگر خیلی ها ممکن است کشته شوند و برخی نیز معلول. آیا فردی که تمام اعضای خانواده خود را در زلزله از دست می دهد می تواند پس از این، مثل گذشته زندگی کند یا فردی که معلول می شود می تواند مثل گذشته زندگی عادی خود را ادامه دهد.
به طور طبیعی هر دو نفر در زندگی آینده مثل گذشته نخواهند بود و مسایل روحی و معلولیت آنان را با دشواری های زیادی مواجه خواهد کرد. هزینه های درمان بیماری های روحی و روانی و همچنین درمان شاید به مراتب بیشتر از احداث یک ساختمان مقاوم برای آنان باشد در حالی اگر این چنین می شد به احتمال زیاد اعضای خانواده خود را نیز در کنار داشت.
سلامتی تن و جان از ضرورت های زندگی سالم و بدون دغدغه و رنج است و همه ابزارها و وسایل را باید بکار گیریم تا آسیبی به آن نرسد. وقتی تن انسان سالم نباشد یا در معرض خطر باشد، قطعا همه مادیات را به پای آن می ریزیم تا سالم بمانیم.
هیج ارزشی بالاتر از تن سالم نیست و هیج عقل سالمی نیز در بدن رنجور وجود ندارد بنابراین توجه به سلامت تن از ضرورت های زندگی بشری است.
در بحث مقاوم سازی، ما می توانیم ساختمان ها را در مقابل زلزله مقاوم کنیم چون تجربیات آن هست. در خصوص حوادث طبیعی مثل زلزله ما به اندازه کافی فرصت از دست دادیم و اکنون فصل مقاوم سازی و استانداردسازی است.
عقل سلیم حکم می کند که جلوی ضرر را باید گرفت تا به خسارت و مصیبتی گرفتار نشویم. پس از وقوع حادثه فقط ابراز تاسف و آمادگی برای کمک رسانی کافی نیست.
همانطور که برای کمک رسانی دغدغه داریم و کاری بسیار ارزشمند است باید در خصوص ریشه یابی علل افزایش تلفات این گونه حوادث در کشور عزم خود را جزم کنیم و ساختمان ها را مقاوم سازی کنیم.
ما می توانیم با مقاوم سازی محل سکونت افراد، شمار کشته ها و جان باختگان این حوادث را کاهش دهیم زیرا کشورهایی مثل ژاپن چنین کرده اند. در نقاط مختلف ژاپن سالانه زلزله هایی به بزرگی همین عدد (7،3) و یا بزرگتر بوقوع می پیوندد اما هیچ تلفاتی به همراه ندارد زیرا ساختمان های آنان در مقابل زلزله مقاوم است.
زمین لرزه مثل خیلی از حوادث خبر نمی کند همانطور که در کرمانشاه و قبل از آن در ورزقان و بم خبر نکرد.
این زنگ خطر بارها در نقاط مختلف کشور و حتی در تهران با جمعیت میلیونی به صدا در آمد اما به همان میزان ما خطر را جدی نگرفتیم اگر گرفته بودیم امروز شمار زیادی از هموطنان در ساختمان های مسکن مهر البته بخوانیم 'بی مهر' و خیلی ساختمان های نامقاوم شهرها و روستاهای استان کرمانشاه کشته نمی شدند.
زلزله کرمانشاه نشان داد که ساختمان های ما مقاوم نیست و آمادگی ما نیز برای کمک رسانی کامل نیست. مساله ساده است اگر ساختمان ها مقاوم بودند خسارات کمتری متحمل می شدیم و کمک رسانی نیز آسان تر و در عین حال زودتر انجام می شد.
این زلزله می تواند در هر جایی از این کشور رخ دهد تلفات این گونه زلزله های بزرگ در مناطق پرجمعیت مثل پایتخت بسیار گسترده تر خواهد بود.
به طور طبیعی هر چه ساختمان مقاوم تر احداث شود تخریب و تلفات زلزله کاهش خواهد یافت و به طور طبیعی کمتر به امدادرسانی نیازمند است.
سرزمین ایران پر از گسل های فعال برای وقوع زلزله با بزرگی متفاوت است. نقاط زلزله خیز ایران از نظر خطرپذیری به سه حوزه خیلی زیاد، زیاد و کم تقسیم می شود.
بخش خطر 'خیلی زیاد' وقوع زلزله، نقاط پرجمعیت کشور را در برگرفته است که از سمنان شروع و با گذر از مرکز تهران، به سمت استان های زنجان، آذربایجان شرقی و غربی امتداد می یابد.
خطر زیاد وقوع زلزله که بخش اعظم سرزمین ایران را در برمی گیرد از شمال کشور شروع و تا جنوب ادامه می یابد. جالب این است که براساس نقشه زلزله ایران، نقاطی که با خطر کم وقوع زلزله مشخص شده بسیار کم است که این مناطق به بخش مرکزی ایران و همچنین قسمت هایی از منطقه سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی را در بر می گیرد که معمولا سکنه اندکی در این مناطق زندگی می کنند.
همانطور که گفته شد اغلب جمعیت ایران در نقاط با خطر'خیلی زیاد' و 'زیاد' وقوع زلزله زندگی می کنند بنابر این هیچ راهی جز مقاوم سازی ساختمان های این مناطق وجود ندارد. اغلب مناطق زلزله خیز ایران دارای آب و هوای معتدل و مساعد و زمین های حاصلخیز برای کشاورزی و دامداری از جمله مناطق شمالی، آذربایجان و خراسان، تهران و استان های غربی کشور است که بخش زیادی از مایحتایج و صادرات محصولات کشاورزی ایران به دیگر کشورها را فراهم می کند.
مقاوم سازی ساختمان های مناطق زلزله خیز کشور به منابع مالی زیادی نیازمند است و البته منابع یاد شده با مدیریت صحیح در این زمینه بکارگیری شود.
کشور ما در سال با حوادث مختلف طبیعی و غیر طبیعی مواجه است و برای درمان آسیب دیدگان این حوادث و همچنین بازسازی مناطق آسیب دیده به منابع زیاد مالی نیازمندیم بنابر این چه بهتر است که قبل از وقوع چنین حوادثی این منابع را در راه مقاوم سازی همین مکان ها هزینه کنیم که به قطع کاهش تلفات انسانی و همچنین منابع مالی را به دنبال خواهد داشت.
-------------------------------------------------------------------------------
** دبیر سرویس اجتماعی ایرنا

اجتمام**1569**1021
انتشار: حسین نوروزیان