کاردرمانی یکی از هفت رشته توانبخشی و اقدامات غیردارویی است که می‌کوشد به افرادی که به نوعی آسیب رشدی یا ژنتیک دارند یا در طول زندگی به دلیل ابتلا به بیماری‌ها یا صدمات، تصادفات یا سالمندی دچار آسیب می‌شوند و در نقش‌هایشان نقص دارند کمک کند تا بر ناتوانی‌های خود غلبه کنند.

تفاوت فیزیوتراپی و کاردرمانی چیست؟

در جایی کاردرمانی با فیزیوتراپی و در جایی با گفتار درمانی و گاهی با اودیولوژی نقاط مشترک دارد.
فیزیوتراپی، درمان اختلال فیزیکی است، اما کاردرمانی علاوه بر حوزه فیزیکی، به اختلال روانپزشکی، اختلالات رشد و هم حسی، توانبخشی حرفه‌ای، ساخت وسایل کمکی برای این که فرد را در زندگی مستقل بکند، می‌پردازد. این دو گروه توانبخشی باهم کارمی کنند. گاهی کاردرمانی زودتر شروع و دیرتر تمام می‌شود و گاهی نیز فیزیوتراپی زودتر شروع می‌شود. تا وقتی بیمار بتواند نقش‌های از دست رفته‌اش را به دست بیاورد، باید کاردرمانی انجام شود. در کاردرمانی در کشور ما فعلا الکتروتراپی نداریم. الکتروتراپی در فیزیوتراپی کاربرد دارد. کاردرمانی در پیشگیری هم موثر است. در کودکانی که به نوعی با یک اختلال متولد می‌شوند یا در طول رشد نقص دارند، پایش‌های بموقعی که کاردرمانی انجام می‌دهد از نوعی معلولیت‌ها جلوگیری می‌کند. یعنی غربالگری و با توجه به شرایط مداخله می‌کند. برای خانم‌های خانه‌دار یا شاغل که بر اثر مواردی یا بر اثر پوزیشن (وضعیت) نامناسب، شرایط بد و استرس‌های کاری باعث می‌شود فرد در درازمدت دچار آسیب شود، مشاوره کاردرمانی باعث جلوگیری از بیماری فرد در آینده می‌شود.

انواع مداخلات درمانی کاردرمانی چیست؟

حوزه‌های کاردرمانی عبارتند از:

1 ـ اختلالات حرکتی چه ناشی از مسائل رشدی، چه بر اثر بیماری‌ها یا آسیب‌ها باشد مثل ضربات مغز، ضایعات نخاع، سکته مغزی یا بیماری پارکینسون و ام‌اس که اختلالات حرکتی می‌دهند. 2 ـ اختلالات شناختی، اختلال حافظه و افرادی که در تصمیم‌گیری مشکل دارند. 3 ـ حوزه روانی، اجتماعی و بیمارانی که دچار آسیب‌های روانپزشکی هستند برای این که بتوانند شرایط جدید را تحمل کنند، تطابقات لازم به آنها آموزش داده می‌شود. البته اینها در کنار درمان‌های دارویی و روانپزشکی است. 4 ـ حوزه حسی در کودکانی که به دنبال آسیب‌های نورولوژیک دچار اختلال حسی می‌شوند جزو خدماتی است که توسط کاردرمانی ارائه می‌شود.
5 ـ حوزه سالمندان. کاردرمانی کمک می‌کند مداخلاتی روی حافظه آنها بشود تا آسیب‌ها کمتر باشد. در سالمندان ما افتادن‌های مکرر داریم که هزینه زیادی به تیم درمان و بدنه بهداشتی کشور وارد می‌کند. آموزش تطابقات منزل و وسایل کمکی که می‌تواند مانع افتادن این افراد شود از نقش‌های کاردرمانی است.

آیا کاردرمانی در بیماری ام‌اس موثر است؟

در کنار درمان‌های دارویی، بله. چون برخی عوامل است که می‌تواند بیماری را تشدید کند. این بیماران خیلی سریع خسته می‌شوند. خستگی یک چرخه معیوب است که مشکل حرکتی و سرعت تصمیم‌گیری‌شان را کندتر می‌کند. کار درمانگر به آنها آموزش می‌دهد چگونه برنامه‌ریزی کنند خسته نشوند و چگونه فعالیت‌هایشان را اولویت‌بندی کنند. با شرایط جدید چگونه خودشان را تطبیق دهند تا دچار عودهای بعدی نشوند. با اقدامات حرکتی می‌توان سفتی حرکتی را تا حدودی تعدیل کرد. اختلال شناختی در این بیماران وجود دارد. اغلب به علت مشکلاتی که دارند، احساس می‌‌کنند مثل سابق نمی‌توانند سریع عمل کنند. برای این افراد راهکاری هست که این علائم مانع کیفیت زندگی‌شان نشود.

منظور از قادرسازی در این حرفه چیست؟

در این حالت، فقط بیمار مدنظر ما نیست. خانواده بیمار یعنی مادر، خواهر و برادر بیمار را هم در نظر می‌گیریم. اگر مادر نمی‌تواند بیش از یک بار در هفته مراجعه کند، آموزش می‌بیند و این اقدامات و تمرینات را در منزل برای کودک انجام می‌دهد.

اقدامات کاردرمانی با تجویز چه کسی انجام می‌شود؟

تحویز پزشک.

آیا در این خصوص بیمار از خدمات بیمه هم بهره‌مند می‌شود؟

بله در مورد بیمه تمام اقدامات انجام شده. برای تامین بوجه‌اش منتظر نظر وزیر بهداشت هستیم. چون درمان‌های کاردرمانی و توانبخشی پرهزینه است و شاید فرد برای سال‌ها دو سه جلسه در هفته باید مراجعه داشته باشد. در روستاها هم خدمات کاردرمانی وجود دارد که در صورت مراجعه، این افراد راهنمایی می‌شوند.

آیا کاردرمانی به اختلال حافظه ناشی از شیمی‌درمانی کمک می‌کند؟

بله، البته با تشخیص روانپزشک و نورولوژیست اگر بیماری دیگری نباشد، این مشکل قابل کنترل است.

آیا کاردرمانی به فرد مبتلا به تنگی کانال نخاع و پارکینسون کمک می‌کند؟

بله، ولی باید مشکل تنگی کانال و پارکینسون توسط پزشک متخصص مربوط برطرف شود. فیزیوتراپیست برای رفع مشکل حرکتی و کاردرمانگر برای افزایش سرعت حرکتی‌شان کمک می‌کند.

دکتر ملاحت اکبر فهیمی

متخصص کاردرمانی