بسته شدن سامانه ثبت سفارش خودرو از تیرماه سال جاری و حرف و حدیث‌های گوناگون در مورد تغییر قوانین و دستورالعمل‌های واردات خودرو، منجر شده است بازار خودروهای خارجی شاهد تلاطم‌ فراوانی طی چند ماه اخیر باشد. پس از بسته شدن سامانه ثبت سفارش عملا امکان واردات خودرو نه‌تنها برای واردکنندگان غیر رسمی، بلکه برای شرکت‌های به‌اصطلاح نمایندگی‌ خودروسازان خارجی نیز غیر ممکن شده است.

بر اساس آمار ۷ ماهه واردات که سازمان توسعه تجارت کشور منتشر کرده، از ابتدای سال ۹۶ حدود ۴۹ هزار دستگاه خودرو به‌صورت قانونی وارد کشور شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد قابل توجهی نشان می‌دهد. با استناد به همین آمار، مدیران و مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده‌اند که روند واردات خودرو متوقف نشده است. اما نکته‌ی حائز اهمیت این است که دلیل افزایش واردات خودرو، دریافت مجوز از وزارت صنعت و ثبت سفارش نیست؛ چراکه این سامانه بیش از ۵ ماه است که از دسترس خارج شده و مجوزهای پیشین نیز تنها ۶ ماه اعتبار دارند. 

به اعتقادان فعالان بازار خودرو، دلیل اصلی افزایش واردات خودرو در ۷ ماه ابتدایی سال جاری، استفاده از مجوزهای ثبت سفارش قبلی است و این افزایش واردات نه‌تنها باعث کاهش قیمت خودروهای خارجی در بازار نشده؛ بلکه به دلیل نگرانی‌های موجود از وضعیت مبهم این بازار، منجر به رشد قیمت شده است.

همزمان با افزایش واردات خودرو، تعداد خودروهای بلوکه‌شده در گمرکات کشور نیز افزایش قابل توجهی داشته است. پیش از این در زومیت خواندید که بیش از ۷ هزار دستگاه خودرو در مبادی ورودی کشور و انبارهای گمرک در حال خاک خوردن هستند. حالا بر اساس آمار جدید گمرک، این رقم به بیش از ۱۰ هزار دستگاه افزایش یافته است که اغلب آن‌ها به دلیل نداشتن مدارک مربوط به ثبت سفارش، اجازه ترخیص ندارند. لازم به یادآوری است اگر خودروهای ورودی شامل قوانین کلی واردات خودروهای خارجی باشند و حجم پیشرانه‌ی آن‌ها کمتر از ۲.۵ لیتر هم باشد اما برگه ثبت سفارش نداشته باشند؛ حتی در صورت ورود خودرو به محوطه‌ی گمرک، این سازمان اجازه ترخیص به خودروها نمی‌دهد.

در همین حال بسیاری از شرکت‌های نمایندگی و غیر نماینده نسبت به پیش‌فروش برخی خودروهای وارداتی اقدام کرده‌اند؛ درحالی‌که هیچ شخص یا شرکت حقیقی و حقوقی قادر نیست در حال حاضر خودرویی وارد کشور کند و این سؤال مطرح می‌شود که این شرکت‌های مجاز و غیر مجاز با وجود تعهدات پیشین خود در این زمینه چگونه نسبت به پیش‌فروش خودرو اقدام می‌کنند؟

در شرایطی خبر از دپو شدن بیش از ۱۰ هزار دستگاه خودروی خارجی در گمرکات کشور شنیده می‌شود که پیش‌فروش‌ غیرقانونی شرکت‌های مجاز و غیر مجاز همچنان ادامه دارد. هفته گذشته وزارت صنعت و معدن لیستی از شرکت‌ها و خودروهای دارای مجوز پیش‌فروش را منتشر کرد؛ اما واقعیت بازار خودروهای خارجی گویای چیز دیگری است و نوعی سردرگمی در این زمینه حاکم است. این در حالی است که در ایران هیچ شرکت نمایندگی رسمی که با شرکت مادر به‌صورت مستقیم در ارتباط باشد وجود نداد و تمام شرکت‌های به‌اصطلاح نمایندگی، از طریق چند واسطه در کشورهای حوزه خلیج فارس به واردات محصولات یک شرکت خاص مبادرت و خود را نمایندگی آن شرکت خودروساز معرفی می‌کنند.

بر اساس شنیده‌ها، قانون جدید واردات خودرو که هم اکنون در حال بررسی توسط هیئت دولت است، به‌زودی ابلاغ خواهد شد و سامانه ثبت سفارش خودرو احتمالا تا پیش از زمستان کار خود را مجددا آغاز خواهد کرد. بنا به شنیده‌ها، در قانون جدید، تعرفه‌ی واردات خودرو به میزان چشمگیری افزایش خواهد یافت و باید منتظر ماند و دید این قانون جدید چه شرایطی برای واردکنندگان خودرو و به تبع آن، مصرف‌کنندگان خودروهای خارجی در نظر گرفته است. 

گفتنی است سهم میانگین سالیانه واردات کشور حدود ۵۵ هزار دستگاه و سهم تولید خودرو بیش از یک میلیون دستگاه است.