از سوء مديريت تا بازار سياه
زهرا کيان بخت
در طول سال، مانورهاي مختلفي در كشور، برگزار مي‌شود؛ مانورهايي كه همواره، اخبار مربوط به آنها را مي‌خوانيم و مي‌شنويم و معمولاً، جزئي جدايي‌ناپذير از گزارش عملكرد دستگاه‌ها و سازمان‌ها به شمار مي‌روند؛ مانورهايي كه قاعدتاً اصلي‌ترين هدف از برگزاري آنها، تمرين و كسب آمادگي براي مواقع بحراني است؛ اما در روزهاي اخير، ما با يك مانور واقعي روبرو بوديم؛ مانوري كه مي‌توانست همه نقاط قوت و ضعف‌مان را در مواجهه با بحران، مشخص كند؛ مانوري واقعي و غيرنمايشي كه نشان مي‌داد مانورهاي تمريني‌اي كه پيش از اين برگزار كرده‌ايم، عليرغم وقت و هزينه‌اي كه صرف آنها شده، تا چه حد توانسته‌اند ما را براي شرايط سخت و اضطراري آماده كنند؟ گذشته از همه اين‌ها، اين نخستين بار نيست كه ما با يك مانور واقعي و اين‌چنيني روبرو مي‌شويم. ما تاكنون، تجربه مواجهه با زلزله‌هاي بزرگ و ويرانگر بسياري را داشته‌ايم.
اما با وجود همه اين‌ها، زلزله كرمانشاه، بدون تعارف، ما را غافلگير كرد. غافلگيري‌اي كه هنوز هم ادامه دارد. اين حادثه و كمبودهاي ما در رويارويي با آن را از منظرهاي مختلف مي‌توان نگريست. اما يكي از ابعاد اين مسأله، كه اين روزها، اتفاقاً در همان سيرِ كند امدادرساني هم، خلل ايجاد مي‌كرد، به منفعت‌طلبي‌هاي عده‌اي مربوط مي‌شود كه با استفاده از سوءمديريت‌ها و وضعيت متشتت و متشنج امدادرساني، به نوعي، از آب گل‌آلود ماهي گرفتند، و اين سوءاستفاده، در مواردي، به شكل ايجاد بازار سياه براي فروش اقلام ضروري زلزله‌زدگان خود را نشان داد كه به هر صورت، مانع از كمك‌رساني منظم و مطلوب، به زلزله‌زدگان شد. تا جايي كه رسانه‌ها از شكل‌گيري بازارسياه فروش چادر مسافرتي در كرمانشاه و افزايش سرسام‌آور قيمت‌هاي مربوط به آن خبر دادند.
هر چند، اكثريت جامعه بعد از وقوع زلزله و خرابي‌هاي آن، به فكر كمك به زلزله‌زدگان در قالب اهداي خون، ارسال كمك‌هاي نقدي و غيرنقدي و... افتادند، اما بايد قبول كرد، در اين ميان، هستند كساني كه با توجه به بحراني بودن وضعيت، حتي در اين شرايط هم مي‌كوشند تا منافع شخصي خود را تأمين كنند؛ حتي اگر رسيدن به اين منافع، به قيمت درست كردن بازار سياه براي اقلامي باشد كه مردمان عزادار كرمانشاه، اين روزها به شدت نيازمند آن‌اند. ايجاد چنين بازار سياه‌هايي، براي ما البته تازگي ندارد. هنوز يادمان نرفته كه در همين سالهاي اخير، در جريان ترافيك سنگين چند ساعته در جاده‌هاي شمال كشور، برخي، با مشاهده نياز مردم، آب معدني هزارتوماني را به چند برابر قيمت واقعي آن، مي‌فروختند.
يا در شهرهاي زيارتي‌اي چون مشهد، كه با افزايش آمار زائران در مواقع خاص، برخي، نرخ خانه‌ها و اتاق‌هاي اجاره‌اي و ساير خدمات براي زوّار را، به چندين برابر هم مي‌رساندند. وقتي مديريت بحران ما خود، با بحران و بي‌نظمي، دست به گريبان باشد، بديهي است كه عده‌اي سودجو، از شرايط پيش‌آمده به نفع اهداف خود استفاده كنند و با مواردي همچون ايجاد بازارسياه اقلام ضروري زلزله‌زدگان، موجبات تعجب، تأسف و تأثرخاطر مردم را فراهم كنند.
در اين ميان، هرچه عملكرد مجموعه‌هاي مسئول در زمينه امدادرساني در زمان بحران‌ها، منظم‌تر و استانداردتر باشد، زمينه دست زدن به چنين اقداماتي، براي سودجويان، كمتر فراهم مي‌شود، تا هموطنان زلزله‌زده‌اي كه در عرض چندثانيه، بعضاً عزيزان و خانواده، و مايملك مادي خود را از دست داده‌اند، مجبور نباشند از روي ناچاري و براي تحمل سرماي طاقت‌سوز، اقلامي مثل چادر مسافرتي را با قيمت‌هاي چندبرابري تهيه كنند.
∎
نظر شما