تاریخ 10 نوامبر (19 آبان) به نام روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه (World Science Day for Peace and Development) نامگذاری شده است. همزمان با هفته ترویج علم، سمینار روز جهانی علم برگزار شد.

دکتر اکرم قدیمی، رئیس انجمن ترویج علم ایران در ابتدای این مراسم اظهار داشت: سال ها است که اهمیت ترویج علم به روش های مختلف بیان می شود و ابعاد مختلف علم با زندگی بشر، اثبات شده است. یکی از بهترین تأثیرات علم در زندگی اجتماعی، بحث علم در خدمت صلح و توسعه است. همه ما در این باور اشتراک داریم که جهان و محیطی که در آن زندگی می کنیم، شکننده است. علم در صحنه دیپلماسی، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و هنر حضور دارد. 

قدیمی افزود: انجمن ترویج علم ایران مفتخر است که همکارانی متعهد و مروج علم را در کنار خود دارد.

در ادامه، دکتر مهین گزانی، رییس گروه علوم کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به پیشینه نشست های مجمع جهانی علم به کنفرانس علم گفت: در مجمع اول و دوم، نشست های متعددی برگزار شد که مباحث کلی را مورد بررسی قرار می دادند. مجمع سوم شامل یک نشست عمومی بود که همه ذینفعان در علم برای بیان نظرات شان دعوت شدند. هدف از برگزاری اکثر این نشست ها، ارتقای همکاری های منطقه ای و فرامنطقه ای بود.

گزانی تأکید کرد: مجمع جهانی علم امروز به مهم ترین رویداد برای سیاست گذاری علم بدل شده است.

پیام مدیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی علم

پیام ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه در بخش دیگری از این مراسم قرائت شد. در بخشی از پیام مدیرکل یونسکو آمده است: علوم، فناوری و نوآوری از مهم‌ترین عوامل مؤثر در استقرار صلح و ارتقای پیشرفت پایدار هستند. برای تقویت مدیریت آب، تضمین استفاده پایدار از اقیانوس‌ها، حفاظت از بوم‌سازگان‌ها و تنوع زیستی، رویارویی با پدیده تغییر اقلیم و بلایای طبیعی و ترویج نوآوری، نیازمند انسجام هر چه بیشتر میان علوم هستیم. به همین دلیل است که علم، فناوری و نوآوری در رأس دستور کار پیشرفت پایدار سازمان ملل و توافقنامه پاریس در زمینه تغییر اقلیم قرار دارد. یونسکو به‌ منظور ترویج همکاری‌های علمی بین‌المللی اقدام به ایجاد رویکردی منحصر به‌فرد کرده است. ضمن اینکه اقدام‌های ملی را در حوزه برابری میان زنان و مردان و آفریقا نیز ترویج می ‌کند.

"علم برای تفاهم بین‌المللی" محور روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه 2017 است که بیانگر رویکرد یونسکو در توسعه همکاری‌های علمی در میان و در درون جوامع از طریق برقرای پیوند میان (پیشرفت) پایدار در جهان، اقدامات ملی و دانش (جهانی) است.

بنابراین، به منظور ترویج علم، فناوری و نوآوری برای تحقق پیشرفت پایدار و همچنین بسترسازی برای تفاهم متقابل و صلح، امروز جهان بیش از هر چیز نیازمند ترویج همکاری‌های جنوب-جنوب و شمال-جنوب-جنوب است. در این راستا، سیاست‌گذاری در علم، ابزاری قدرتمند خواهد بود که امکان کاربرد علم را به ‌عنوان زمینه‌ساز استقرار فرهنگ همکاری فراهم می‌آورد. سرمایه‌گذاری در آموزش علم نیز به همین اندازه اهمیت دارد. لازم است تا امکان بهره‌مندی از آموزش‌های علمی را از سنین پایین برای همه، به ویژه دختران، فراهم کنیم. در این راستا، من از همه شرکای یونسکو و همه ذی‌نفعان، اعم از مجامع علمی و غیرعلمی، می‌خواهم که به منظور استفاده از تمام توان علوم برای تحقق صلح و توسعه، بسیج شوند.

علم هرگز دچار فرودستی نمی شود

دکتر الهه حجازی، دانشیار دانشگاه تهران، در سمینار روز جهانی علم بیان داشت: علم در حال رشد و فزونی است و بر همین اساس، دانش که محور اصلی توسعه است، فزونی می یابد. علم هرگز دچار فرودستی نمی شود و تا وقتی بشر هست، (علم) به توسعه اش ادامه می دهد.

حجازی خاطر نشان کرد: برای انتخاب بهترین راه حل های علمی، به خرد نیز نیاز داریم و علم در کنار خرد، می تواند در کاهش جنگ و توسعه صلح، عملکرد مطلوبی داشته باشد. خرد در مفهوم امروزی به این معناست که بتوانم از خودمحوری ها جلوگیری کنم. آنچه علم را در خدمت صلح و توسعه قرار می دهد، همراهی آن با خرد است و علم بدون خرد، خودمحوری است.

دانشیار دانشگاه تهران افزود: علم ورزان متعهد بر این باورند که علم با در نظر گرفتن اخلاق، می تواند توسعه پیدا کند. آنها باید قادر باشند که نه تنها علم را به یادگیرندگان آموزش دهند، بلکه باید آنچه که مانع از علم می شود را نیز بیاموزند.

اهمیت سیاستگذاری علم

دکتر محمد جواد امیدی، دانشیار دانشکده برق و کامپيوتر دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: توسعه پایدار، پیشرفت زندگی بشر در تمام جنبه های سیاسی، اجتماعی و محیطی است. چند دهه قبل تر، جامعه مبتنی بر کشاورزی بود و بعد اقتصاد مبتنی بر صنعت شد؛ قرن 21 قرن علم و فناوری است و اکنون نوآوری ها، حرف نخست را می زنند.

امیدی خاطر نشان کرد: پیشرفت علم رشد نمایی داشته است؛ حدود 18 قرن طول کشید تا دانش بشر دو برابر شود و هم اکنون هر چهار سال، دانش دو برابر می شود.

توسعه بدون عقلانیت ممکن نیست

رضا خاکی نژاد، عضو هیئت مدیره کانون توسعه فرهنگی کودکان با اشاره به فعالیت های این مرکز گفت: این کانون توسعه 5 سال است که با هدف تجهیز کتابخانه های روستایی فعالیت می کند و هم اکنون 60 هزار عنوان کتاب و 10 هزار عضو داریم.

خاکی نژاد ادامه داد: اصل اول کنفرانس بین المللی محیط زیست در سال 1992 ریو دو ژانیرو می گوید که انسان اساس هر توسعه است، اما توسعه بدون عقلانیت ممکن نیست. آنچه به عنوان شعار توسعه فرهنگی خودمان قرار دادیم، این است که دانش را از طریق کتابخوانی نشر بدهیم. کار ما از کتابخانه خوی آغاز و در سال 1394 به کتابخانه بم رسید.

دو نسل از ارتباطات علم

دکتر هادی خانیکی، استادیار دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ارتباطات علم به مثابه گشاینده دنیاهای بسته و متصلب، به معنای ابزار ارتباط میان دانشمندان و جامعه، به عنوان ساز و کار گسترش تعامل اجتماعات مختلف علمی، موسسات تحقیقاتی و نهادهای آموزشی با جامعه است. ارتباطات علم را باید در خدمت گفت و گوی فرهنگ ها و گشودگی جوامع و  نه در برابر آنها، تعریف کرد.

خانیکی افزود: ما با دو نسل از ارتباطات علم مواجه هستیم؛ در نسل اول هدف، آگاه سازی از علم و متقاعدسازی عموم، نه مشارکت دادن آنها بود. در این نسل، رسانه های جمعی سنتی، اساس ساز و کار را تشکیل می داند. در نسل دوم، رویکرد جدید ارتباطات علم بر بستر وب 2 و با استفاده از امکانات تعاملی وب 2 و تحول ارتباطات و ساختارها بود. در این نسل، امکان تولید، توزیع و دریافت محتوا توسط هر فرد، امکان تعامل میان شهروندان عادی، روزنامه نگاران حرفه ای و دانشمندان، پایان ارتباطات یکسویه و دشواری ارزیابی کیفیت را شاهد هستیم.

استادیار دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: وب 2 از جمله فرصت های ارتباطات علم در ایران است. این فرصت را می توان در مواردی چون محتوای علمی و فناورانه نزدیک به تجربیات زندگی روزمره، گسترش محتوای علمی در شبکه های اجتماعی، مراجعه عموم مردم به سایت های موسسات تحقیقاتی، نشریات علمی مطرح در دنیا، وبلاگ ها و صفحات شبکه های اجتماعی، کانال ها و گروه های متخصصان و علاقه مندان دانست.

درحال تکمیل ...