شناسهٔ خبر: 22514162 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: ایرنا | لینک خبر

به مناسبت بزرگداشت علامه سید محمدحسین طباطبایی

اندیشه های ناب علامه طباطبایی در آینه تفسیر

تهران- ایرنا- اثر ماندگار «تفسیر المیزان» با نام دانشمندی گره خورده است که در اندیشه، عرفان، فلسفه، دین و دانش های زمانه از مطرح ترین چهره های این مرز و بوم به شمار می رود. علامه سیدمحمدحسین طباطبایی که با کمک از آموزه های الهی قرآن و همچنین اعجاز کلام و قلمش، مسیر سعادت حقیقی بشر را روشنایی بخشید.

صاحب‌خبر -

علامه سید محمدحسین طباطبایی حکیم و فیلسوف نامدار و بلند آوازه ایران است که به سبب پژوهش های دینی، علمی و فلسفی که داشت، در زمره یکی از شاخص ترین چهره های روزگار خود قرار گرفت.

این دانشمند و مفسر بزرگ قرآن که چهره ای سرآمد و مطرح در حوزه های علمی، فقهی، تفسیری، فلسفی و عرفان به شمار می رود، در 24 آبان 1360 خورشیدی پس از سال ها مجاهدت، علم اندوزی و تربیت شاگردان بلند آوازه، چشم از جهان فروبست. نظر به نقش تاثیرگذار علامه طباطبایی در رشد و گسترش علم و معارف الهی و همچنین خلق اثر «تفسیر المیزان» به عنوان یکی از ممتازترین تفسیرها بر قرآن کریم با «حامد شیواپور» پژوهشگر علوم قرآنی و عضو هیات علمی گروه الهیات دانشگاه مفید قم به گفت وگو پرداختیم.

**استقبال و اشتیاق علامه طباطبایی به مطالعه دیگر مذاهب
علامه طباطبایی یک عالم و اندیشمند برجسته در تاریخ تشیع به شمار می رود و از شاخص ترین ویژگی هایش توجه به اقوام و اندیشه های ادیان دیگر محسوب می شود که در نوع خود کم نظیر است. او به عنوان دانشمند و عارفی فرهیخته مشتاقانه از تفکر یک فیلسوف و متفکر بزرگ به نام «هانری کُربَن» فرانسوی بهره می برد و پای صحبت‌ هایش می نشیند و سعی می کند تا از دریچه نگاهش با آخرین اندیشه‌ها و فلسفه های غربی آشنا شود.

این علاقه و اشتیاق علامه طباطبایی نسبت به دیگر ادیان و مذهب ها با وجود پایبندی کامل به مسایل و آموزه های اسلامی و شیعی، در میان دانشمندان بسیار کم نظیر بود و در این زمینه تردید وجود ندارد.

**نقل قول از متون ادیان دیگر در تفسیر المیزان
بررسی آثار علامه طباطبایی و به خصوص کتاب «تفسیر المیزان» زوایای مهمی از این شخصیت علمی را آشکار می سازد که بیان چند ویژگی از آن ضروری به نظر می رسد. علامه طباطبایی در این تفسیر به متون مقدس ادیان دیگر و نوعی بحث تطبیقی میان اسلام و دیگر ادیان می پردازد که شاید در میان تفسیرها بی مانند باشد. او بارها از کتاب مقدس مسیحیان و یهودیان «عهدین» (عهد جدید و عتیق) نام می برد و داستان های قرآن را با آن مقایسه می کند که اهمیت بسیار دارد. کار بی نظیر وی در میان تفسیرهای دیگر این است که غیر از دین های یهود و مسیحیت که شاید در برخی تفسیرهای دیگر به آنها استناد می شود وی به «اوستا» کتاب مقدس زرتشتیان اشاره دارد و از آن هم نقل مطلب می کند و این اشاره و نقل قول از متون مقدس ادیان دیگر در میان تفسیرها، عجیب و بی سابقه به شمار می رود که نشان از اطلاعات کامل علامه طباطبایی از متون ادیان دیگر دارد.

**رعایت اخلاق در تفسیر المیزان
علامه طباطبایی همچنین در آثار مختلف خویش، هنگام نقل گفتار از شخصیت های دیگر با رعایت نهایت ادب و منطق به نقد اندیشه های اندیشمندان قدیمی و معاصر می پردازد و هرگز بدگویی، تعصب ورزی و تندی نمی کند و از آنها با لفظ های نامناسب نام نمی برد؛ در حالی که در برخی آثار علمی و تفسیری شماری از فیلسوفان به مخالفان خود، توهین و اهانت می کنند اما دیده می شود که علامه طباطبایی با وجود آن که به تفسیر «المنار» نقدهای بسیار دارد، با این حال به آن محترمانه و بدون توهین می پردازد.

**استفاده از دانش روز در نگارش تفسیر المیزان
ویژگی دیگر علامه طباطبایی توجه به مسایل جدید و روز جامعه است و به بحث های گوناگونی که در دهه های 1330 تا 1350 خورشیدی مطرح بود و به شبهه های آنها توجه دارد و در صدد پاسخگویی به آنها بر می آید. علامه طباطبایی به این منظور حتی در مواردی از اطلاعات مستند در روزنامه ها و کتاب های دانشمندان علوم تجربی، جامعه شناسان و روانشناسان بهره می برد. «عبدالباقی طباطبایی» فرزند علامه طباطبایی در این ارتباط می گوید «علامه در تفسیر المیزان، برای به دستیابی به برخی اطلاعات مفید حتی با یونسکو نامه‌نگاری کرد.» بنابراین مفسران امروزی نیز به تاسی از علامه طباطبایی می بایست به واکاوی و تحقیق مسایل جدیدی بپردازند.

**رعایت مرزها در بحث های تفسیر، ویژگی برجسته علامه طباطبایی
علامه طباطبایی در آثار خویش، علوم و دانش‌ها را در هم نمی آمیزد، بسیار دیده می شود که مفسران سعی می‌کنند اندیشه های عرفانی و فلسفی خویش را در تفسیر خود دخالت دهند، اما این عالم متخصص گرچه از مباحث فلسفی بهره می برد اما به طور کامل در زمینه های مختلف مرزها را رعایت می کند.

اگر گاهی در تفسیر المیزان بحث فلسفی یا عرفانی مطرح شود، وی موضوع بحث را به شکل جداگانه از تفسیر آیه بیان کرده و با این که خود متخصص درجه یک فلسفه و عرفان اسلامی به شمار می رود اما سعی دارد تا این مسایل را در تفسیر دخالت ندهد. این ویژگی‌ها از کتاب «تفسیر المیزان» اثری بسیار خواندنی و ارزشمند می سازد و اگر آن را مهم ترین و بزرگ ترین تفسیر شیعی از آغاز تاکنون دانست در حق این تفسیر اغراق نشده است.

**تفسیر قرآن به قرآن
علامه طباطبایی در مقدمه المیزان می گوید که «روش من در این تفسیر، تفسیر قرآن به قرآن است»، البته پیش از علامه طباطبایی مفسران دیگر هم در تفسیرهای خود به این مساله اشاره کردند، اما به اندازه علامه نتوانستند از این روش به خوبی استفاده کنند. علامه اعتقاد دارد که قرآن سراسر نور، هدایت و بیان کننده هر چیز است و هدایت گر به مفاهیم و معارف خود هم هست و آن را بیان می کند. بنابراین علامه سعی دارد که از هر آیه در تفسیر آیه دیگر قرآن کمک بگیرد.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: عشرت کراری**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9428**2059**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.

انتهای پیام /*

نظر شما