سارا گلچین: اگر روی صندلی هواپیما نشسته باشید، هواپیما در حال گذر از آسمان عربستان باشد و شما در حال تماشای کشور بیابانی عربستان از پنجره کوچک کنار دست خود، بیابان «ربع الخالی» یا یک‌چهارم خالی از سکنه این شبه جزیره را می‌بینید.

با دیدن این صحرای بی‌آب و علف، بی‌تردید فکر می‌کنید در حال گذر از یک سرزمین دورافتاده با تپه‌های نارنجی سوزان هستید که حتی عشایر بدوی شترسوار نیز از آن عبور نمی‌کنند. گذر از چنین بیابانی که با نزدیک‌ترین شهر کیلومترها فاصله دارد تنها به یک دلیل می‌تواند اتفاق بیفتد؛ همان دلیلی که لوله‌های فلزی و مخزن‌های استوانه‌ای را به این بیابان کشانده و جهان مدرن امروز به آن وابسته است«نفت».بحث بر سر عرضه سهام شرکت آرامکو حالا مدتی است که به یکی از خبرهای مهم رسانه‌های خبری جهان تبدیل شده است. عرضه عمومی سهام این شرکت یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های جهان نفتی امروز است که می‌تواند به تغییراتی برای عربستان در جهان امروز انجامیده و این کشور را جهانی کند. به چند دلیل، نه تنها یک دلیل جدایی عربستان از دنیای امروز در آستانه تمام شدن است. بیش از ۸۰ سال پس از اینکه خلبان‌های امریکایی برای یافتن نفت در بیابان‌های عربستان چادر زدند، شرکت نفتی دولتی عربستان سعودی آرامکو، در کشاکش این تصمیم است که نزدیک ۵ درصد سهام این شرکت را به سرمایه‌گذاران خارجی بفروشد. طرح بلندمدت برای عرضه اولیه سهام این شرکت که به‌طور موقت برای سال ۲۰۱۸ میلادی (۹۷-۱۳۹۶شمسی) برنامه‌ریزی شده، به ۳۸ سال کنترل دولتی این شرکت پایان خواهد داد؛ شرکتی که بزرگترین تولیدکننده نفت در تمام دنیا است و تنها یک سهامدار دارد؛ پادشاهی آل سعود. مقیاس این عملیات بسیار بزرگ است. سعودی‌ها ادعا می‌کنند ذخایر نفتی اثبات‌شده این کشور میزان سرسام آور ۲۶۰/۸ میلیارد بشکه یعنی ۱۳ برابر میزان ذخایر شرکت بزرگ نفتی اکسون موبیل، بزرگترین شرکت نفتی مستقل جهان و بیشتر از هر کشور دیگری غیر از ونزوئلا است. البته بسیاری از ذخایر نفتی ونزوئلا قابل دسترس نیستند. سعودی‌ها همچنین مدعی‌اند بیش از ۲۹۸ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی دارند. بر این اساس تحلیل‌گران روزنامه وال استریت ژورنال برآورد کرده‌اند ارزش بازار آرامکو بین یک تا ۱/۵ تریلیون دلار باشد. با چنین اعدادی ناگفته پیداست که آرامکو ارزشمندترین شرکت جهان است؛ شرکتی که رقیبانی مانند اپل و تازه‌ترین ارزش به‌دست آمده‌اش یعنی ۸۳۰ میلیارد دلار را پشت سر گذاشته است. عربستان البته اعلام کرد ارزش آرامکو باید ۲ تریلیون دلار باشد.
حتی در کمترین پیش‌بینی‌های ممکن، عرضه تنها ۵ درصد سهام شرکت آرامکو، بزرگترین عرضه اولیه سهام را در تاریخ مالی جهان رقم خواهد زد و این ۲ برابر رکوردی است که با عرضه اولیه سهام شرکت چینی علی‌بابا در سال ۲۰۱۴ میلادی(۱۳۹۳) زده شد. بانک‌هایی چون مورگان‌استنلی و اچ‌اس‌بی‌سی که درخواست‌هایی برای خرید سهام از این شرکت دریافت کرده‌اند، در انتظار بهره‌برداری از سود حاصل از سهام آرامکو هستند.

هر میزان حضور آرامکو در بازارهای سهام گوناگون آنقدر تاثیرگذار است که بازارهای بورس لندن و نیویورک درخواست داده‌اند نخستین بازارهای خارجی عرضه‌کننده سهام این شرکت در جهان باشند، این درحالی است که مدیرعامل آرامکو روز دوشنبه ۲۴ اکتبر (۲ آبان) عرضه اولیه سهام این شرکت به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار را در نیمه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی (زمستان و بهار ۱۳۹۷) تایید کرد. این همان ۵ درصدی است که از مدت‌ّها پیش صحبت درباره آن در محافل رسانه‌ای به گوش می‌رسید. بدون شک، وقتی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و فرزند پادشاه این کشور، طرح‌های خود را در ژانویه ۲۰۱۶ (دی ۱۳۹۴) برای عمومی کردن بخشی از سهام آرامکو اعلام کرد، حتی مدیران این شرکت هم شگفت‌زده شدند. عرضه سهام شرکت نفتی دولتی عربستان قلب یک برنامه اقتصادی تحولی به نام «چشم‌انداز ۲۰۳۰» است که وارث ۳۲ ساله تاج و تخت در این کشور با هدف بازسازی کشورش در ۱۴ سال آینده آن را معرفی و ارائه کرده است. تولید سرخوشه‌ای آرامکو، بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز، حدود ۹۰ درصد درآمدهای عربستان و بیشتر درآمد خارجی این کشور را تشکیل می‌دهد. عرضه ۵ درصدی سهام آرامکو می‌تواند عربستان را به یک بازیگر مالی جهانی تبدیل کند. چنین انتقال یا به‌عبارتی تغییر و تحولی بی‌تردید عمیق خواهد بود. برای دهه‌ها، عربستان تنها کشوری بود که در آن زنان حق رانندگی نداشتند؛ اجازه‌ای که اکنون به آنها داده شده است. حال کشوری که روزی چنین قوانین سختگیرانه‌ای داشت به فروش سهام یکی از بزرگترین شرکت نفتی جهان روی آورده است؛ کاری که عملی شدن آن نیاز به تغییر جدی دیدگاه سعودی‌ها و راه دادن بیگانگان به آن کشور دارد. از هر ۹ بشکه نفتی که به بازارهای جهانی راه پیدا می‌کند یکی متعلق به شرکت آرامکو است و این شرکت هر ساعت حدود ۱۳۰هزار بشکه نفت به بازارهای جهانی می‌فرستد. آرامکو تنها شرکت نفتی در جهان است که ظرفیت افزایش تولید در صورت بروز جنگ یا فاجعه‌ای طبیعی را دارد. آرمکو همچنین شرکتی است که به تجهیزات روز مجهز شده و نشان می‌دهد مدیران این شرکت عزم جزمی برای استفاده از ثروت طبیعی و خدادادی کشور خود دارند. این شرکت همچنین در برنامه‌های خود افزایش ظرفیت استخراج را دارد که این برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب است. هدف سعودی‌ها افزایش نرخ بازیابی از حدود ۵۰ درصد به حدود ۷۰ درصد است. مدیران آرامکو معتقدند این شرکت می‌تواند ۸۰ میلیارد بشکه به ظرفیت خود اضافه کند. این شرکت همچنین قصد دارد ذخایر اثبات‌شده را از حدود ۸۰۰ میلیارد درحال‌حاضر به ۹۰۰ میلیارد بشکه افزایش دهد که البته این هدف با فناوری‌های فعلی قابل دستیابی نیست و سعودی‌ها برای رسیدن به این رقم خیره‌کننده باید فناوری‌های خود را ارتقا دهند. باوجود اینکه در سال‌های گذشته بهای نفت از حدود ۱۰۸ دلار در سال ۲۰۱۴میلادی (میانه ۱۳۹۳شمسی) به حدود ۵۰ دلار در هر بشکه در امسال کاهش یافته، آرامکو تلاش خود را برای یافتن منابع جدید نفت بیشتر کرده و به‌تازگی یک شرکت فناوری اکتشاف جدید به نام «ترار پاورز» راه‌اندازی کرده که هزینه‌های اکتشاف را کم می‌کند.
منبع: Fortune