به گزارش روز شنبه ایرنا، بروکینگز در تفسیری به قلم 'عادل عبدالغفار' از اعضای نشریه فارین پالیسی و عضو نویسندگان نهاد برکینگز مستقر در دوحه، افزود: شنبه گذشته، زمانی که شاهزاده 'متعب بن عبدالله' وزیر پیشین گارد ملی عربستان سعودی، در کاخ خود از خواب بیدار شد، بطور قطع تصور این را هم نداشت که تا انتهای روز از سمت خود برکنار و در نهایت دستگیر شود.
این دستگیری ها که در پی ایجاد یک نظم سیاسی جدید، به دستور شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی صورت گرفته است، سیگنال های مهمی به سازمان های سیاسی و مذهبی کشور و همچنین خیل جمعیت جوان عربستان می فرستد و این پرسش را در ذهن آنها شکل می دهد که آیا ولیعهد جوان می تواند در درازمدت قدرت ادغام شده را از دست شمار زیادی از شاهزادگان و چهره های قدرتمند سعودی بیرون بکشد؟

***سه گروه هدف
ملک سلمان پادشاه سعودی شنبه گذشته فرمان ایجاد یک کمیته مبارزه با فساد را به رهبری شاهزاده محمد بن سلمان صادر کرد و شاهزاده جوان در همان ساعت های اولیه پس از صدور حکم، نخستین اقدام های مبارزه با فساد را آغاز کرد. در این بین اهداف مورد نظر ولیعهد در راستای مبارزه با فساد به سه دسته تقسیم می شوند.
نخست، 11 تن از شاهزادگان دستگیر شده از جمله شاهزاده 'متعب بن عبدالله'، 'ترکی بن عبدالله آل سعود' برادر ناتنی و فرماندار سابق ریاض و 'ولید بن طلال' مولتی میلیاردر معروف سعودی. شاهزاده منصور بن مقرن بن عبدالعزیز آل سعود پسر ولیعهد پیشین و معاون فرماندار استان عسیر، که روز بعد از دستگیری در یک تصادف بالگرد به شیوه ای مشکوک جان خود را از دست داد، از دیگر شخصیت های مد نظر هستند.
دوم، فن سالاران و مقامات غیر سلطنتی؛ از جمله 'خالد التویجری' رئیس قدرتمند پیشین دادگاه سلطنتی در زمان پادشاهی ملک عبدالله، 'عادل فقیه' وزیر پیشین اقتصاد و برنامه ریزی و 'ابراهیم عبدالعزیز العساف' وزیر پیشین امور مالی.
سوم، بازرگانان شرکت های بزرگ، از جمله مهمترین آنها 'صالح کامل'، صاحب شبکه «ART» و شرکت 'دله البرکه' (شرکت خوشه‌ای عربستانی است، که در زمینه ارائه خدمات مالی، بانکداری و بیمه، خدمات گردشگری، رسانه‌های گروهی و توسعه املاک و مستغلات فعالیت می کند)، 'بکر بن لادن'، رئیس شرکت بن لادن عربستان سعودی، و 'عمرو الدباغ' مدیر عامل شرکت الدباغ سعودی.

** سیگنال های مهم دستگیری برای اعضای کلیدی خاندان سلطنتی: تابعیت محض یا برکناری
دستگیری ها با هدف ارسال سیگنال به اعضای کلیدی خاندان سلطنتی صورت گرفته است؛ نخست، با هدف قرار دادن شاهزادگان و چهره های برجسته، محمد بن سلمان به خاندان سعود و 15 هزار شاهزاده می گوید که دوران نظم قدیمی، مشترک و قدرت اشتراکی میان شاخه های مختلف خاندان سلطنتی به پایان رسیده است. در نظم جدید سیاسی، قدرت در دست پادشاه و ولیعهد قرار خواهد گرفت.
ولیعهد جوان بر تمامی دستگاه نظامی دولتی از جمله ارتش، پلیس و حال گارد ملی نظارت دارد.
پیام وی روشن است: خویشاوندی، امنیت را تضمین نمی کند، تابعیت محض یا برکناری.
دستگیری فن سالاران و بازرگانان نشانه ای برای تمام بخش های عمومی و خصوصی است که هیچکدام از آنها نادیده گرفته نمی شوند. قبلا مدیران غیر سلطنتی مانند خالد التویجری توانسته بودند قدرت قابل توجهی به دست آورند و خود و خانواده هایشان را در مقیاس بی سابقه ای شبیه به خاندان سلطنتی کنند. بازرگانان عربستان سعودی، همچون 'عمرو الدباغ' نیز با استفاده از رابطه های دولتی توانسته بود تجارت های بسیار سودآوری انجام دهد.
پیام ولیعهد به این قشر نیز واضح است: فن سالاران و بازرگانانی که فکر می کنند بالاتر از قانون هستند، دیگر تحمل نخواهند شد. همچنین مصادره دارایی های دستگیرشدگان می تواند میلیاردها دلار به خزانه سعودی پول تزریق کند.

** کشتی تفریحی 550 میلیون دلاری و هزینه های عجیب دیگر ولیهد و دعوی مبارزه با فساد
هر چند نباید فراموش کرد که برنامه مبارزه با فساد ولیعهد کاملا انتخابی است. خرید کشتی تفریحی 550 میلیون دلاری برای گذراندن تعطیلات در جنوب فرانسه و سایر هزینه های عجیب و غریب شاهزاده محمد و سلطان سلمان، سایه ای از ابهام را بر سر برنامه مبارزه با فساد حکومتی که در آن صراحت بیان بهای سنگینی دارد، قرار داده است.
در نهایت این دستگیری ها سیگنالی به جمعیت جوان سعودی ارسال می کند؛ فساد در حکومت پادشاهی برای دهه ها مساله پیچیده ای بوده و دستگیری ها نشان دهنده جدی بودن عزم ولیعهد جوان در مبارزه با آن است. تقریبا نیمی از جمعیت عربستان سعودی زیر 25 سال هستند و پیش بینی می شود نرخ بیکاری جوانان تا سال 2030 به بیش از 42 درصد برسد. طبق گفته صندوق بین المللی پول، رشد شغلی نمی تواند با همگام با رشد جمعیت جوان عربستان سعودی پیش برود.
شاهزاده محمد که خود 32 ساله است، متوجه است که ورود از این ناحیه کلیدی برای دستیابی به جاه طلبی های مد نظر، مسیر مناسبی است. مشکلات اقتصادی؛از جمله بیکاری و فساد و محافظه کاری خاندان سلطنتی، مسائل کلیدی برای جوانان سعودی هستند.
در این میان رسیدن به چشم انداز 2030 یک چالش بزرگ برای شاهزاده محمد به شمار می آید. چنانچه او در دستیابی به این هدف پیروز شود، محبوبیت او بر صدای مخالفان غلبه خواهد کرد اما در غیر این صورت نارضایتی مردم ممکن است راه را برای قدرت گرفتن مخالفان وی باز کند.
از طرفی دیگر، بطور قطع دستگیری بازرگانان برای شرایط سرمایه گذاری در عربستان مناسب نیست و می تواند تبعات منفی اقتصادی به همراه داشته باشد. سرمایه گذاران خارجی درمورد موافقت نامه های تجاری با یا بازرگانانی که ممکن است در هر مرحله ای تحت پیگرد قانونی قرار گیرند، بسیار محتاط هستند.

**امکان ضعف نظام سیاسی عربستان
علاوه بر نظم پیشین که بر اساس توافق عمومی در خاندان سعودی حاکم بود، اتحاد میان قبیله حاکم و روحانیان وهابی است که مشروعیت مذهبی را به حکومت سعودی اعطا می کرده است. این اتحاد بشکل فزاینده ای تحت فشار است. همان طور که شاهزاده محمد تاکنون بر اساس اصلاحات اجتماعی خود نشان داده، گرایش فراوانی به آزادی های اجتماعی و پرده برداری از اسلام معتدل را آغاز کرده است.
حکومت توانایی های پلیس دینی اسلامی را که مسئولیت اجرای احکام را بر عهده داشته، محدود کرده است. همچنین اعلام کرده است که زنان به زودی مجاز به رانندگی خواهند بود و گزینه های تفریحی بیشتری در دسترس نان جامعه قرار خواهد گرفت. همانطور که دولت این تغییرات عمدتا محبوب را انجام می دهد، این کار می تواند به بی ثباتی حکومت مذهبیان و عناصر محافظه کار ختم شود.
شاهزاده محمد تاکنون مهارت استادانه خود را در مقابله با چالش ها نشان داده، هر چند او در رویارویی با برخی مسائل داخلی و خارجی بگونه ای تهاجمی وارد عمل شده است.
اما بر اساس گفته های بروس ریدل از اعضای ارشد نهاد بروکینگز، این دستگیری ها در خانواده سلطنتی می تواند باعث ایجاد 'یک پادشاهی بسیار ضعیف با سیاست های متزلزل' شود. در حالی که بازداشت ها توسط شاهزاده محمد در کوتاه مدت به تقویت قدرت او کمک می کند، در بلندمدت می تواند باعث ایجاد اصطکاک در خانواده سلطنتی و همچنین میان نخبگان کسب و کار، شود. حال اگر ولیعهد جدید سعودی در اداره داخلی و خارجی حکمرانی خود موفق شود، حاکم بلامنازع این سرزمین خواهد بود، در غیر این صورت باید خود را برای پذیرش شکستی بزرگ مهیا کند.
به گزارش ایرنا، اندیشکده آمریکایی بروکینگز یک سازمان غیر انتفاعی غیر جانبدارنه آمریکایی است که در زمینه تحلیل مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعالیت می‌کند. مقر این نهاد آن در واشنگتن دی سی است و در سال 1916 میلادی توسط 'رابرت بروکینگز' تاسیس شده و یکی از قدیمی‌ترین موسسات در نوع خود است. بر اساس گزارش دانشگاه پنسیلوانیا در سال 2012، این موسسه تاثیرگذارترین اتاق فکر در جهان شناخته می‌شود.
اروپام***7276
مترجم: مرضیه جلال الدینی **ناشر:حسن سالک رضائی