۱) از چه سنی و چگونه؟

بازی‌ها و نرم‌افزارهای ساده کامپیوتری‌ به دلیل تصاویر و رنگ‌ها می‌توانند کودکان نوپا را جذب خود کنند. از حدود چهار سالگی میل و ولع یادگیری استفاده از کامپیوتر و بازی‌های کامپیوتری در بچه‌ها شدت می‌گیرد. درست است که در این سنین، کودک، درک خاصی از حریم خصوصی و امنیت در فضای مجازی ندارد، اما پلیس فتا توصیه می‌کند والدین در این زمان درباره اصول استفاده از کامپیوتر و اینترنت، شروع به مقدمه‌چینی و صحبت کنند. به بچه‌هایی که در مقطع دبستان هستند و خواندن و نوشتن می‌دانند، به مرور، نرم‌افزارهایی مانند word و فتوشاپ را بیاموزید چراکه هم ساده‌تر هستند و هم برای انجام تکالیف مدرسه‌شان به کار می‌آیند. در این زمان، اجازه دهید فرزندان فقط به سایت‌هایی دسترسی داشته باشند که محتوای آنها را از قبل چک کرده‌اید و مناسب سن اوست. اما هنگام استفاده از اینترنت، همچنان کنارش بمانید و مراقب باز شدن صفحات popup باشید. هر چه سن فرزندتان بالاتر می‌رود، نظارت‌های خود را بیشتر، اما غیرمستقیم‌تر کنید.

۲)  چه مهارت‌هایی لازم است؟

ابتدا فرزندتان را از خطرات امنیتی که از طریق فایل‌ها و سایت‌های آلوده، دستگاه‌ها را تهدید می‌کنند، آگاه کنید.

این حقیقت را برایش شرح دهید که آدم‌ها در فضای مجازی، لزوما همان‌طور که خودشان ادعا می‌کنند، نیستند و گاهی فرسنگ‌ها با خود واقعی‌شان فرق دارند.

مهارت «نه» گفتن، اعتماد نکردن، حفظ اسرار و راه ندادن غریبه‌ها به حریم خصوصی را به او بیاموزید. عکس‌های خصوصی، نشانی محل زندگی، شماره تلفن، نشانی محل کار والدین و... را به عنوان اطلاعات محرمانه به فرزندتان معرفی کنید و مراقب باشید شما هم توصیه‌های خودتان را رعایت کنید. شما الگوی عملی و اثرگذار فرزندتان هستید و عمل‌تان بسیار بیش از حرف‌تان بر او اثر دارد. به او آموزش دهید در فضای مجازی هم یک شهروند خوب و مسئول باشد، قوانین را رعایت کند و به کسی آسیب نزند. به او بیاموزید از هر گفت‌وگو و ارتباط مجازی که باعث آزردگی‌اش می‌شود، فاصله بگیرد و درباره‌اش با شما صحبت کند. به طور کلی قوانینی را درباره استفاده از فضای مجازی برای فرزندتان وضع کنید و مراقب رعایت آنها باشید؛ قوانینی درباره ساعات استفاده از اینترنت، چگونگی استفاده، محل استفاده و... .

۳)  کی نگران شوید؟

سادگی بچه‌ها زبانزد است. هر چقدر هم که پیچیده و درون‌گرا باشند، پدر و مادر به خوبی حالات او را می‌فهمند و متوجه تغییر رفتارش می‌شوند. نسبت به اضطراب و پریشان‌حالی فرزندتان حساسیت نشان بدهید و اعتماد او را جلب کنید تا بتواند به راحتی نگرانی‌ها و مشکلاتش را با شما به اشتراک بگذارد.

اگر فرزندتان بهترین و بیشترین ساعات روز را مشغول بازی با کامپیوتر و فضای مجازی است، بعد از اینکه به اندازه کافی نگران شدید، سعی کنید سرگرمی‌های متنوع و جذابی برای او تدارک ببینید؛ غرق شدن در فضای مجازی، علاوه‌بر خطرات معمول روابط و فعالیت‌های اینترنتی، عواقب جسمانی جبران‌ناپذیری نیز در پی دارد؛ از جمله سردردهای مزمن، درد استخوان‌ها و مفاصل ستون فقرات، ضعف اعصاب، سندروم کشیدگی گردن، چاقی و... .

۴) فرزندم فریب خورده است؟

ابتدا باید بدانیم «فریب خوردن» درجه‌های متفاوتی دارد؛ ممکن است فرزند شما نوشته‌ها و خاطرات یک وبلاگ را باور کند و در همین حد فریب بخورد که احتمالا آسیب چندانی به او نمی‌رسد. از طرفی هم ممکن است به یک غریبه اعتماد کند، اطلاعات شخصی خودش یا خانواده را در اختیار طرف مقابل قرار دهد و قربانی باج‌گیری شود.

بچه‌ها نمی‌توانند دل‌مشغولی‌هایشان را مخفی کنند. کافی است به اندازه کافی به آنها توجه کنید و مراقب‌شان باشید تا به محض مواجهه با مشکل یا مساله‌ای در جریان قرار بگیرید.

اما سعی کنید رابطه‌تان با فرزندان‌تان را چنان صمیمانه و بر پایه اعتماد بنا کنید که بتواند در مورد مسائل مختلف به راحتی با شما صحبت کند و نگران عکس‌العمل‌تان نباشد. به او القا کنید می‌خواهید دستش را بگیرید، نه مچش را!

* نویسنده : مینا فرقانی