شفاآنلاین>سلامت> سید علی صادق زاده- متخصص هوش مصنوعی، هوش مصنوعی، پتانسیلی غیر قابل تصور است که در عرض چند سال، همه ابعاد زندگی، خصوصاً پزشکی را متحول خواهد کرد. حوزه بهداشت و درمان به‌طور کامل دستخوش چنین انقلابی خواهد شد و وقوع آن، این حوزه را به‌صورتی بنیادین تغییر خواهدداد. در این مقاله، به بررسی راه حل ها و امکان بهره‌مندی ملی در مواجهه با چنین انقلابی خواهیم پرداخت.
به گزارش شفاآنلاین، صاحبنظران معتقدند که جهان در حال تجربه انقلاب چهارم صنعتی است. این انقلاب با طیف وسیعی از فنا وری‌ها و روشهای علمی نوظهور بر تمامی جنبه‌های زندگی، خصوصاً، جنبه‌های فیزیکی، دیجیتالی و بیولوژیکی، تأثیرگذار خواهدبود. انقلابی که همه علوم، حتی، نگرش‌های چالش برانگیز درباره معانی انسان بودن را بشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. اطمینان کامل وجود دارد که حیطه بهداشت و درمان، زمینه صنعتی چنین انقلابی خواهد بود و کاتالیزور اصلی آن، هوش مصنوعی است. با توسعه حافظه‌های دیجیتال، داده‌های بیشتری در فضای دیجیتال تولید و ذخیره می‌شود.
ارزیابی‌ها نشان داده است که تقریباً حجم رشد داده‌های دیجیتال در هر دوسال دو برابر می‌شود. ما معمولاً به کمک قوانینی که بر یک سیستم حاکم است آن سیستم را می‌بینیم. خواه این سیستم یک سازمان باشد، خواه جهان هستی. این مصداق در خصوص دنیای داده‌های بزرگ (Big Data) نیز صدق می‌کند. حجم داده‌های بزرگ آنقدر زیاد است که تنها با استفاده از هوش مصنوعی قادر به استفاده از آنها خواهیم بود.
هوش مصنوعی در حوزه پزشکی(medical)، مسیر مراقبت از بیمار را تغییر داده و برنامه درمان بهتری سازماندهی می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند پزشک را در تصمیم‌گیری درست و سریع در خصوص بیماری یاری رسان باشد. این داستانی دور و دراز نیست. زمان این تحول دقیقاً مشخص نیست، اما وقوع آن حتمی است. این حرکت تدریجی است واکنون این مسابقه شروع شده و این مسیر در حال رشد، بشدت شلوغ و پر از رقیب است. در حال حاضر چند نمونه عالی از کاربرد هوش مصنوعی در حوزه درمانی وجود دارد که نشان دهنده ظرفیت های کاملاً بالقوه آن است. این روش‌ها چنانچه در دسترس عموم قرار گیرد- و نه فقط مراکز درمانی خصوصی (چرا که بیش از حد گران هستند) یا عده اندکی از متخصصان (چرا که دسترسی به آنها دشوار است) - حوزه پزشکی را دستخوش انقلابی بزرگ می‌کند. هوش مصنوعی در چند حوزه بهداشت و درمان(Treatment)، جای خود را باز کرده است. از مدیریت درمان گرفته تا ساخت دارو و این تنها اول این راه دور و دراز است.
ثبت رکوردهای پزشکی
بدیهی‌ترین کاربرد هوش مصنوعی در سیستم بهداشت و درمان مدیریت داده‌ها است. به تازگی شاخه تحقیقاتی گوگل پروژه‌ای تحت عنوان Google Deepmind Health را به‌منظور کاوش در داده‌های پرونده‌های پزشکی آغاز کرده است. این پروژه در حال حاضر در انگلستان با بیمارستان چشم مورفیلدز در لندن، برای بهبود روشهای درمانی چشم بیماران استفاده می‌شود.
طراحی برنامه‌های درمانی
شرکت «آی بی‌ام واتسون» برنامه مخصوص خود را برای متخصصین در حوزه سرطان به اجرا درآورده است. برنامه با ترکیب ویژگی‌های فایل بیمار با آخرین تحقیقات صورت گرفته در این حوزه، آخرین روشهای بالقوه برای درمان بیماری را به‌صورت پیشنهاد به پزشک، به‌منظور اتخاذ تصمیمی مناسبتر در جهت درمان، ارائه می‌دهد.
کمک در انجام وظایف پزشکی
شرکت ای‌بی‌ام برنامه مدیکال سیو (Medical Sieve) را برای غربالگری پزشکی بیماران ابداع کرده است. این الگوریتم دارای قابلیت تصمیم‌گیری در دو حوزه رادیولوژی و کاردیولوژی است. برنامه قادر به تجزیه و تحلیل تصاویر رادیولوژی برای تشخیص مشکلات است که نتایج آن به مراتب سریعتر و بسیار دقیق‌تر از تشخیص توسط پزشک است.
امکان مشاوره‌های بهتر پزشکی
شما با یک مرکز درمانی تماس می‌گیرید و درخواست تعیین وقت برای معاینه دکتر می‌کنید. به هر دلیلی شما باید چند روزی برای معاینه پزشک صبر کنید. در نظام سلامت مبتنی بر هوش مصنوعی، این دیگر چیزی نیست که اتفاق بیفتد. در سال‌جاری سرویس «بابیلون» در کشور انگلستان، به متقاضیان امکان مشاوره‌های پزشکی با استفاده از روشهای مبتنی بر هوش مصنوعی، بر اساس سوابق پزشکی خود بیمار و همچنین دانش پزشکی رایج می دهد. کاربران علائم بیماری خود را به برنامه می‌گویند و برنامه پس از لحاظ کردن سوابق و شرح حال بیمار، اقدامات مناسب را تا روز معاینه توسط پزشک پیشنهاد می‌دهد. از طریق چنین راه حل‌هایی بهره‌وری تشخیص پزشکی در بیماران چندین برابر بالاتر می‌رود، در حالی که صف طولانی بیماران در مقابل اتاق‌های معاینه پزشکان کاهش می‌یابد.
پرستاری و مدیریت دارو
اخیرا شرکت سنسلی (Sensely) در کالیفرنیا دست به ایجاد پرستاران مجازی به نام مالی (Molly) زده است. این پرستاران برای حمایت از بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن در فاصله مابین معاینات پزشک، استفاده می‌شوند.
افزایش دقت در تشخیص
هوش مصنوعی تأثیر زیادی بر ژنتیک و ژنومیک دارد. هدف اساسی ژنومیک، تشخیص الگو در مجموعه‌ای از داده‌های بزرگ حاوی اطلاعات ژنتیکی و سوابق پزشکی است تا از طریق آن جهش و ارتباط با بیماری جست‌و‌جو شود. این فرآیند سبب می‌شود تا پزشک قادر باشد انواع سرطان یا بیماری‌های عروقی را در مراحل کاملاً اولیه تشخیص دهد. این به معنی تشخیص زود هنگام این نوع از بیماری‌ها است، درست زمانی که درمان بهترین پاسخ را می‌دهد.
ساخت داروهای جدید
ساخت و توسعه داروها از طریق انجام آزمایش‌های بالینی بسیار زمان بر و هزینه بر است. گروه اتموایز (Atomwise) از ابررایانه‌هایی استفاده می‌کند که با استفاده از یک پایگاه داده بسیار بزرگ از ساختارهای ملکولی به ریشه کن کردن بیماری‌ها می‌پردازد. درست سال گذشته این گروه در یک فعالیت تحقیقاتی به جست‌و‌جوی داروهای ایمن موجود برای درمان ویروس ابولا پرداخت. آنها توانستند با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی دو دارو را پیدا کنند که قادر است موارد ابتلا به این ویروس را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. نکته حائز اهمیت این است که این تجزیه و تحلیل، که معمولاً سال‌ها به‌طول می‌انجامد تنها در عرض کمتر از یک روز کاری تکمیل شد. تصور کنید چه میزان از افراد فقط به‌خاطر تکنولوژی هوش مصنوعی توانستند از این ویروس جان سالم به در ببرند.
تحلیل سیستم بهداشت و درمان
در حال حاضر، 97 درصد از نسخه‌ها و صورت حساب‌های پزشکی در کشور هلند دیجیتالی شده است. شرکت زورگ پریزما پابلیک (Zorgprisma Publiek) این نسخه‌ها را تحلیل می‌کند و به داده کاوی آنها می‌پردازد. به این وسیله آنها قادرند تا اشتباهاتی را که یک پزشک یا بیمارستان، در درمان نوع خاصی از بیماری‌ها انجام می‌دهد براحتی کشف و به اطلاع آنها برسانند و باعث اجتناب از تکرار این اشتباهات شوند. علاوه بر این، این سیستم بسیاری از بستری‌های بیمارستانی غیرضروری را به‌طور چشمگیری کاهش داده است.
برای وقوع این مهم واقعاً به چه نیاز داریم؟
مهم‌ترین امری که باید در نظر گرفته شود این است که سعی کنیم تمام پیشداوری‌ها و ترس‌های مربوط به هوش مصنوعی را در جامعه از بین ببریم. یکی از بزرگترین ترس‌ها در این خصوص این است که هوش مصنوعی چنان پیچیده شود که بهتر از مغز انسان کار کرده و بعد از مدتی هدفش کنترل زندگی انسان‌ها شود. استیون هاوکینگ فیزیکدان نظری برجسته بریتانیایی، گفته است که توسعه کامل هوش مصنوعی می‌تواند پایانی باشد برای‌نژاد بشر. به‌شخصه فکر نمی‌کنم که وضعیت اینقدرها غم انگیز باشد، اما با گروه‌هایی که نسبت به آماده‌سازی چارچوب لازم، به‌منظور استفاده مناسب از هوش مصنوعی، ملاحظاتی دارند کاملاً موافقم. ما به مواردی از پیش آمادگی‌ها جهت جلوگیری از خطرات احتمالی در استفاده از هوش مصنوعی نیازمندیم:
1- طراحی و ایجاد استانداردهای اخلاقی قابل اجرا و اجباری
2- توسعه تدریجی هوش مصنوعی به‌منظور به‌دست آوردن زمان مناسب برای نقشه‌برداری از ناپایداری‌ها
3- برای متخصصان پزشکی: ارائه دانش کاربردی در خصوص چگونگی عملکرد هوش مصنوعی در یک محیط پزشکی.
4- برای بیماران: ایجاد عادت و ارائه آگاهی به بیماران که منافع آنها با هوش مصنوعی بیشتر حفظ می‌شود.
5- برای شرکت ها: برقراری ارتباط بیشتر با جامعه، به‌منظور ارائه مزایای بالقوه و حتی خطرات هوش مصنوعی.
6- برای مدیران: سنجش میزان موفقیت و اثربخشی هوش مصنوعی درسیستم. مهم این است که شرکت‌ها را به سمت ارائه راه حل‌ها و روشهای مقرون به صرفه در هوش مصنوعی هدایت کنند، چرا که در قرن 21 هوش مصنوعی نقش گوشی پزشکی را برای پزشکان بازی خواهد کرد. بسیار مهم به نظر می‌رسد که وزارت محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که خوشبختانه وزیری آشنا به تکنولوژی روز سکاندار آن هستند، برنامه‌ریزی اصولی و بدون فوت وقت در پیاده‌سازی هوش مصنوعی، در سیستم بهداشت و درمان کشور، خصوصاً طرح مهم تحول نظام سلامت را داشته باشند.
تعجیل در انجام این مهم به منظور اجتناب از ایجاد فاصله علمی و عملیاتی کشور با کشورهایی که این مسیر را آغاز نموده‌اند ضروری می‌کند. اقدام بموقع در این خصوص، به کم کردن هر چه بیشتر این فاصله با آینده نه چندان دور سیستم‌های مدرن بهداشتی و درمانی روز دنیا می‌انجامد.
به گزارش شفاآنلاین، صاحبنظران معتقدند که جهان در حال تجربه انقلاب چهارم صنعتی است. این انقلاب با طیف وسیعی از فنا وری‌ها و روشهای علمی نوظهور بر تمامی جنبه‌های زندگی، خصوصاً، جنبه‌های فیزیکی، دیجیتالی و بیولوژیکی، تأثیرگذار خواهدبود. انقلابی که همه علوم، حتی، نگرش‌های چالش برانگیز درباره معانی انسان بودن را بشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. اطمینان کامل وجود دارد که حیطه بهداشت و درمان، زمینه صنعتی چنین انقلابی خواهد بود و کاتالیزور اصلی آن، هوش مصنوعی است. با توسعه حافظه‌های دیجیتال، داده‌های بیشتری در فضای دیجیتال تولید و ذخیره می‌شود.
ارزیابی‌ها نشان داده است که تقریباً حجم رشد داده‌های دیجیتال در هر دوسال دو برابر می‌شود. ما معمولاً به کمک قوانینی که بر یک سیستم حاکم است آن سیستم را می‌بینیم. خواه این سیستم یک سازمان باشد، خواه جهان هستی. این مصداق در خصوص دنیای داده‌های بزرگ (Big Data) نیز صدق می‌کند. حجم داده‌های بزرگ آنقدر زیاد است که تنها با استفاده از هوش مصنوعی قادر به استفاده از آنها خواهیم بود.
هوش مصنوعی در حوزه پزشکی(medical)، مسیر مراقبت از بیمار را تغییر داده و برنامه درمان بهتری سازماندهی می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند پزشک را در تصمیم‌گیری درست و سریع در خصوص بیماری یاری رسان باشد. این داستانی دور و دراز نیست. زمان این تحول دقیقاً مشخص نیست، اما وقوع آن حتمی است. این حرکت تدریجی است واکنون این مسابقه شروع شده و این مسیر در حال رشد، بشدت شلوغ و پر از رقیب است. در حال حاضر چند نمونه عالی از کاربرد هوش مصنوعی در حوزه درمانی وجود دارد که نشان دهنده ظرفیت های کاملاً بالقوه آن است. این روش‌ها چنانچه در دسترس عموم قرار گیرد- و نه فقط مراکز درمانی خصوصی (چرا که بیش از حد گران هستند) یا عده اندکی از متخصصان (چرا که دسترسی به آنها دشوار است) - حوزه پزشکی را دستخوش انقلابی بزرگ می‌کند. هوش مصنوعی در چند حوزه بهداشت و درمان(Treatment)، جای خود را باز کرده است. از مدیریت درمان گرفته تا ساخت دارو و این تنها اول این راه دور و دراز است.
ثبت رکوردهای پزشکی
بدیهی‌ترین کاربرد هوش مصنوعی در سیستم بهداشت و درمان مدیریت داده‌ها است. به تازگی شاخه تحقیقاتی گوگل پروژه‌ای تحت عنوان Google Deepmind Health را به‌منظور کاوش در داده‌های پرونده‌های پزشکی آغاز کرده است. این پروژه در حال حاضر در انگلستان با بیمارستان چشم مورفیلدز در لندن، برای بهبود روشهای درمانی چشم بیماران استفاده می‌شود.
طراحی برنامه‌های درمانی
شرکت «آی بی‌ام واتسون» برنامه مخصوص خود را برای متخصصین در حوزه سرطان به اجرا درآورده است. برنامه با ترکیب ویژگی‌های فایل بیمار با آخرین تحقیقات صورت گرفته در این حوزه، آخرین روشهای بالقوه برای درمان بیماری را به‌صورت پیشنهاد به پزشک، به‌منظور اتخاذ تصمیمی مناسبتر در جهت درمان، ارائه می‌دهد.
کمک در انجام وظایف پزشکی
شرکت ای‌بی‌ام برنامه مدیکال سیو (Medical Sieve) را برای غربالگری پزشکی بیماران ابداع کرده است. این الگوریتم دارای قابلیت تصمیم‌گیری در دو حوزه رادیولوژی و کاردیولوژی است. برنامه قادر به تجزیه و تحلیل تصاویر رادیولوژی برای تشخیص مشکلات است که نتایج آن به مراتب سریعتر و بسیار دقیق‌تر از تشخیص توسط پزشک است.
امکان مشاوره‌های بهتر پزشکی
شما با یک مرکز درمانی تماس می‌گیرید و درخواست تعیین وقت برای معاینه دکتر می‌کنید. به هر دلیلی شما باید چند روزی برای معاینه پزشک صبر کنید. در نظام سلامت مبتنی بر هوش مصنوعی، این دیگر چیزی نیست که اتفاق بیفتد. در سال‌جاری سرویس «بابیلون» در کشور انگلستان، به متقاضیان امکان مشاوره‌های پزشکی با استفاده از روشهای مبتنی بر هوش مصنوعی، بر اساس سوابق پزشکی خود بیمار و همچنین دانش پزشکی رایج می دهد. کاربران علائم بیماری خود را به برنامه می‌گویند و برنامه پس از لحاظ کردن سوابق و شرح حال بیمار، اقدامات مناسب را تا روز معاینه توسط پزشک پیشنهاد می‌دهد. از طریق چنین راه حل‌هایی بهره‌وری تشخیص پزشکی در بیماران چندین برابر بالاتر می‌رود، در حالی که صف طولانی بیماران در مقابل اتاق‌های معاینه پزشکان کاهش می‌یابد.
پرستاری و مدیریت دارو
اخیرا شرکت سنسلی (Sensely) در کالیفرنیا دست به ایجاد پرستاران مجازی به نام مالی (Molly) زده است. این پرستاران برای حمایت از بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن در فاصله مابین معاینات پزشک، استفاده می‌شوند.
افزایش دقت در تشخیص
هوش مصنوعی تأثیر زیادی بر ژنتیک و ژنومیک دارد. هدف اساسی ژنومیک، تشخیص الگو در مجموعه‌ای از داده‌های بزرگ حاوی اطلاعات ژنتیکی و سوابق پزشکی است تا از طریق آن جهش و ارتباط با بیماری جست‌و‌جو شود. این فرآیند سبب می‌شود تا پزشک قادر باشد انواع سرطان یا بیماری‌های عروقی را در مراحل کاملاً اولیه تشخیص دهد. این به معنی تشخیص زود هنگام این نوع از بیماری‌ها است، درست زمانی که درمان بهترین پاسخ را می‌دهد.
ساخت داروهای جدید
ساخت و توسعه داروها از طریق انجام آزمایش‌های بالینی بسیار زمان بر و هزینه بر است. گروه اتموایز (Atomwise) از ابررایانه‌هایی استفاده می‌کند که با استفاده از یک پایگاه داده بسیار بزرگ از ساختارهای ملکولی به ریشه کن کردن بیماری‌ها می‌پردازد. درست سال گذشته این گروه در یک فعالیت تحقیقاتی به جست‌و‌جوی داروهای ایمن موجود برای درمان ویروس ابولا پرداخت. آنها توانستند با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی دو دارو را پیدا کنند که قادر است موارد ابتلا به این ویروس را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. نکته حائز اهمیت این است که این تجزیه و تحلیل، که معمولاً سال‌ها به‌طول می‌انجامد تنها در عرض کمتر از یک روز کاری تکمیل شد. تصور کنید چه میزان از افراد فقط به‌خاطر تکنولوژی هوش مصنوعی توانستند از این ویروس جان سالم به در ببرند.
تحلیل سیستم بهداشت و درمان
در حال حاضر، 97 درصد از نسخه‌ها و صورت حساب‌های پزشکی در کشور هلند دیجیتالی شده است. شرکت زورگ پریزما پابلیک (Zorgprisma Publiek) این نسخه‌ها را تحلیل می‌کند و به داده کاوی آنها می‌پردازد. به این وسیله آنها قادرند تا اشتباهاتی را که یک پزشک یا بیمارستان، در درمان نوع خاصی از بیماری‌ها انجام می‌دهد براحتی کشف و به اطلاع آنها برسانند و باعث اجتناب از تکرار این اشتباهات شوند. علاوه بر این، این سیستم بسیاری از بستری‌های بیمارستانی غیرضروری را به‌طور چشمگیری کاهش داده است.
برای وقوع این مهم واقعاً به چه نیاز داریم؟
مهم‌ترین امری که باید در نظر گرفته شود این است که سعی کنیم تمام پیشداوری‌ها و ترس‌های مربوط به هوش مصنوعی را در جامعه از بین ببریم. یکی از بزرگترین ترس‌ها در این خصوص این است که هوش مصنوعی چنان پیچیده شود که بهتر از مغز انسان کار کرده و بعد از مدتی هدفش کنترل زندگی انسان‌ها شود. استیون هاوکینگ فیزیکدان نظری برجسته بریتانیایی، گفته است که توسعه کامل هوش مصنوعی می‌تواند پایانی باشد برای‌نژاد بشر. به‌شخصه فکر نمی‌کنم که وضعیت اینقدرها غم انگیز باشد، اما با گروه‌هایی که نسبت به آماده‌سازی چارچوب لازم، به‌منظور استفاده مناسب از هوش مصنوعی، ملاحظاتی دارند کاملاً موافقم. ما به مواردی از پیش آمادگی‌ها جهت جلوگیری از خطرات احتمالی در استفاده از هوش مصنوعی نیازمندیم:
1- طراحی و ایجاد استانداردهای اخلاقی قابل اجرا و اجباری
2- توسعه تدریجی هوش مصنوعی به‌منظور به‌دست آوردن زمان مناسب برای نقشه‌برداری از ناپایداری‌ها
3- برای متخصصان پزشکی: ارائه دانش کاربردی در خصوص چگونگی عملکرد هوش مصنوعی در یک محیط پزشکی.
4- برای بیماران: ایجاد عادت و ارائه آگاهی به بیماران که منافع آنها با هوش مصنوعی بیشتر حفظ می‌شود.
5- برای شرکت ها: برقراری ارتباط بیشتر با جامعه، به‌منظور ارائه مزایای بالقوه و حتی خطرات هوش مصنوعی.
6- برای مدیران: سنجش میزان موفقیت و اثربخشی هوش مصنوعی درسیستم. مهم این است که شرکت‌ها را به سمت ارائه راه حل‌ها و روشهای مقرون به صرفه در هوش مصنوعی هدایت کنند، چرا که در قرن 21 هوش مصنوعی نقش گوشی پزشکی را برای پزشکان بازی خواهد کرد. بسیار مهم به نظر می‌رسد که وزارت محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که خوشبختانه وزیری آشنا به تکنولوژی روز سکاندار آن هستند، برنامه‌ریزی اصولی و بدون فوت وقت در پیاده‌سازی هوش مصنوعی، در سیستم بهداشت و درمان کشور، خصوصاً طرح مهم تحول نظام سلامت را داشته باشند.
تعجیل در انجام این مهم به منظور اجتناب از ایجاد فاصله علمی و عملیاتی کشور با کشورهایی که این مسیر را آغاز نموده‌اند ضروری می‌کند. اقدام بموقع در این خصوص، به کم کردن هر چه بیشتر این فاصله با آینده نه چندان دور سیستم‌های مدرن بهداشتی و درمانی روز دنیا می‌انجامد.
نظر شما