عاکف پس از مرگ مأمون الهضیبی در سال 2004 میلادی به سمت مرشد عام جماعت اخوان‌المسلمین مصر انتخاب شد. او نخستین مرشد عام این جماعت بود که پس از پایان دوره مسئولیتش، تمایلی به انتخاب مجدد نداشت و سال 2010 از سمت خود کناره‌گیری کرد. جانشین او، محمد بدیع، در زمان حیات او انتخاب شد. محمد‌مهدی عاکف را باید از کسانی دانست که بیشترین اظهارنظرها را در میان مسئولان اخوانی و بخصوص در دوره انقلاب مصر از 25 ژانویه 2011 تا 3 ژولای 2013 ( 6 بهمن 1389 تا 12 تیر 1392) داشته است.

عاکف چهارم ژولای 2013 (13تیر 1392) و به دنبال کوتادی ارتش مصر در برکناری محمد مرسی رئیس‌جمهور وقت مصر دستگیر شد در حالی که 85 سال داشت. اتهامات مختلفی از سوی دستگاه قضایی مصر متوجه محمدمهدی عاکف شد و مجازات‌های مختلفی از قبیل اعدام و حبس‌ طولانی برای وی صادر شد که هیچ کدام قطعی نبود. وی اول مهر 1396 و در 89 سالگی در زندان درگذشت.

دفاع از حزب‌الله لبنان

عاکف که در زمان حمله رژیم صهیونیستی به لبنان، رهبر کل اخوان‌المسلمین بود، نظرات مهمی در تایید مقاومت و در حمایت از حزب‌الله لبنان دارد. وی در مصاحبه‌ای تفصیلی که زمان این حمله انجام داد، از حزب‌الله و رهبری آن دفاع کرد. عاکف در این مصاحبه، اثرات این جنگ را در آینده خاورمیانه وسیع ارزیابی می‌کند و مواضع رژیم‌های سیاسی و حکومت‌های عربی را در مقابل رزیم صهیونیستی شرم‌آور توصیف می‌کند.

از سوی دیگر، عاکف خواهان تجدید نظر مصر در قرارداد کمپ‌دیوید شد، چرا که معتقد بود، این قرارداد باعث شده مصر در برابر کشمکش اعراب و اسرائیل بی‌طرف بماند. او در این مصاحبه،‌ خطاب به رزمندگان مقاومت و رهبر آن سید حسن نصرالله گفت: شما همه ملت‌های عرب و مسلمان را سربلند کردید و از عزت و کرامت و ارزش‌های امت و کشورتان لبنان شرافتمندانه دفاع کردید.

تقریب مذاهب اسلامی

همچنین عاکف، اظهاراتی درباره تقریب مذاهب اسلامی و همکاری بین شیعه و سنی دارد. در دوران انقلاب مصر و تحولات بعد از آن، گفته‌ای منسوب به محمدمهدی عاکف وجود دارد، مبنی بر این که وی به کسانی که حکومت اسلامی را قبول ندارند، توهین کرده و گفته است، یک مسلمان مالزیایی از یک قبطی مصری برای او محترم‌تر است. این سخنان، موجی از تبلیغ علیه وی و اخوان را به دنبال داشت. عاکف در مصاحبه‌ای گفته‌هایش را چنین توضیح می‌دهد: فردی از خبرنگاران پیش من آمد و گفت، شما می‌خواهید خلافت اسلامی تشکیل دهید؟ گفتم می‌خواهیم کشورهای اسلامی را متحد کنیم؛ زیرا ما ملتی واحد هستیم و خداوند ما را به وحدت دستور داده است. وی گفت مثل اتحادیه اروپا؛ ولی چه کسی رئیس این اتحادیه خواهد شد؟ گفتم این کار دوره‌ای خواهد بود. وی پرسید آیا یک مالزیایی بر ما حکومت خواهد کرد؟ چه ربطی به او دارد؟ من هرگز نامی از یک قبطی مصری نبردم و به او گفتم، گور بابای تو و هرکس که حکومت اسلامی را در مصر نمی‌پذیرد! (طز فیک و طز فی کل واحد لا یقبل الحکم الإسلامی فی مصر)

حمایت از برنامه اتمی ایران

در سال‌های اخیر و در دوره رهبری محمدمهدی عاکف، اخوان المسلمین مواضع خوبی در قبال ایران و تشیع اتخاذ کرد که حساسیت کشورهای عربی را برانگیخت و حتی گاهی موجب اختلافات داخلی در اخوان‌المسلمین شد. رهبر اخوان‌المسلمین از برنامه اتمی ایران حتی با احتمال هدف ساخت بمب اتمی حمایت ‌می‌کرد. عاکف در مصاحبه‌ای با روزنامه کویتی النهار گفته بود: چه مانعی دارد که مذهب شیعه گسترش یابد؟ سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی 56 عضو سنی مذهب دارد، حالا چرا باید از تنها کشور شیعه جهان ترسید؟ رسانه‌های عربی ادعا کردند، مصاحبه عاکف تحریف شده است، اما او در گفت‌وگو با الشرق‌الأوسط تاکید کرد: پاسخ چاپ شده از قول من صحیح و بدون تحریف بوده است. به همین علت، جهاد عوده عضو دبیرخانه‌ سیاستگذاری حزب حاکم‌الوطنی (حزب مبارک) از اظهارات عاکف انتقاد کرد و گفت، رهبر اخوان‌المسلمین ظاهرا نمی‌تواند بین صواب و خطا و دوست و دشمن را تشخیص دهد. جهاد از عاکف خواست، کمی به مطالعه کتاب‌های شیعیان درباره سنی‌گری بپردازد تا بفهمد از چه کسانی دفاع می‌کند!

متن کامل این یادداشت را در سایت جام جم آنلاین بخوانید

مجتبی امانی

رئیس دفتر حفاظت منافع ایران در قاهره