فرزان شهيدي                               قسمت اول

چند روز قبل نيروهاي دموکراتيک سوريه با صدور بيانه اي، ضمن اعلام پيروزي، تاکيد کردند شهر رقّه از داعش پاکسازي شده است. نيروهاي دموکراتيک سوريه با نام اختصاري «قسد»، ائتلافي با محوريت کُردها (يگان‌هاي مدافع خلق) و با حضور ترکمن ها و اعراب سوري است که با حمايت آمريکا وارد نبرد با داعش شده و سرانجام موفق شدند شهر رقه را آزاد کنند. نيروهاي دموکراتيک سوريه از اواسط خردادماه عمليات آزادسازي شهر رقه را با پشتيباني هوايي ائتلاف ضد داعش به رهبري آمريکا آغاز کرده بودند.شهر رقه که به عروس فرات مشهور است، در سال 2013 از کنترل دولت سوريه خارج شد و به دست گروه هاي تروريستي مانند جبهه النصره و ارتش آزاد سوريه افتاد. در سال 2014 و همزمان با پيشروي سريع گروه تکفيري ـ تروريستي داعش در خاک عراق و سوريه، رقه به تصرف اين گروه درآمد. در آن زمان، داعش تشکيل دولت اسلامي به رهبري ابوبکر البغدادي را اعلام کرد و با توجه به اين که تمرکز اصلي اين گروه در رقّه بود، اين شهر با عنوان پايتخت دولت اسلامي معروف شد.

رقه شهري باستاني در شمال سوريه است و رودخانه فرات از کنار آن مي گذرد. جنگ صفين ميان حضرت علي(ع) و معاويه در رقّه اتفاق افتاد و اين شهر آرامگاه شخصيت هايي مانند عمار ياسر است که البته با تصرف شهر توسط داعش، مرقد او ويران شد.  

رقّه بيش از 650 هزار نفر جمعيت دارد و موقعيت جغرافيايي آن به گونه اي است که دسترسي از آن به سراسر سوريه بسيار آسان است. با احداث بزرگ‌ترين سد سوريه در نزديکي رقه در زمان حافظ اسد، اين شهر اهميت بيشتري يافت.

ويراني و خسارت هاي شهر

خبرنگاراني که از شهر رقه بازديد کرده اند آن را به عنوان يک شهر ويرانه و خالي از سکنه توصيف کرده اند. طبق گزارش منابع محلي سوريه، عمليات آزادسازي رقه منجر به نابودي 80 درصد شهر شده است. بنا بر اين گزارش، در طي اين عمليات بيش از هزار تن از شهروندان رقه کشته شده و صدها نفر مفقود و صدها هزاران تن نيز آواره شده ‌اند.

آمار و ارقام ويراني رقه بدان معناست که اين شهر در شرايط فعلي قابل سکونت نيست و نياز به طرح هاي عمراني گسترده و بازسازي زيرساخت هاي آب، برق، بهداشت و... دارد.

علاوه بر ويرانگري هاي داعش در سال 2014، بمباران ‌هاي انبوه هوايي آمريکا و توپخانه ‌اي نيروهاي کُرد، طي ماه هاي گذشته موجب کشتار افراد بي گناه و نابودي زيرساخت‌هاي شهر رقّه شده است، در حالي که در عمليات آزادسازي ساير شهرهاي سوريه مانند حلب که توسط ارتش سوريه و متحدانش انجام شد، حجم ويراني و خسارت ها در اين حد نبوده است.

اين امر نشانگر آن است که آمريکايي ها به رغم ادعاهاي بشردوستانه، به هيچ وجه در فکر مردم سوريه و زير ساخت هاي 

اين کشور نيستند و هدف‌شان تنها کسب پيروزي به هر قيمت است. البته شيوه مخرّب آمريکايي ها در ساير مناطق مانند عراق سابقه دار است.

در پي رانده شدن داعش از شهر رقه، سازمان ملل متحد گفته است آماده ورود به اين شهر است. يک مقام سازمان ملل در دمشق اعلام کرد اولويت اصلي ما دسترسي به رقه است. وي هشدار داد که حدود 300 هزار نفر که از شهر گريخته بودند در اردوگاه هاي مجاور نيازمند کمک هاي گسترده و فوري هستند. اکنون تصور نمي شود هيچ فرد غيرنظامي در شهر باقي مانده باشد و پايان نبرد به معني آغاز ماموريت بزرگ و دشوار امداد رسانان است .به گفته کارشناسان سازمان ملل با توجه به اين که از شهر تقريبا چيزي باقي نمانده است، ممکن است ماه ها و يا حتي سال ها طول بکشد تا ساکنان آواره بتوانند به خانه هايشان برگردند.

سرنوشت داعشي ها

برپايه برآورد ارتش آمريکا، نزديک به 6500 نفر از نيروهاي داعش در شرق سوريه و غرب عراق حضور دارند. از اين تعداد نزديک به دو هزار نفر از نيروهاي داعش در شهر رقّه مستقر بودند. به گزارش ديده‌بان حقوق بشر، اعضاي سوري داعش براساس توافقي که بين اين گروه و ائتلاف به رهبري آمريکا و نيروهاي دموکراتيک سوريه صورت گرفت به همراه خانواده هاي 

خود به خارج از رقه انتقال داده شدند.ائتلاف ضد داعش به رهبري آمريکا اعلام کرده بود به اعضاي غيرسوري داعش اجازه خروج از اين شهر داده نخواهد شد. تعداد عناصر خارجي داعش پيش از آزادي رقه، حدود 300 نفر بوده است که بسياري از آنان در اثر درگيري ها و بمباران ها کشته شده و برخي موفق به فرار شده اند.گفته مي شود تعداد قابل توجهي از داعشي ها با استفاده از غيرنظاميان به عنوان سپر انساني، موفق به فرار از رقه شده بودند. گروهي از اين افراد به ساير مناطق سوريه رفته و در ميان مردم مخفي شده اند. تعدادي هم که اغلب آنان جزء فرماندهان داعش بوده اند به سمت ترکيه گريخته اند تا از آنجا به يگان هاي داعش در افغانستان، ليبي، يمن و ديگر کشورها ملحق شوند.

ادعاي پيروزي توسط آمريکا

بي ترديد آمريکا که رهبري ائتلاف موسوم به ضد داعش در منطقه را بر عهده دارد، آزادي رقه را به عنوان يک دستاورد بزرگ در کارنامه خود قلمداد مي کند. کاخ سفيد اعلام کرد آزاد شدن رقه از تسلط داعش، مناقشه سوريه را وارد دور جديدي خواهد کرد. سخنگوي کاخ سفيد اظهار داشت بازپس ‌گيري موصل و آزادي رقه، نشانگر فروپاشي گروه دولت اسلامي (داعش) در عراق و سوريه بوده و اين يک پيروزي بزرگ براي ائتلاف ضد داعش به رهبري ايالات متحده آمريکاست. وي همچنين اظهار داشت : شکست داعش يکي از وعده‌هاي اصلي مبارزات انتخاباتي دونالد ترامپ بود. سخنگوي کاخ سفيد در عين حال دولت سوريه را متهم کرد که در کار آزادسازي رقه خلل ايجاد کرده بود.

در هر حال جدال تبليغاتي ميان آمريکا به عنوان رهبر ائتلاف نمايشي ضد داعش و نيروهاي مقاومت (اعم از دولت  عراق و سوريه و متحدان آن ها) کما کان ادامه دارد. اين در حالي است که به جز جغرافياي رقه که اکنون تحت کنترل نيروهاي دموکراتيک سوريه قرار دارد، ساير مناطق سوريه در دست ارتش اين کشور و نيروهاي مقاومت است، لذا سهم آمريکا در نبرد با داعش بسيار ناچيز است. اگر مقاصد منفعت طلبانه آمريکا و سوابق اين کشور در حمايت پنهاني از داعش را هم به اين امر اضافه کنيم، مي توان گفت ادعاهاي  آمريکا مبني بر مبارزه و نابودي داعش، با واقعيت فاصله زيادي دارد.