گروه سیاسی: همین چند روز پیش بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار با نخبگان، بر هفت نکته مهم درباره قضایای اخیر مربوط به برجام تأکید کردند و در بخشی از بیانات خود گفتند که تا طرف مقابل، برجام را پاره نکند، ما آن را پاره نمی‌کنیم؛ اما اگر برجام را پاره کنند ما آن را ریزریز می‌کنیم. همچنین فرمودند: «آنهایی که موشک و سلاح اتمی دارند، ملت ایران را از داشتن موشک دو یا سه هزار کیلومتری نهی می‌کنند، این موضوع و دیگر مسائل مربوط به ایران به شما چه ربطی دارد؟» افزون بر این، خطاب به اروپا اشاره کردند: «از هم‌صدایی با آمریکایی‌ها در مسائلی، نظیر قدرت دفاعی ایران و حضور ایران در منطقه بپرهیزند؛ چرا که ما مطلقاً هم‌آوازی اروپایی‌ها با زورگویی‌های آمریکا را قبول نمی‌کنیم.»
به گزارش بولتن نیوز، به بهانه تبیین این رهنمودهای حکیمانه و در عین حال مقتدرانه رهبر فرزانه انقلاب به سراغ حمیدرضا آصفی، کارشناس ارشد سیاست خارجه و سفیر اسبق ایران در پاریس و کاظم جلالی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی رفتیم و در این باره به گفت‌وگو نشستیم. مشروح این مصاحبه در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
*در شروع بحث بفرمایید با توجه به اینکه اظهارات جنجالی دونالد ترامپ با واکنش‌های جدی و صریح مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی مواجه شد و نقطه عطف آن رهنمودها و توصیه‌های مهم رهبر معظم انقلاب بود، تحلیل شما از این مواجهه قاطعانه با اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا چیست؟
آصفی: همواره شاهد بوده‌ایم که رهبر معظم انقلاب در مقاطع ضروری با بیانات خودشان هم نیروهای داخل را راهنمایی می‌کنند و هم چراغ راهی را مقابل مسئولان و مردم قرار می‌دهند تا آنها بدانند که باید چگونه حرکت کنند. از سویی به دوستان و دشمنان ایران در خارج از کشور نیز پیام پرصلابت خودشان را می‌رسانند. به نظرم این بیانات در مقطعی انجام شد که جهانیان منتظر شنیدن مواضع جمهوری اسلامی ایران در عالی‌ترین سطح بودند و رسانه‌های خارجی، از جمله انگلیسی‌ها، اروپایی‌ها، رسانه‌های عربی، منطقه‌ای و حتی آمریکایی آن را پوشش دادند. این گستردگی رسانه‌ای حاکی از این بود که جهان منتظر شنیدن مواضع ایران است و به همین دلیل آن را با دقت و با گستردگی فراوان منعکس کردند.
جلالی: رهبر معظم انقلاب در مقام سکان‌دار نظام و انقلاب اسلامی هرگاه احساس کنند که مردم و مسئولان نیازمند تذکر و راهنمایی هستند، رهنمودهایی اندیشمندانه ارائه می‌دهند. از سوی دیگر، اگر بخواهند در مقابل خارجی‌ها هم واکنش متناسبی داشته باشند، آن را مطرح می‌کنند. امام خامنه‌ای در دیدار با نخبگان سخنان جامعی داشتند؛ به ویژه در حوزه مربوط به مسئله خوداتکایی و توجه به اقتصاد مقاومتی که فرمودند، باید از توان ملی استفاده کنیم و در برابر توطئه‌های خارجی دقت داشته باشیم و فریب دشمن را نخوریم. معظم‌له اشاره کردند: «درست است که رئیس‌جمهور آمریکا حرف‌های ابلهانه می‌زند، ولی نباید غافل بود که چه طراحی‌هایی هم پشت این حرف‌ها وجود دارد.» معظم‌له تأکید کردند: «به هر حال بیشتر نگاه باید به درون کشور باشد و بدانیم مسائل‌مان در داخل، قابل جمع است و نه اینکه دیدمان متمرکز اجنبی باشد و حتی اجنبی‌های غیر دشمن که به اصطلاح برای این کشور دلسوزی می‌کنند، این یک خیال خام است.» به نظر من، این نکاتی که معظم‌له فرموده‌اند، بسیار ارزشمند و دقیق است.
*سخنان رهبر معظم انقلاب ابعاد و زوایای گوناگونی داشت که هم مردم و هم مسئولان مخاطب آن بودند؛ وظیفه مسئولان و مردم در قبال توصیه‌های هفت‌گانه‌ای که رهبر معظم انقلاب داشتند، چیست؟
آصفی: به نظرم رهبر معظم انقلاب در این سخنرانی از مواضع مسئولان تقدیر کردند. البته سخنان ایشان افزون بر تشکر و تقدیر، یک پیام نهفته هم داشت که مسئولان باید بر اساس همان عمل کنند؛ یعنی در مواضع دیپلماتیک بدون لکنت زبان و با صلابت حرکت کنند. به نظر بنده، این نکته یکی از نکات مهم پیام ایشان بود؛ زیرا وقتی در روابط بین‌الملل محکم و از موضع اقتدار صحبت کنید، طرف مقابل هم برای شما احترام بیشتری قائل می‌شود و دست از زیاده‌خواهی‌هایش برمی‌دارد. نکته دیگری که رهبری بر آن اشاره داشتند و به نظرم خیلی بجا بود، افزون بر موضع صریح در برابر آمریکایی‌ها، اعلام این موضوع بود که بودن یا نبودن برجام ما را نگران نمی‌کند و اگر شما بخواهید آن را پاره کنید، ما آن را ریزریز می‌کنیم و پیش از این هم از تعبیر آتش زدن استفاده کرده بودند. معظم‌له در عین حال به اروپایی‌ها هم اشاره‌ای داشتند و هم از مواضع اروپا که بر پایبندی‌شان به برجام اصرار دارند، تشکر کردند و هم به آنها گوشزد کردند که نباید تنها به مواضع کلامی اکتفا کنند و وقتی آمریکا یک توافقی را نقض می‌کند، آنها باید بایستید نه فقط با وعده، بلکه در عمل!
جلالی: ضروری است مسئولان هرچه سریع‌تر راهکارهای عملیاتی برای عمل به این توصیه‌های جامع و کامل بیابند تا بیانات دیده‌بان اصلی نظام و انقلاب بر زمین نماند؛ چرا که در وضعیت فعلی نسخه شفابخش ما عمل به این توصیه‌ها و باور آن از عمق وجود است. همچنین ثانیاً در قوای سه‌گانه کشور، مسئولان باید برای آن برنامه‌ریزی کنند. البته عمل به توصیه‌های رهبری نباید به معنای جزیره‌ای نگاه کردن باشد؛ یعنی هر کسی نگاه کند که این توصیه‌ها را در جزیره خودش چگونه می‌تواند عمل کند؛ بلکه باید نگاه جامع و کاملی داشته باشیم تا بتوانیم هم از نظر صیانت از استقلال و منافع ملی کشور و هم از نظر رونق اقتصادی و رضایتمندی مردم تلاش‌های جامعی را انجام دهیم؛ البته مردم تاکنون وظایف خودشان را به خوبی انجام داده‌اند و همیشه آنچه را که رهبری فرموده‌اند، با جامعیت فراوان گوش داده‌اند. در حال حاضر، باید بدانیم که کشور به هوشیاری و مواظبت همراه با بصیرت، وحدت و هم‌گرایی نیاز دارد. به راستی، همه بر روی یک کشتی سوار هستیم و اینکه دشمن و اجنبی یک بخشی از کشتی را سوراخ کنند و انفکاک ایجاد کنند، چیزی جز از فریب نیست. ما باید پشت سر رهبری انقلاب، محکم، با اقتدار و مملو از وحدت و انسجام در مقابل دشمن خارجی و یاوه‌گویی‌های رئیس‌جمهور آمریکا بایستیم. ملت ایران باید بدانند که اینجا فقط بحث برخی از نهادهای برآمده از انقلاب مانند سپاه نیست، اینها می‌خواهند ما را شقه شقه کنند و در مقابل همدیگر قرار دهند؛ از همین رو باید هوشیار باشیم.
*اگر مسئولان توصیه‌هایی که رهبر فرزانه انقلاب پیش از مذاکرات و در حین انعقاد تفاهم‌نامه برجام داشتند، به طور جامع و کامل گوش می‌دادند، آیا چنین اتفاقاتی می‌افتاد و کار به اینجا می‌رسید؟
آصفی: این سؤال را شاید بتوان به وقت آن موشکافی کرد. به راستی، اگر آن توصیه‌های نه‌‌گانه رهبری همان موقع به طور کامل و جامع اجرا می‌شد، این اتفاقات نمی‌افتاد. وقتی رهبری تأکید می‌کردند که نامه کتبی از رئیس‌جمهور آمریکا بگیرید، برای همین روزها بود. درست است که رئیس‌جمهور آمریکا عوض شد؛ ولی داشتن این نامه دست ما را برای زیر فشار قرار دادن طرف مقابل بالاتر می‌برد. حالا اگر به آن توصیه‌ها عمل می‌شد قطعاً شرایط این‌گونه نبود. البته به نظرم الان وقت پرداختن به این موضوع نیست و باید تیم مذاکره‌کننده، دولت و مسئولان را حمایت کنیم تا بتوانیم چالش و توطئه آمریکا را خنثی کنیم.
جلالی: در موضوع برجام دو بحث جزئیات و کلیات مطرح است. در بحث جزئیات خود معظم‌له تذکراتی دادند که در برخی از نکات غفلت‌هایی صورت گرفته است؛ اما در بحث کلیات برجام همه وحدت رویه داشتیم. امروز این دشمنان ما هستند که خلع سلاح شدند و چهره واقعی جمهوری اسلامی را که چهره‌ای عقلانی، اهل گفت‌وگو، تعامل و متعهد به حقوق بین‌الملل است، به رخ جهانیان کشیدند. امروز آن کسی که در ماجرای برجام محکوم می‌شود، رئیس‌جمهور آمریکاست. جمهوری اسلامی ایران مذاکره کرده و آژانس بین‌المللی هسته‌ای هم در برهه‌های مختلف و حتی در پاسخ به سخنان ترامپ اعلام کرد که ایران هیچ‌گونه انحرافی نداشته و همه تعهداتش را عمل کرده است. بر اساس این، شرایط اقتضا می‌کند با وحدت پیش برویم.
*تحلیل شما از ادامه برجام چیست؟
آصفی: به نظرم برجام ادامه پیدا می‌کند؛ حتی به صورت یک پوسته. آمریکایی‌ها از برجام بیرون نمی‌آیند؛ چرا که می‌دانند اگر برجام از بین برود، با ما باید در شرایطی که به چند برابر سانتریفیوژی که قبلاً داشتیم دست پیدا کرده‌ایم، صحبت کنند. اصولاً اقتدار ما آمریکا را به تعظیم و احترام به حقوق هسته‌ای ایران مجبور کرد. آنها می‌دانند که این اندیشه و تفکر ساخت انرژی هسته‌ای، در مغز دانشمندان و در فکر جوانان ما وجود دارد. اگر روزی برجام از بین برود، به گونه‌ای که طرفین از برجام خارج شوند که به نظر من آمریکا به یک گونه‌ای دوفاکتو خارج شده و اصطلاحاً در کلام بیشتر در برجام مانده، آن وقت چیزی را در مقابل جمهوری اسلامی نمی‌توانند پیش‌بینی کنند. از این رو من تصور می‌کنم برجام می‌ماند؛ ولی روز به روز تضعیف می‌شود.
جلالی: برجام یک تعهد بین‌المللی چندجانبه است که طبیعتاً جمهوری اسلامی ایران بر اساس آموزه‌های دینی‌اش و همچنین نرم بین‌الملل و حقوق بین‌الملل به تعهدات خودش عمل کرده و خواهد کرد. این به معنای آن نیست که اگر آمریکایی‌ها و طرف‌های دیگر، برجام را نقض کنند، جمهوری اسلامی ایران دست روی دست می‌گذارد. در واقع، در این وضعیت، هم راهکارهای قانونی وجود دارد و هم در دستورالعملی که رهبر معظم انقلاب پس از تصویب برجام فرمودند، رویکرد برون‌رفت از این اتفاق بیان شده است. البته در هیئت نظارت بر برجام هم مسئولان درباره این موضوع جلسات مفصلی برگزار کرده‌اند؛ اما ما پیش‌قدم نمی‌شویم و به تعهدات‌مان پایبند هستیم؛ اما زیر سؤال بردن این تفاهم‌نامه سبب می‌شود که جمهوری اسلامی هم راهکارهای خودش را به مرحله اجرا بگذارد.
مجتبی برزگر _ نشریه صبح صادق
نظر شما