به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، «عبدالباری عطوان»، نویسنده سرشناس جهان عرب در یادداشتی تحلیلی با عنوان «آیا ماموریت تیلرسون در ریاض و دوحه جبران شکست سفر اخیر امیر کویت را می‌کند»، نتایج سفر وزیر خارجه آمریکا به ریاض را پیش‌بینی کرد.

در این یادداشت آمده است: بحران بین قطر و کشورهای عربی با محوریت عربستان بار دیگر به جایگاه مهم خود در عرصه تحرکات سیاسی کشورهای عربی و جهان بازگشت آن هم پس از سکون موقتی که در این قضیه پدید آمده و برخی آن را آرامش قبل طوفان تلقی کردند.

هم اینک رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا برای بار دوم شانس خود را امتحان کرده و با سفر به ریاض و پس از آن دوحه به دنبال راه حل‌هایی برای بحران قطر است  این در حالی است که شیخ صباح الاحمد امیر کویت هم دوشنبه گذشته با همین هدف به عربستان سفر کرده بود.

چهار کشور تحریم کننده قطر آنچنان از تیلرسون خوششان نیامده و به میانجیگری او اعتمادی ندارند آنها او را طرفدار رقیب قطری خود می‌بینند بخصوص پس از اینکه در جریان اولین سفر خود به دوحه که دو ماه پیش بود با مقامات آن توافقنامه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم امضا کرد و این قضیه به مثابه تبرئه قطر از اتهام‌های مربوط به تروریسم بود.

مطمئنا بی اعتمادی به تیلرسون و ناخرسندی از ماموریت جدید وی به دنبال اظهارات روز پنجشنبه وی در انتقاد شدید از کشورهای تحریم کننده قطر بیش‌تر و شدیدتر خواهد شد تیلرسون این کشورها را به خاطر کش دادن اختلاف سرزنش کرد و گفت: به نظر می‌رسد هیچ تمایلی برای ورود به گفت‌وگو در برخی طرف‌های ذیربط وجود ندارد و منظور تیلرسون سران کشورهای تحریم کننده قطر بودند چون قطر تمایل خود را برای گفت‌وگو اعلام کرده است.

سفر تیلرسون به ریاض و دوحه در دستور کار سفر دوره‌ای کنونی وی به پاکستان و هند قرار نداشت و در لحظات آخر به آن اضافه شد که این نشان می‌دهد موضوعی اضطراری پیش آمده که سفر به خاورمیانه را اجتناب‌ناپذیر کرده است.

بعید نیست که کویت و امیر این کشور در این خصوص نقشی داشته باشد زیرا به حساسیت و خطر شرایط کنونی واقف است و چه بسا به وجود اقداماتی از سوی عربستان و متحدانش علیه قطر در مرحله پیش رو پی برده باشد همان گونه که در نشست خبری خود در واشنگتن که در حاشیه سفر رسمی او برگزار کرد گفت: که وساطت وی مانع مداخله نظامی در قطر شد بنابراین این سوال مطرح می‌شود که آیا هم اکنون مقاصدی برای احیای احتمال این مداخله در مرحله آتی وجود دارد؟

بسیاری گفتند که سفر چند ساعته شیخ صباح الاحمد به ریاض به هیچ کدام از اهداف خود در دستیابی به کم ترین میزان توافق بین کشورهای عربی خلیج فارس منجر نشد تا در نتیجه آن اجلاس ماه دسامبر سران شورای همکاری خلیج فارس در موعد مقرر خود در کویت با حضور همه اعضای آن و بدون بروز شکاف در این شورا برگزار شود.

منابع موثق حاشیه خلیج فارس گفتند دیدار ملک سلمان بن عبدالعزیز با امیر کویت فقط 20 دقیقه طول کشید و در آن نشانه‌های خستگی و ملالت عربستان از کویت و سیاست بی طرفانه آن نمود یافت چون کویت در جبهه کشورهای تحریم کننده قطر قرار نمی گیرد.

همچنین نه پادشاه سعودی و نه ولی‌عهد به استقبال امیر کویت در فرودگاه نرفتند و فیصل بن بندر بن عبدالعزیز امیر ریاض را به این کار گماشتند و علاوه بر این بن سلمان در بین امیران و مسئولانی که در ضیافت نهار شاه سعودی به افتخار مهمان کویتی، حضور داشتند، نبود در نتیجه همه این موارد پیام های عمدی برای امیر کویت بود..

سعودی‌ها و از جمله سه کشور دیگر شامل امارات متحده عربی، مصر و بحرین خواهان گفت‌وگو با قطر نیستند، بلکه می‌خواهند وی کاملا تسلیم شده  و شروط و امتیازدهی های مطلوب را بپذیرد  این کشورها همچنین در تلاش برای تدارک نقشه‌ای قوی به منظور تغییر نظام قطر و تشدید تحریم‌ها علیه آن هستند به گونه ای که گروهی از بزرگان خاندان حاکم قطر را به سمت خود جلب کنند که البته تا حدودی در این خصوص موفق بودند  و در نظر دارند برخی قبایل قطر را به نافرمانی و شورش تحریک کنند.

از آن سو مقامات قطری هم تدابیر قاطعانه‌ای اتخاذ کردند که نمونه آن سلب تابعیت‌ها و دستگیری و حصر خانگی کسانی است که نافرمانی و تفرقه انگیزی می‌کنند و چه بسا گفته روزنامه فاینشنال تایمز درباره اقدام قطر برای برداشت 20 میلیارد دلار از ذخایر نقدی خود به منظور جبران کسری بودجه نیز قابل تامل است.

تیلرسون با اعتراف به اینکه نمی‌توان راه حل سریعی برای بحران مذکور پیدا کرد حرف درستی زده ما هم گمان نمی‌کنیم که از او استقبال بهتری به نسبت امیر کویت در ریاض شود چون خشم عربستان از آمریکا و سیاست‌های آن در منطقه بود که ملک سلمان را دو هفته پیش به مسکو کشاند و سفر به روسیه را بر واشنگتن ترجیح داده و چندین توافقنامه نظامی با دولت این کشور به امضا رساند که از جمله آن معامله خرید موشک های اس 400 و همچنین قراردادی در زمینه ساخت نیروگاه های هسته ای بود.

به هر حال اینکه سفر تیلرسون به منطقه خلیج فارس آخرین سفر او به این منطقه باشد، غیرمنتظره نخواهد بود زیرا مواضع او با مواضع دونالد ترامپ رئیس جمهور کشورش که تحریم قطر و حذف پایگاه العدید از این کشور را ترجیح می‌دهد، در تضاد است به علاوه اینکه ترامپ پیوستن به ائتلاف تحریم کنندگان قطر را ترجیح می‌دهد که پشتوانه راهبرد جدیدی خود در مقابله با ایران است کشوری که اخیرا توافق هسته‌ای آن را تایید نکرد.

اینکه امیر کویت پس از بازگشت از عربستان عازم قطر نشد بلکه شیخ صباح الخالد الصباح وزیر خارجه خود را عازم این کشور کرد تا حامل پیام او برای شیخ تمیم باشد در کنار دیگر مسائل ذکر شده نشان می‌دهد که تلاش‌های میانجیگرانه کویت در جا می‌زند و فرصت‌ها برای گفت‌وگو تقریبا  یا می توان گفت کاملا از بین رفته است و امیدی به برگزاری نشست آینده سران شورای همکاری خلیج فارس هم وجود ندارد  و احتمال به تاخیر افتادن و حتی لغو آن قوت گرفته است بنابراین روزها و هفته های آینده آبستن مسائل غیرمنتظره متعددی خواهد بود.

انتهای پیام/م

عضویت در کانال تلگرامی بین‌الملل و سیاست خارجی فارس