به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، کشورهای اروپایی از ابتدای دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» با وجود سخنان وی علیه توافق هسته ای با ایران از «برجام» حمایت کرده اند. این کشورها چند روز قبل هم در لوکزامبورگ، با وجود انتقادهای تند ترامپ و واگذار کردن موضوع به کنگره آمریکا بر پشتیبانی خود از این توافق صحه گذاشتند. رهبران اروپایی به قانونگذاران آمریکایی اصرار می کنند اقدامی را برای اعمال دوباره تحریم ها علیه ایران و فروپاشی برجام انجام ندهند.
خبرگزاری «رویترز» در این زمینه عنوان داشت که سیاست های ترامپ باعث شده است دوستان و دشمنان ایالات متحده از ترامپ به علت تایید نکردن پایبندی ایران به برجام انتقاد کنند. این اقدام در حالی صورت می گیرد که بازرسان «آژانس بین المللی انرژی اتمی» دیدگاهی را برخلاف گفته های ترامپ دارند.
28 وزیر امور خارجه کشورهای اروپایی که در لوکزامبورگ گرد هم جمع شده بودند اعلام کردند ناکام کردن توافقی بین المللی که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد هم پشتیبانی می شود، ممکن است پیامدهای جدی را برای صلح داشته باشد؛ ضمن این که تلاش ها برای رسیدگی به برنامه های هسته ای کره شمالی را نیز تضعیف می کند.

**برجام؛ مهمترین دستاورد سیاسی اتحادیه اروپا
وزیران امور خارجه کشورهای اروپایی به صورت آشکار اعلام کرده اند نگران آن هستند که رفتار ترامپ به تشدید منازعه منجر می شود.به طور تقریبی حمایت اروپایی ها از برجام با انتقادهای ترامپ از آن همزمان شده است. «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد که این اتحادیه خود را برای اجرای کامل و موثر همه بخش های توافق برجام متعهد می داند.
تارنمای شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» در گزارشی از مقاومت رهبران اروپایی در مقابل خواسته ترامپ و تعهد آن ها برای حفظ توافق هسته ای با ایران نوشته است. در این چارچوب وزیران امور خارجه 28 عضو اتحادیه اروپا در بیانیه ای حمایت خود را از برجام به اطلاع ترامپ رساندند.
بنابراین گزارش رهبران اتحادیه اروپا توافق سال 2015 را ستون بنیادین تلاش های خود برای کاهش تنش ها می دانند. برخی از این موضوع هراس دارند که خروج آمریکا از این توافق می تواند تلاش ها و فرصت دستیابی به صلح در شبه جزیره کره را از بین ببرد.
به نوشته فاکس نیوز، علت نگرانی ها این است که ترامپ در حالی تایید برحام را به کنگره محول کرد که آژانس بین المللی انرژی اتمی 8 بار پایبندی ایران به تعهدات ذکر شده در این توافق را تایید کرده است.
رویترز هم در مورد اهمیت این توافق برای اروپایی ها نوشت توافق هسته ای که پس از 12 سال منازعه و گفت وگو حاصل شد یکی از مهمترین دستاوردهای سیاسی برای اروپا به عنوان یک بلوک قدرتمند سیاسی بوده است. اکنون بسیاری از تحلیلگران نگران آن هستند که اروپا اقدام عملی را در مقابله با برقراری دوباره تحریم ها از سوی کنگره انجام ندهد. اگر چنین شرایطی حادث شود اعتبار این اتحادیه در جایگاه یک میانجی صادق در مورد منازعه های دیگر زیر سوال می رود.

**نگاه اروپا به اقتصاد ایران
بازار اقتصادی 400 میلیارد دلاری ایران برای سرمایه گذاران و بنگاه های اروپایی بازاری تازه و مهم است. دیدگاه کشورهای عضو اتحادیه اروپا نسبت به ایران در مخالفت با ایالات متحده قرار دارد و آن ها افزایش سطح روابط با تهران را دنبال می کنند. به ویژه اینکه پس از توافق هسته ای سال 2015 با علاقه و روندی سریع تر به سوی ایران روانه شدند.
تارنمای نشریه «ترند» آذربایجان در گزارشی از افزایش چشمگیر مراودات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در نیمه نخست سال 2017 نوشت و افزود: در این دوره حجم مبادلات دو طرف به 10 میلیارد دلار نزدیک شد که نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته نزدیک به دو برابر رشد داشت. واردات اتحادیه اروپا از ایران هم در این دوره به 5 میلیارد رسید که بیش از دو برابر شده است. میزان مبادلات ایران و اروپا در شش ماه نخست سال 2016 اندکی بیش از 5 میلیارد دلار بود.به نوشته گزارش بخش مهمی از این افزایش مبادلات ایران و اروپا، به علت امضای توافق هسته ای سال 2015 بوده است.
رویترز در گزارش دیگری از امیدواری رهبران اروپایی برای حفظ برجام نوشت اما همزمان عنوان داشت که این اتحادیه تمایلی ندارد خود را به طور کامل از واشنگتن جدا کند. با این حال بروکسل(مقر اتحادیه اروپا) دو باره اجرای کامل توافق و پایبندی به برجام را مورد تایید قرار داده است.
این خبرگزاری آورده است رهبران اتحادیه اروپا بر این نکته تاکید دارند که باید منافع شرکت ها و سرمایه گذاران اروپایی که در تعامل با ایران هستند حفظ شود تا از قوانین تحریمی آمریکا متضرر نشوند.
در واکنش به این نگرانی ها، «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا در گفت وگو با روزنامه وال ‌استریت ‌ژورنال گفت: رئیس جمهوری آمریکا آشکارا گفته است نمی‌ خواهد در روابط تجاری اروپایی‌ ها با ایران، دخالت کند.
بر این اساس ترامپ عنوان داشت که اروپایی ‌ها می ‌توانند آنچه را می ‌خواهند انجام دهند.

**اروپا و آینده برجام
با این حال سناریوهای گوناگونی در مورد آینده برجام و رویکرد احتمالی اروپا و آمریکا به آن بیان می شود. تارنمای خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه در گزارشی نوشت «خروج واشنگتن از توافق هسته ای با ایران، برای همیشه در اتحاد ایالات متحده و اتحادیه اروپا شکاف ایجاد می کند».هرچند دونالد ترامپ به فشار خود علیه توافق سال 2015 ادامه می دهد اما این رفتار به روابط آمریکا با متحدان اروپایی آسیب جدی می رساند.
یکی از کارشناسان این خبرگزاری روسی اعتقاد دارد: ما اکنون شاهد شکل گیری یک بلوک ضد آمریکایی هستیم زیرا اروپا برخلاف خواست آمریکا، به طور کامل عنوان کرده است از توافق حمایت می کند. احتمالا اروپا به ایران نزدیک تر می شود زیرا شرایط ژئوپلیتیکی تغییر کرده است. از نگاه آن ها وضعیت جدید نیازمند دوستان جدید برای کار دیپلماتیک است.
براساس این تحلیل آسیبی که با خروج آمریکا از توافق ایجاد می شود غیرقابل بازگشت است زیرا نظم بین المللی شکسته می شود. در آن صورت حتی اتحادیه اروپایی که شریک ایالات متحده است کاری را انجام خواهد داد که به نفع آن است نه اینکه تنها به منافع آمریکا فکر کند.
به نوشته اسپوتنیک، پراگماتیسم سیاسی واقعیتی است که واشنگتن آن را فراموش کرده است. کاخ سفید دوست دارد تا فشار را بر ایران بیشتر کند اما تهران منطقی است و بازی واشنگتن را درک می کند. بنابراین به برجام پایبند می ماند و مسیر سیاسی را ادامه می دهد تا خود را شریکی معتبر نشان دهد.
«فایننشال تایمز» نیز در زمینه نقش اروپا در حفظ برجام نوشت منافع اتحادیه اروپا در حفظ توافق هسته ای با ایران محکمتر از آمریکا است. در واقع این سه کشور اروپایی عضو گروه 1+5 بودند که مسیر گفت وگوها را بیش از یک دهه قبل باز کردند. سخنان ترامپ بیش از همه موجب نارضایتی اروپایی ها می شود. از این رو آن ها لابی گری خود را آغاز کرده اند که تاکنون موفق نبود. حال آن ها باید در دو جبهه کنگره و تهران تلاش کنند تا فرصت حفظ توافق زنده بماند.
به نوشته این روزنامه انگلیسی سه کشور اروپایی، میان ایران و آمریکا باید راهی برای مصالحه پیدا کنند. اکنون دشوار است که پیش بینی کرد آن ها در مقابل فشار آمریکایی ها مقاومت می کنند یا اینکه از ایالات متحده حمایت خواهند کرد. ممکن است آن ها به دنبال اضافه کردن روسیه و چین به فهرست متحدان خود در مقابل ایران باشند و مسیر جدیدی از مذاکره با تهران را دنبال کنند. البته آن ها باید به سخت بودن متقاعدسازی ایران هم فکر کنند.

پژوهشم**9130 **1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.