شناسهٔ خبر: 22036429 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: فارس | لینک خبر

میثم محمد امینی

اهمیت تمایز ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی در شناخت رابطۀ علم و ارزش

مطابق آرمان علم غیر ارزش‌بار، در ارزیابیِ معرفتیِ نظریاتِ علمی، فقط ارزش‌های معرفتی می‌توانند نقش مشروع داشته باشند. در سال‌های اخیر این آموزه به‌ سختی به چالش کشیده شده است.

صاحب‌خبر -

چکیده

مطابق آرمان علم غیر ارزش‌بار، در ارزیابیِ معرفتیِ نظریاتِ علمی، فقط ارزش‌های معرفتی می‌توانند نقش مشروع داشته باشند. در سال‌های اخیر این آموزه به‌ سختی به چالش کشیده شده است. یکی از انتقادهای مهم مخالفان این دیدگاه نامعتبر بودن تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی است. در این مقاله با ارائۀ استدلالی از این ادعا دفاع می‌شود که تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی معتبر و همین‌طور برای داوری دربارۀ مشروعیت دخالت ارزش‌ها در ارزیابی معرفتی نظریات ضروری است. در واقع، هدف اصلی مقاله بیان استدلالی در دفاع از این مدعاست که پذیرش آموزۀ تعین ناقص نظریه به ‌وسیلۀ شواهد، که تقریباً مورد قبول همۀ منتقدان آرمان علم غیر ارزش‌بار است، مستلزم قول به وجود گروه ممتازی از ارزش‌ها در میان ارزش‌های مؤثر بر محتوای نظریات علمی است که می‌توان آنها را ارزش‌های معرفتی خواند. سپس در همین چارچوب تعریفی از ارزش معرفتی ارائه خواهد شد. در پایان، به این بحث می‌پردازیم که توجه به تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی و همین‌طور شکل خاص اثرگذاری ارزش‌های معرفتی بر محتوای نظریات علمی برای دفاع از عینیت علم لازم است.

کلیدواژه ها: آرمان علم غیر ارزش‌بار؛ نقش ارزش‌ها در علم؛ ارزش‌های معرفتی؛ تعین ناقص؛ استدلال بنا به ریسک استقرایی

نویسنده:

میثم محمد امینی: استادیار پژوهشکدۀ مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی

فصلنامه روش شناسی علوم انسانی - دوره 23، شماره 91، تابستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.   

نظر شما