ازدواج همیشه در فرهنگ ما پسندیده بوده و توصیه شده است. اما تصور کنید دختر و پسری کوچک کنار سفره عقد نشسته‌اند! بچه‌هایی که باید مشغول بازی‌هایشان و درس و نقشه کشیدن برای آینده باشند، راهی پر پیچ و خم و سخت را آغاز می‌کنند که هیچ تصوری از آن ندارند و برایش آموزش ندیده‌اند. سنخیت نداشتن ازدواج با شرایط کودک و رویاهای کودکانه این روزها بحث داغی است و بسیاری را وادار به واکنش کرده است.
افزایش آمار ازدواج کودکان!
براساس قانون کشور سن ازدواج برای دختران ۱۳ و برای پسران ۱۵ سال است و ازدواج کمتر از این سن منوط است به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالح. به تازگی ناهید خداکرمی نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که ۳۷ هزار ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال در کشور ثبت شده که از این تعداد ۱۷۹ دختر زیر ۱۰ سال بوده‌اند! عددهایی عجیب که برای بسیاری از ما شوکه کننده و هولناک هستند!
براساس آمارهایی که وجود دارد ۱۷ درصد ازدواج دختران در ایران پیش از رسیدن به ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند و طبق تازه‌ترین آمار ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور بر اساس آمار ۹ ماهه اول سازمان ثبت احوال ایران در سال ۹۴ اعلام شد که بیش از ۵ درصد زنانی که در این مدت ازدواج کرده‌اند کمتر از ۱۵ سال سن داشته یعنی ۲۸ هزار و ۲۴۲ نفر قبل از رسیدن به ۱۵ سالگی ازدواج کرده‌اند و بیش از ۲۰۴ هزار ازدواج دختران در سنین ۱۵ تا ۱۹ سال در این دوره از سال ثبت شده است.در شرایطی که فکر می‌کنیم به دلیل تغییر جوامع و پیشرفت ازدواج کودکان کمتر می‌شود اتفاق دیگری افتاده است. در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ تعداد ازدواج کودکان ۱۰ هزار مورد افزایش داشت و طلاق آنها هم روند افزایشی دارد.فکر نکنید این اتفاق تنها در روستاها می‌افتد. به گفته شهلا اعزازی جامعه شناس بیش از نیمی از ازدواج کودکان در شهرها رخ می‌دهد. بر اساس آمار رسمی ثبت شده بیشترین ازدواج و طلاق کودکان در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران رخ داده است.این در حالی است که آماری از ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال وجود ندارد چون این ازدواج‌ها غیرقانونی انجام می‌شود اما وجود دارد و تعداد آن هم کم نیست.ارزش‌های سنتی و مذهبی برای حفظ آبرو و شرف خانوادگی و سیستم پدرسالاری از عوامل موثر بر ازدواج کودکان در ایران محسوب می‌شود. فقر، محرومیت از تحصیل، اعتیاد و مهاجرت در راستای کاهش بار اقتصادی و تأمین هزینه‌های ناشی از اعتیاد خانواده را هم نباید نادیده گرفت.
در این میان دختران بیشتر از پسران در سنین کودکی ازدواج می‌کنند. طبق همان آمارهای رسمی فراوانی ازدواج کودک در ایران ۳۵ درصد در میان مردان و ۶۵ درصد در میان زنان است.
عوارض ازدواج زودهنگام
ازدواج کودکان آسیب‌هایی دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. یکی از آنها طلاق یا از دست دادن همسر در سنین پایین است. آمار می‌گوید ۲ هزار دختربچه و پسربچه از همسر خود جداشده یا بیوه شد‌ه‌اند. به گفته طیبه سیاوشی نماینده مجلس کودکانی با ۱۳ یا ۱۴ سال هم بیوه بودند و هم سرپرست خانوار محسوب می‌شدند. یعنی کودکانی داشتند که باید علاوه بر قبول مسئولیت آنها معیشت خود را هم تأمین می‌کردند.از لحاظ روحی کودک همسرها آسیب بسیاری می‌بینند.
بسیاری از دختران با مردانی با فاصله سنی حتی ۳۰ سال ازدواج می‌کنند و همین مشکلات و سرخوردگی‌هایی همراه دارد و باعث شیوع اختلالات خلقی از جمله افسردگی، اختلالات اضطرابی، وسواس و اختلالات پانیک، فقدان رسیدن به استقلال شخصی و بلوغ فکری، جدایی از خانواده و دوستان، از دست دادن حمایت آنها همچنین از دست دادن آزادی تعامل با همسالان و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، تضعیف فرصت‌های رشد و توسعه و طی کردن ناقص مراحل رشد روانی اجتماعی می‌شود.
بسیاری از دخترانی که زود ازدواج کرده‌اند زود هم باردار می‌شوند و این آسیب‌ها را دو چندان می‌کند. معمولا چون بدن این کودکان آمادگی‌های لازم را ندارد، سقط جنین می‌کنند. طیبه سیاوشی نماینده مجلس می‌گوید: «آنها خودشان بچه هستند و اولین بارداری یک ریسک بالاتری نسبت به بارداری دوم دارد و این بچه‌ها ۲ برابر ریسک را می‌پذیرند و دچار باروری‌های زودرس می‌شوند که در اکثریت موارد دچار سقط جنین‌های مکرر می‌شوند.»
افزایش سقط، زایمان زودرس، افزایش تولد نوزادان کم وزن در سنین نوجوانی، فشار زیاد برای بارداری، حاملگی و سایر بیماری‌های مرتبط با HIV مثبت، بلوغ زودرس، سوء تغذیه، شاخص و توده بدنی پایین، قد کوتاه، لگن باریک، زایمان طولانی، خونریزی شدید، عدم آگاهی از بهداشت باروری و تنظیم خانواده و… از پیامدهای جسمی ازدواج کودکان محسوب می‌شود.ناهید خداکرمی که نماینده مجلس و رئیس انجمن علمی مامایی ایران می‌گوید: «در کودکان با حاملگی‌های زیر ۱۸ سال سقط و عوارض زایمان بیشتر از دیگر افراد است. ازدواج کودکان در سنین کم موجب افزایش ابتلا به بیماری‌هایی مثل
پر اکلامپسی یا مسمومیت مادر می‌شود. همچنین مول یا بچه خوره هم در بارداری سنین نوجوانی بیشتر اتفاق می‌افتد و از همه مهمتر ناتوانی‌های آتی است. این افراد تا چندین برابر در معرض سرطان‌های دهانه رحم قرار می‌گیرند. دهانه رحم اگر در معرض عفونت‌های منتقل شونده از راه جنسی باشد، بدلیل چسبندگی‌های لگنی و لوله‌های رحمی در معرض ناباروری ثانویه قرار می‌گیرد.»
ازدواج کودک پیامدهای اجتماعی هم دارد. مسائلی مانند ثبت نشدن ازدواج‌ها و نداشتن اوراق هویتی، ظهور پدیده کودک بیوه، خشونت خانگی و همسرآزاری، رشد بی‌رویه جمعیت پنهان در مناطق حاشیه، تن فروشی، فرار از خانه، کارتن خوابی، محرومیت تحصیلی، فاصله سنی زیاد با همسر، خودسوزی و خودکشی، محدودیت حمایت اجتماعی و قانونی با تولید چرخه اعتیاد، نداشتن مهارت برای ورود به بازار کار، نداشتن مهارت فرزندپروری، بازتولید چرخه فقر، چرخه کار کودک و چرخه ازدواج کودک!
تلاش مجلسی‌ها برای بالا بردن حداقل سن ازدواج
به دلیل آسیب‌های فراوان ازدواج کودکان فراکسیون زنان مجلس دهم تلاش کردند سن قانونی ازدواج در ایران را بالا ببرند. طیبه سیاوشی، نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است یکی از راه‌های کاهش معضل اجتماعی ازدواج کودکان افزایش سن ازدواج است و می‌گوید: «بسیاری بلوغ جسمی را دلیلی بر بلوغ عقلی قرار می‌دهند و حتی بحث بلوغ در سن ۹ سالگی را در برخی نقاط اعمال می‌کنند. متاسفانه اقوامی در کشور وجود دارد که سن ازدواج را ۹ سال تعیین می‌کنند که در آن دختر باید در این سن ازدواج کند. فراکسیون زنان مجلس مشغول بررسی طرحی است که مطابق آن سن ازدواج دختران حداقل ۱۵ سال باشد و امکان ازدواج زیر این سن با اذن پدر و دادگاه صالحه وجود نداشته باشد.»
آنها برای حل مشکلات پیش روی این تغییر نظر فقها و علما را جویا شدند تا رضایت آنها را جلب کنند. برخی از علما مانند آیت‌الله مکارم شیرازی هم نظر مثبت داشتند. ایشان فتوا دادند که ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال باطل است و گفتند: «ازدواج زیر ۱۳ سال تا زمانی که دختر به حد عقل نرسد مجاز نیست. این مسأله شاید درگذشته جایز بوده اما الآن به دلیل مفاسدی که ایجادشده تا زمانی که دختر به بلوغ عقلی نرسد حکم بر باطل بودن این ازدواج است.»
در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان هم علمای اهل سنت پیش قدم شدند تا با برنامه‌های فرهنگی از ازدواج دختران در سنین پایین جلوگیری کنند. البته کار فراکسیون زنان مجلس راحت نبوده. پروانه سلحشوری یکی از نماینده‌های این فراکسیون می‌گوید: «فراکسیون یک سال است که به دنبال این موضوع است، اما متأسفانه سنگ‌اندازی‌هایی صورت گرفته که اتفاقاً از طرف علما نبوده است و علیه ما اظهاراتی در این راستا مطرح شد که بسیار عجیب بود.
اگر بتوانیم در مجلس طرح را در نوبت قرار دهیم و حداقل سن ازدواج با اذن پدر را از ۹ سال به ۱۵ سال افزایش دهیم گام بزرگی در این رابطه برداشته‌ایم. قرارداد توتال خیلی سریع به صحن راه پیدا می‌کند و مطرح می‌شود، این در حالی است که بحث کودکان مدت‌های زیادی در صف می‌ماند.»
هرچند که به گفته زهرا ساعی نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو و سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، حل این مسأله برنامه‌های فرهنگی لازم دارد و با اعزام مبلغ‌های فرهنگی و دینی به مناطق محروم باید برای جلوگیری از ازدواج کودکان، تلاش کرد تا شاهد کاهش چنین ازدواج‌هایی و تعداد کودک بیوه‌ها باشیم.
code
نظر شما