بی‌تردید هیچ تحول اجتماعی و انقلاب سیاسی در هیچ کشور و جامعه‌ای، بدون مقدمه و سابقه به وجود نمی‌آید و در واقع علل و عوامل گوناگونی در پیدایش و پیروزی و موفقیت هر تغییر یا انقلابی، نقشی اساسی و تأثیرگذار به عهده دارند. پیروزی انقلاب اسلامی ایران از این قانون کلی مستثنی نیست و باید گفت که آغاز نهضت اسلامی و مبارزات پیگیر و پرهزینه مردم مسلمان ایران، به رهبری علما و مرجعیت شیعه، و در طلیعه آنان امام خمینی(ره)، زمینه‌ساز این پیروزی بود؛ یعنی آغاز مبارزات رسمی و علنی روحانیت از خرداد ۱۳۴۲، پیشگام و طلیعه یک دوره طولانی در این راستا بود که نام این برهه از زمان را باید دوران «نهضت اسلامی» گذاشت که عامل عمده تداوم و ابزار اصلی استمرارش صدور اعلامیه‌های مراجع عظام و علمای بلاد همگام با سخنرانی‌های علمای محترم و شخصیت‌های برجسته و وعاظ و دیگر اهل خطابه در سراسر کشور بود.
اعلامیهها و بیانیه‌هایی که در این دوران صادر و منتشر شدهاند، در واقع اسنادی تاریخی، ارزنده و ماندگار، درباره چگونگی پیدایش و استمرار و تکامل مبارزه روحانیت و مردم در نهضت اسلامی ایران به شمار می‌روند که با بررسی و تحلیل محتوای آنها، می‌توان تاریخ پیدایش و تکامل و حقیقت هدف نهضت را به دست آورد و چگونگی آن را مورد ارزیابی و سپس مورد داوری منصفانه و منطقی قرار داد.
این‌جانب به علت حضور فعال و شرکت عینی و همه‌جانبه در امور نهضت، از جمله در تنظیم و تهیه بخشی از اعلامیه‌های فضلا و طلاب حوزه علمیه قم، و در مواردی جمع‌آوری امضای اساتید و فضلا و طلاب در ذیل اعلامیهها و یا با تکثیر، توزیع و پخش بسیاری از اعلامیه‌های مراجع و علمای عظام و فضلا و طلاب حوزه علمیه قم و همچنین علمای دیگر بلاد، در واقع همیشه در جریان امور بودم و همزمان و همواره به محض انتشار اعلامیهها، دو نسخه از آنها را اخذ و در بایگانی شخصی و خصوصی خود نگهداری میکردم که اکنون برای ثبت در تاریخ و حفظ میراث تاریخی اسناد نهضت اسلامی ایران، همه آنها در مجموعه‌ای ده جلدی تحت عنوان «اسناد نهضت اسلامی ایران» چاپ و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
البته تعدادی از این اعلامیهها و بیانیهها، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسط بعضی از پژوهشگران و تاریخ‌نگاران یا نهادهای سیاسی ـ تاریخی منتشر گشته و در کتاب‌های مربوط به تاریخ حوادث معاصر و خاطرات شخصیت‌های تأثیرگذار در پیشبرد اهداف نهضت و به تناسب، نقل شده است؛ اما به نظر می‌رسد که اسناد جمع‌آوری شده توسط این جانب جامع‌ترین و کاملترین این اسناد باشد؛ چرا که تعدادی از آنها حتی در پرونده‌ها و بایگانی موجود در ساواک یا اطلاعات شهربانی هم وجود نداشته و به دست نیامده است.
البته نگهداری این اسناد در آن شرایط بحرانی و خفقان همراه با سایه سنگین تعقیب و مراقبت‌های ویژه شهربانی و «ساواک قم» کار آسانی نبود؛ اما به یاری خداوند، به‌رغم بازداشت‌ها و بازجویی‌های مکرر از عناصر وابسته و خود حقیر و پیگیری‌های مستمر مأموران رژیم در این زمینه، آنها هرگز نتوانستند عاملان و مسئولان اصلی و یا حتی محل نگهداری و تکثیر اعلامیهها و دستگاه‌های تایپ و پلی‌کپی را کشف و ضبط کنند و همواره در گزارش‌های جعلی خود، مسئولان «مرکز» را سرگرم ساختند و نزدیکی «وصول به هدف» را به آنها وعده دادند؛ اما هیچ‌وقت نتوانستند به وعده خود عمل کنند!
بی‌تردید خلوص نیت افراد و رعایت اصول مخفی‌کاری توسط همه برادران و دست‌اندرکاران تهیه و تنظیم و نشر «بعثت» و «انتقام» و اعلامیهها، که در آن روزگار شامل حال همه افراد بود، عامل اصلی این توفیق و امداد الهی و یاری و پشتیبانی حق تعالی بود.
بی‌مناسبت نیست که در این یادداشت کوتاه برای ادای دین اخلاقی، یادآور شوم که این اسناد که حفظ آنها به پنهان‌کاری ویژه و دقیق نیاز داشت، نخست در منزل مرحوم ابوالفضل طهماسبی ـ مدیر هفته‌نامه‌ای که به نام «استوار» در قم منتشر می‌گردید و نسبت سببی با این جانب داشت ـ نگهداری می‌شد و چون نامبرده به خاطر شغلی که داشت، با دوایر دولتی بی‌ارتباط نبود، همین امر را باید عاملی در مورد سوءظن قرار نگرفتن محل و درنتیجه محفوظ و مصون ماندن اسناد، از گزند بازرسی‌های منازل توسط ساواک، به شمار آورد.
پس از گذشت مدت طولانی و به دنبال تذکار یکی از منسوبان نزدیک، چون احتمال می‌رفت که تردد مکرر این جانب به منزل مرحوم طهماسبی ـ که در کوچه‌ای مقابل «مسجد امام» قم قرار داشت ـ موجب سوءظن مأموران و کشف و ضبط اسناد گردد، در یک اقدام ضربتی و جسورانه، در نیمه‌شبی، همه پرونده‌ها و پوشه‌های مربوطه را از آن خانه امن به یک «دفتر امن» که کتابخانه مجله «مکتب اسلام» در ساختمان دارالتبلیغ اسلامی بود، منتقل کردم که این بار، رفت و آمد مکرر من به آن محل، چون عضو هیأت تحریریه مجله «مکتب اسلام» بودم، قاعدتا موجب سوءظن واقع نمی‌گردید!
البته بنده در این مورد هم برای حفظ موازین شرعی و اخلاقی، به طور مستقیم از متولی محترم آن محل و یا نهاد، استجازه کرده بودم و ایشان با یک شرط شرعی «عدم اطلاع هیچ یک از اعضای مجله و مسئولان کتابخانه» آن را پذیرفته بودند و من پس از پذیرفتن این شرط و به دنبال اعلام موافقت ایشان، در پشت یکی از قفسه‌های کتاب در کتابخانه که گنجه‌ای خالی وجود داشت، جاسازی کردم و همه اسناد را در آن گنجه و درون چندین کارتن جای دادم. و سپس و بدون نگرانی دائمی از کشف امر، در اوقات عدم حضور مدیر کتابخانه حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای علوی کاشانی ـ از دوستان نزدیک مرحوم شیخ رضا گلسرخی کاشانی ـ علاوه بر مجموعه اعلامیه‌های قبلی، اعلامیه‌های جدید را هم به محض انتشار، به آنجا منتقل میکردم و در محل جاسازی شده قرار می‌دادم.
به هر حال محافظت طولانی مدت از این اسناد با آن‌همه مشکلات و نگرانی‌ها، کار آسانی نبود، ولی یاری حق، این اسناد را از دسترسی دشمن و گزند حوادث محفوظ نگه داشت که اینک در شکل مجموعه‌ای و در چندین جلد، به‌تدریج در اختیار اهالی تاریخ، قرار داده می‌شود.
***
پس از آماده‌سازی و چاپ و نشر دو مجموعه نخستین اسناد، که از سوی ما و دوستان معظم در حوزه علمیه قم، تحت عنوان «بعثت» و «انتقام» (نشریه‌های مخفی طلاب حوزه علمیه) منتشر می‌گردید و اتفاقا نسخه‌های کامل آنها هم به طور انحصاری، در آرشیو حقیر نگهداری می‌شد، اینک مجموعه این اسناد، به دست چاپ سپرده می‌شود…
هدف اصلی ما از این اقدام، حفظ و نگهداری «اسناد نهضت اسلامی ایران» است و قصد ارزیابی و تجزیه تحلیل و بررسی آنها را نداریم که این اقدام ارزشمند و ضروری، نیازمند کار جمعی و اقدام گروهی محققان و اهل تاریخ و علاقه‌مندان به کشف حقایق و شناخت اهداف نخستین و چگونگی آغاز مبارزه و مراحل تکاملی نهضتی است که نتیجه نهایی آن، پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) بود.
بخشی از این اعلامیهها در بعضی از کتاب‌ها، از جمله «نهضت روحانیون ایران» تألیف مورخ معاصر، مرحوم علی دوانی و مجموعه «اسناد انقلاب اسلامی» تهیه شده به همت مورخ دیگر جناب سیدحمید روحانی، آمده است و بخش دیگری در مجموعه چندجلدی اعلامیه‌های «جامعه مدرسین قم» نقل شده است؛ ولی مجموعه کنونی، اولا فقط شامل اسناد نهضت اسلامی ایران (یعنی از آغاز نهضت تا پیروزی انقلاب اسلامی، در بهمن ۱۳۵۷) می‌باشد؛ ثانیا جامع‌تر و کامل‌تر از بقیه آثار منتشر شده است و شامل همه اعلامیه‌های دیگری نیز هست که در آن مجموعه‌ها به هردلیلی، نیامده است.
***
اسناد نهضت اسلامی ایران
(ده جلدی)
با مقدمه و به کوشش: سیدهادی خسروشاهی
نشر مؤسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
چاپ اول: ۱۳۹۵
در مقدمه مرکز اسناد انقلاب اسلامی که در آغاز این مجموعه آمده، می‌خوانیم: «انقلاب اسلامی ایران که در بهمن ۱۳۵۷ به پیروزی رسید، دارای سه رکن رکین است: نخست رهبری حضرت امام خمینی(ره)، دوم ایدئولوژی اسلامی، و سوم مردم. عنوانی هم که انقلاب اسلامی را از سایر انقلابات جهان متمایز می‌کند، می‌تواند مشخص‌کننده ماهیت و رهبری آن باشد. در کنار رهبری بی‌بدیل حضرت امام که در پیروزی انقلاب اسلامی مهمترین نقش را داشت، بایست جایگاه علما و حوزه علمیه را مورد توجه قرار داد.
از سپیده‌‌دم شروع نهضت اسلامی در سال ۱۳۴۱ حوزه علمیه قم به مهمترین کانون نهضت اسلامی تبدیل گردید. حوزه علمیه قم حلقه واسط علما و روحانیون و حضرت امام از یک سو و سراسر ایران از طرف دیگر بود. در واقع آموزه‌های نهضت اسلامی ایران توسط حوزه علمیه قم به سراسر ایران منتقل می‌گردید. ناگفته نماند آنچه در دوره نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی در حوزه علمیه مورد استفاده قرار گرفت، از مواریث ارزشمند دوران زعامت آیت‌الله العظمی بروجردی بود. این دوره دوران شکوفایی حوزه‌های علمیه قم و احیای حوزه‌های علمیه در سراسر ایران بود. ضمن اینکه آیت‌الله‌العظمی بروجردی با اعزام وکلای خود به سراسر ایران، شبکه گسترده وکالت ایجاد کرد که در گستردگی و همگانی‌شدن نهضت اسلامی نقش غیرقابل انکاری را ایفا کردند.
حوزه علمیه قم از دو منظر در تاریخ انقلاب اسلامی قابل دقت و توجه است: نخست از منظر حقوقی و عنوان «حوزه علمیه» می‌باشد و بر همین اساس بخش مهمی از اسناد برجای مانده از نهضت اسلامی به نام حوزه علمیه قم منتشر گردیده است. از سوی دیگر از منظر حقیقی علما و روحانیون است که به نام حقیقی به امضای اعلامیه‌های روشنگر و مبارزه، مبادرت می‌کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد سیدهادی خسروشاهی از فعالان فرهنگی ـ سیاسی پیشگام نهضت اسلامی در دوران قبل از انقلاب، علی‌رغم خطرات موجود، در اقدامی قابل تحسین و تقدیر به گردآوری اسناد تاریخ نهضت اسلامی پرداخته است. جلد سوم شامل اعلامیهها و بیانیه‌هایی است که به امضای طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در طول تاریخ نهضت اسلامی منتشر شده است. اسناد این مجلد که به ترتیب تاریخی تدوین گردیده است در حقیقت گاهشمار تاریخ نهضت اسلامی به روایت اعلامیهها و بیانیهها به حساب می‌آید…»
جلد اول و دوم از مجموعه «اسناد نهضت اسلامی ایران» تحت عنوان «بعثت و انتقام» در ۵۳۲ صفحه و با بهای ۳۴هزار تومان منتشر شده است. «انتقام» و «بعثت» دو نشریه منحصر به فرد تاریخ نهضت اسلامی هستند. نشریه انتقام تا هشت شماره و نشریه بعثت تا چهارده شماره، علی‌رغم پیگرد و تعقیب ساواک منتشر شدند. هر دو نشریه داخلی حوزه علمیه قم بودند که نشریه انتقام را آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی می‌نوشت و منتشر می‌کرد و نشریه بعثت را آقایان هاشمی رفسنجانی، سیدهادی خسروشاهی، علی حجتی‌کرمانی و سیدمحمود دعایی.
در این مجلد ابتدا محتویات چهارده شماره نشریه «بعثت» به چاپ رسیده است که در سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۴ و در دوران حاکمیت وحشت و خشونت و سانسور و خفقان رژیم شاهنشاهی و در شرایطی بسیار دشوار و در شکلی کاملا مخفی، به عنوان نشریه داخلی دانشجویان حوزه علمیه قم انتشار می‌یافت و به سهم خود توانست در آن دوران، رسالت مبارزاتی و انقلابی خویش را بر اساس ایدئولوژی خالص و فرهنگ ناب اسلامی ایفا کند.
دقت در مضامین مقالات این نشریه علاوه بر اینکه سطوری درخشان و برجسته از تاریخ انقلاب اسلامی میهن‌‌مان را روشن می‌سازد، خواننده را در فضای سیاسی ـ اجتماعی روزهای پس از ۱۵خرداد ۱۳۴۲ قرار می‌دهد و او را با اهداف و آرمان‌های زنده و مترقی روحانیت اصیل و جوان اسلام و تشیع آشنا می‌کند. همچنین وی را در راستای شرایط دشوار و امکانات بسیار محدود مبارزاتی آن روزگار قرار داده و به‌درستی درمی‌یابد که چه افرادی، با چه اهداف و آرزوهایی و در چه شرایطی و با چه امکاناتی به پا خواسته و دامن همت به کمر زدند.
در بخش دوم از این مجلد، محتویات هشت شماره نشریه «انتقام»، دومین نشریه مخفی طلاب حوزه علمیه قم به چاپ رسیده که از تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۴۳ر ۱۵ شعبان ۱۳۸۴، با استناد از آیه «والله عزیز ذوانتقام» شروع به انتشار نموده و تا تاریخ ۱۵مهر ۱۳۴۴
۷ جمادی‌الآخر ۱۳۸۵ انتشارش ادامه یافته است.
مجلدات بعدی «اسناد نهضت اسلامی ایران» به اعلامیهها و بیانیه‌های علما و مدرسان و طلاب و محصلان حوزه علمیه قم و سپس اسناد و اعلامیه‌های مراجع عظام تقلید اختصاص یافته است.
اعلامیهها و بیانیه‌هایی که در دوران نهضت اسلامی ایران صادر و منتشر شدهاند، اسنادی تاریخی ارزنده و ماندگار درباره چگونگی پیدایش و استمرار و تکامل مبارزه روحانیت و مردم ایران به شمار می‌روند که با بررسی و تحلیل محتوای آنها، می‌توان تاریخ پیدایش و تکامل و حقیقت هدف نهضت را به دست آورد و چگونگی آن را ارزیابی نمود و سپس مورد داوری منصفانه و منطقی قرار داد.
*
جلد سوم و چهارم این مجموعه که در ۸۱۲ صفحه و با بهای ۳۵هزار تومان عرضه شده، شامل «اعلامیهها و بیانیه‌های فضلا و طلاب حوزه‌های علمیه» در دوران نهضت اسلامی است که بخشی از آنها که با امضاهای مشخص افراد منتشر شدهاند، در یک جلد (جلد سوم) و بخش دیگری که تحت عناوین و امضاهای کلی و مختلف ، از جمله، حوزه علمیه قم، جامعه مدرسین، علمای مبارز، جامعه محصلین، طلاب قم، دانشجویان حوزه علمیه قم، مجمع روحانیون مجاهد، هیأت مدرسین، روحانیون مبارز قم، نهضت روحانیت، روحانیون مترقی قم و … منتشر شدهاند، در یک مجموعه دیگر (جلد چهارم) انتشار می‌یابد.
در بخش پایانی جلد سوم متن اعلامیه‌ای هم که در سال ۱۳۷۷ق و با امضای سیدهادی خسروشاهی درباره تحریم معامله با بهائیان و پپسی کولا، با استناد به فتوای آیت‌الله بروجردی، مرجع عالیقدر وقت و علمای عظام دیگر منتشر شده بود، به عنوان پیوست، نقل می‌شود که در واقع نخستین اعلامیه‌ای بود که از سوی طلبه‌ای در حوزه علمیه قم و قبل ازآغاز نهضت منتشر گردیده بود که البته به نوبه خود اثر مثبت و فراوانی در سراسر کشور داشت که شرح آن در کتاب‌های مختلف مربوط به تاریخ معاصر آمده است.
اعلامیهها و نامههای امام خمینی در جریان نهضت و انقلاب اسلامی روشنایی‌بخش بسیاری از حوادث و تبیین‌گر ابعاد گوناگون مبارزه ملت ایران است. امام که از سال ۱۳۴۳ در تبعید به سر می‌برد، به هیچ وجه از حوادث داخل ایران غافل نبود و از طریق شبکه‌ای از یاران و شاگردان خویش در جریان اقدامات و فعالیت‌های رژیم پهلوی قرار می‌گرفت. بالطبع این دوران، دوره کادرسازی و تربیت مبارزان مکتبی بود که امام به انحای مختلف به آن می‌پرداخت. امام در دوران تبعید، در قبال اعمال رژیم ساکت نبود و به مناسبت‌های مختلف، نظرات خود را مکتوب نموده، از طریق یاران خویش به اطلاع مردم ایران می‌رساند. محتوای این اعلامیهها شرح اقدامات رژیم در ابعاد مختلف و افشای ماهیت این اقدامات و ارائه روشنگری در قبال آنهاست. به طوری که رژیم به اعلامیه‌های امام خمینی حساسیت ویژه‌ای داشت و پیداشدن آنها در منزل مبارزان جرم سنگینی بود.
*
مجلد پنجم و ششم و هفتم از مجموعه «اسناد نهضت اسلامی ایران » حاوی اسناد مبارزات امام خمینی(ره) ـ اعلامیهها و بیانات امام خمینی ـ است. جلد پنجم که در ۴۹۰ صفحه و با بهای ۲۱هزار تومان منتشر شده، از ۱۳۲۳ تا ۱۵ شهریور ۱۳۵۷ را شامل می‌شود و مجلد بعدی که در ۴۶۶ صفحه و با بهای ۲۱هزار تومان عرضه شده، از ۱۸ شهریور تا ۲۱آبان ۱۳۵۷ و جلد هفتم که در ۴۵۰ صفحه و با بهای ۲۰ هزار تومان منتشر شده، از ۲۲ آبان ۱۳۵۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ را شامل می‌شود.
آیت‌الله سیدعبدالله شیرازی با شروع نهضت اسلامی امام خمینی(ره) در حمایت از نهضت اعلامیه‌هایی علیه «لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی» و تصویب «لوایح شش‌گانه» صادر نمود و پس از آن در جریان حمله به فیضیه نیز این فاجعه را به علمای ایران گوشزد کرد. همچنین در جریان قیام ۱۵ خرداد بیانیه مفصلی پیرامون حکومت ضددینی شاه، خطاب به ملتها و دولت‌های مسلمان صادر نمود. ایشان علاوه بر ایران، به سرنوشت سایر نقاط جهان اسلام نیز حساسیت نشان می‌داد، به طوری که تجاوزات صهیونیسم را در اقصی نقاط جهان محکوم کرده و تلگراف‌هایی به سران رژیم طاغوت در اعتراض به همکاری با رژیم اشغالگر قدس مخابره می‌کرد. همچنین در جریان پیروزی انقلاب اسلامی در اعتراض به کشتار مردم در وقایع مختلف به رژیم اعتراض و اعلامیه‌هایی صادر کرد. ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با حساسیت خاصِ یک مرجع دینی، روند امور انقلاب و نظام را پیگیری می‌نمود.
*
جلد هشتم از این مجموعه که در ۵۸۶ صفحه و با بهای ۲۶هزار تومان به چاپ رسیده، شامل اعلامیهها و نامههای آیت‌الله شیرازی است که هر کدام از آنها در جای خود سندی تاریخی محسوب می‌شود و گوشه‌ای از تاریخ نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی را روشن می‌کند. این مجلد در هشت بخش با عناوین زیر سامان یافته است: حوادث و رویدادهای انقلاب اسلامی و بعد از آن، مکاتبات با امام‌خمینی، مکاتبات با مراجع تقلید، مکاتبات با مسئولین نظام جمهوری اسلامی، دفاع مقدس، شیعیان رانده شده و علمای عراق، مسائل لبنان و امام موسی‌صدر، مسائل سایر کشورهای اسلامی.
آیت‌الله سیدمحمدصادق حسینی روحانی از جمله مراجع و علمای عظام در تاریخ نهضت اسلامی تا پیروزی انقلاب است که به موازات انجام وظایف تدریس و تربیت طلاب و تألیف کتب فقهی، مبارزات بی‌امان و سیاسی خود را بر ضد نظام فاسد سلطنتی، از سال ۱۳۴۱ آغاز کردند. ایشان در تمامی مراحل و مقاطع نهضت نه تنها با آن همگام بودند، بلکه با ایراد سخنرانی‌‌ها و صدور اعلامیهها و بیانیه‌های متعدد و ارسال نامههای بسیار به علمای بلاد، شاگردان و علاقه‌مندان خود را هم به همکاری و همراهی جدی با نهضت اسلامی، ترغیب و تشویق می‌نمودند.
جلد نهم «اسناد نهضت اسلامی ایران » که در ۲۲۶ صفحه و با قیمت ۱۰هزار تومان عرضه شده، شامل بخشی از اعلامیهها و بیانیه‌های آیت‌الله حسینی روحانی است که نشر آنها برای روشن شدن زوایای تاریخ معاصر کاملاً ضروری است. این مجلد در برگیرنده اعلامیه‌های ایشان از سال ۱۳۴۱، در مخالفت با تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، تا سال ۱۳۵۸، در ترغیب مردم به شرکت در همه‌پرسی قانون اساسی و رأی مثبت به آن می‌باشد. در بخش آخر این مجلد ـ ملحقات ـ نمونه‌هایی چند از نامههای امام خمینی(ره) به ایشان نقل می‌شود که هر کدام به نوبه خود سندی تاریخی است که اهمیت ویژه‌ای دارند.
رژیم پهلوی درصدد بود تا چنین القا کند که راه مراجع و حوزه علمیه از مسیر امام خمینی متفاوت است و می‌کوشید آنها را در مقابل هم قرار دهد، ولی هوشیاری مراجع ثلاث در این برهه و حمایت همه جانبه آنان از امام خمینی(ره) نقشه رژیم را نقش برآب کرد. مراجع ثلاث قم با دستگیری و حبس و سپس تبعید امام خمینی، با ایراد سخنرانی‌‌ها و صدور اعلامیهها و در مواقعی نیز با اقداماتی عملی نظیر مهاجرت به تهران در جریان دستگیری امام، هدایت نهضت را در غیاب امام برعهده گرفتند و با حمایت عملی از ایشان، صف روحانیت شیعه را از آسیب‌‌ها و رخنه‌های احتمالی حراست کردند.
*
دهمین جلد از مجموعه «اسناد نهضت اسلامی ایران» که در ۴۵۳ صفحه و با بهای ۲۰هزار تومان عرضه شده، شامل اعلامیهها، نامه‌‌ها، تلگرام‌‌ها، بیانیهها و بعضی از مصاحبه‌های مراجع ثلاث قم، در دوران حوادث پرشتاب نهضت، از آغاز تا پیروزی است. هدف از جمع‌آوری و نشر اسناد جلد دهم مجموعه، مانند مجلدات نه‌گانه پیشین، ثبت و ضبط اسناد اشخاصی است که هر کدام در زمان خود به نحوی در تبیین اهداف و پیشبرد نهضت نقش داشتند. لازم به ذکر است این مجموعه، دو جلد دیگر ـ تکمیلی خواهد داشت که شامل اعلامیهها و تلگرام‌‌ها و نامههای مراجع عظام نجف اشرف، مشهد مقدس و علمای بزرگوار دیگر بلاد است که به‌زودی، به عنوان جلد ۱۱ و ۱۲ منتشر خواهد شد.
***
در اینجا برای نشان‌دادن نمونه‌ای از آن اسناد، سند شماره ۱۲ در جلد سوم که نامه سرگشاده فضلا و محصلین خرم‌آباد در حوزه علمیه قم به نخست‌وزیر وقت، هویداست به تاریخ: اسفند ماهر۱۳۴۳، رونوشت دیوان عالی کشور و روزنامه‌‌های کیهان و اطلاعات:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
جناب آقای امیرعباس هویدا! غرض نهایی از تعالیم جان‌بخش اسلام و تنها هدف مراجع بزرگ دینی، استقلال مملکت و حفظ حقوق حقة ملت مسلمان است؛ ولی افسوس در این عصر که نور تمدن برق از چشم همه گرفته و از هر گوشه و کنار آواز روح‌افزای آزادی طنین‌انداز است، چه ناله‌های جانسوزی که در سینه‌های مسلمانان غیور خفه شد و چه خونهای پاکی که در دامان طبیعت به عنوان ودیعت گذارده می‌شود. چه دستهایی که از آستین جنایتکاران مسلمان‌نما بیرون آمده تا شاید به خیال خام خود ضرباتی به پیکر مقدس اسلام وارد [آورد] و این نور درخشان الهی را برای همیشه خاموش کنند؛ وحشیانه به ملت مسلمان و جامعه روحانیت و دانشگاه امام صادق حمله شد، صحنه پانزدهم خرداد به وجود آمد، پیروان قرآن را هدف تیرهای ناجوانمردانه دشمنان دیرینه اسلام قرار دادند و سپس به اشاره اربابان مزدور خود درب زندان را به روی همگان باز و سلول‌های خانمان‌سوز را در اختیار آنان گذاردند، رهبر آزادگان و مرجع تقلید شیعیان جهان آیت‌الله العظمی آقای خمینی مدظله العالی را با داشتن مصونیت دینی و قانونی به جرم دفاع از حریم مقدس اسلام و مخالفت با تصویب‌نامه ضد ملی مصونیت مستشاران نظامی آمریکا تبعید کردند. قافله‌سالاری را که در دل تمام مسلمانان جا داشت، به همراهی کاروانی مرکب از قلوب پیروان قرآن به خارج از کشور برده و بیش از پیش قلوب مردم را جریحه‌دار کردند. اکنون ملت ایران با کمال بی‌صبری در انتظار برگشت زعیم عالیقدر دقیقه‌شماری می‌کنند. تذکر می‌دهیم که لازم است هرچه زودتر تصویب‌نامه‌های ضددینی را الغا، مرجع تقلید شیعیان را ارجاع، زندانیان بی‌گناه را آزاد، و خفقان عمومی را برطرف کنید.
«از طرف فضلا و محصلین خرم‌آ‌بادی مقیم قم»…
نظر شما