بر اساس آمارهای موجود ، حدود 32 هزار هکتار از اراضی شمال کشور زیر کشت چای قرار دارد که حدود 90 درصد آن در استان گیلان و 10 درصد در استان مازندران و فقط در مناطق غربی این استان است .
کارشناسان کشاورزی بر این باورند که ایران یکی از تولیدکنندگان چای ارگانیک در جهان است و بخش عمده تولیدکنندگان داخلی بویژه در استان مازندران برای تولید برگ سبز چای از سم و کود شیمیایی استفاده نمی کنند و بنابراین چای تولید ایران سالم ترین چای دنیا به شمار می رود.
به اعتقاد این کارشناسان ، در حال حاضر به دلیل کمبود آگاهی ، مردم از مصرف چای تولید داخل و عدم بازاریابی مناسب ، این محصول همچنان مورد استقبال مصرف کنندگان قرار نگرفته و بخش عمده مردم از چای خارجی استفاده می کنند.
کارشناسان بازاریابی هم بر این باورند که برندسازی تنها راه شناساندن چای غرب مازندران به مصرف کنندگان در داخل کشور و حتی خارج از کشور به شمار می رود و این امر می تواند در میزان تولید و فروش این محصول تاثیر بسزایی داشته باشد.
** مسافری از هند
خاستگاه اصلی چای ، کشور چین است . پس از آن هند از تولیدکنندگان این محصول به شمار می رود ، اما بوته چای نخستین بار در حدود پنج هزار سال پیش در چین شناخته شد و در قرن هفدهم هلندی ها این گیاه را به اروپا بردند.
پیشینه مصرف چای در ایران نیز به قرن هفدهم بر می گردد ، اما کشت این گیاه در ایران نخستین بار به همت ' میرزا محمد علی ' مشهور به کاشف السلطنه در سال 1276 شمسی انجام شد.
کاشف السلطنه که فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه بود به عنوان ژنرال کنسول ایران در این سال در هند مشغول کار شد و در این مدت شیوه کشت ، برداشت و فرآوری این محصول را آموخت و تجربه خود را به ایران منتقل کرد.
به طور کلی چای به سه دسته اصلی تقسیم می شود ؛ نخست چای سیاه یا تخمیری که روزانه مصرف می کنیم ، سپس چای نیمه تخمیری که به چای اولا‌نگ و پوچونگ معروف است که رنگ آن قهوه ای روشن است و چای تخمیر نشده که امروز با نام چای سبز یا چای چینی آن را می شناسیم.
هم اکنون در کشورهای جهان به ویژه کشورهای اروپایی تمایل زیادی به مصرف این نوع چای ها یا دم نوش ها به علت خواص بسیار بالای آن وجود دارد .
در ایران نیز مصرف چای بسیار بالاست به طوری که در حال حاضر سرانه مصرف چای خشک در کشور به یک کیلو و 400 گرم رسیده و چهارمین کشور مصرف کننده چای خشک در دنیاست.
** انسانس خارجی به جای طعم ناب و سلامتی
یک کارشناس کشاورزی با تاکید بر این که ایران سالم ترین نوع چای جهان را در اختیار دارد ، گفت : در حال حاضر به دلیل کمبود آگاهی مردم از مصرف چای تولید داخل و عدم بازاریابی مناسب ، این محصول همچنان مورد استقبال مصرف کنندگان قرار نگرفته و بخش عمده مردم از چای خارجی استفاده می کنند.
رضا تاجدینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ایجاد انگیزه و احیای صنعت چای کشور را نیازمند فرهنگ سازی دانست و افزود : چای وارداتی به کشور به طور عمده از کشورهای تولیدکننده بزرگ دنیا همچون سریلانکا، کنیا و هند خریداری می شود که همراه با اسانس و رنگ های مصنوعی است.
به گفته این کارشناس، شرایط جغرافیایی کشور دلیل اصلی کمرنگ بودن برگ سبز چای ایرانی است و هیچ ارتباطی به کیفیت آن ندارد.
وی یادآور شد : با ایجاد کارخانه های بسته بندی در شمال کشور ، برند سازی و بازاریابی این محصول می توانیم در برابر محصولات مشابه خارجی حرفی برای گفتن داشته باشیم.
** احیای صنعت چای ایران در دولت یازدهم
براساس آمارهای موجود ، متوسط تولید برگ سبز باغ های چای حدود هفت تن در هکتار است که این رقم با توجه به شرایط آب و هوایی و سایر عوامل مرتبط در مناطق متغیر است .
یک چایکار تنکابنی با اشاره به اینکه دولت تدبیر و امید صنعت چای کشور را نجات داد ، به خبرنگار ایرنا گفت : تا قبل از دولت دکتر روحانی چایکاران شمال کشور هیچ انگیزه ای برای ادامه فعالیت نداشتند و بسیاری از آنها این شغل آبا و اجدادی خود را رها کرده بودند.
شمس اله شاپوری افزود : در چند سال اخیر توجه ویژه دولت به چای داخلی سبب شد تا علاوه بر احیاء باغ های چای ، شاهد راه اندازی مجدد کارخانه های تعطیل شده در منطقه باشیم .
کارخانه چای شعیب کلایه شهرستان تنکابن در راستای بسته رونق تولید و با حمایت های دولت تدبیر و امید، در سال گذشته با تسهیلات پنج میلیارد ریالی پس از 13 سال بازگشایی و فعالیت خود را مجددا آغاز کرد.
وی به راه اندازی کارخانه چای روستای شعیب کلایه پس از 13 سال اشاره کرد و اظهار داشت : بازگشایی این کارخانه خون تازه ای در رگ های مردم زحمتکش این منطقه اری کرد و موجبات شادمانی و سرور اهالی روستای شعیب کلایه و حومه را فراهم نمود.
به گفته این چایکار ، در تولید هیچ مشکلی وجو ندارد اما در توزیع با مشکلاتی مواجه هستیم که باید مسئولان در این زمینه چاره اندیشی کنند.
وی خاطر نشان کرد : بسته بندی مناسب و مشتری پسند در کنار تبلیغات رسانه ای می تواند این مشکل را برطرف نماید.
** آب در خانه و ما ...
یک متخصص تغذیه درباره فوائد مصرف چای گفت : از مهمترین خواص چای می‌توان به ضد درد ، ضد آمیب ، ضد آلزایمر ، ضد آرتریت ، ضد تصلب شرایین ، ضد باکتری ، ضد سرطان ، ضد افسردگی ، ضد قند خون ، ضد التهاب ، ضد اسپاسم ، ضد ویروس، مقوی قلب ، محرک سیستم عصبی مرکزی ، ادرار آور، محافظ کبد، کاهنده پرفشاری خون، محرک قدرت ایمنی بدن، کاهش دهنده‌ چربی خون و کاهش دهنده‌ تری گلیسریدها اشاره کرد.
فرشید عباسپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : یک لیوان چای، فلوئور مورد نیاز یک فرد را در طول روز تأمین می‌کند و مصرف 3 لیوان چای در روز مانعی ندارد.
وی با بیان اینکه مصرف چای با فاصله نیم ساعت بعد از غذا موجب کم‌خونی نمی‌شود ، اظهار داشت : به دلیل اینکه مصرف چای از جذب آهن در بدن جلوگیری می کند توصیه می‌شود که چای همراه با غذا مصرف نشود.
به گفته این متخصص ، زمانی که چای دم می‌کشد، باید آن را از تفاله جدا ‌کنیم چرا که جدا کردن تفاله موجب حفظ و نگهداری مواد غذایی پر ارزش در چای می‌شود.
وی یادآور شد : چای یکی از آنتی اکسیدان‌های قوی است و می‌تواند موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شود.
رئیس اداره صنعت ، معدن و تجارت شهرستان تنکابن با تاکید بر توجه بیشتر به چایکاران غرب استان، سرانه مصرف چای در مازندران را دو تن اعلام کرد و گفت : هفت کارخانه چای در تنکابن و عباس آباد و سه کارخانه در رامسر به این امر اختصاص یافته است.
علی رحیمی که در جلسه بررسی مشکلات صنایع غذایی شهرستان‌های غرب مازندران سخن می گفت ، افزود : تولید سالانه چای منطقه تنکابن سه هزار و 500 تن برگ سبز چای با فرآوری حدود یک هزار تن چای خشک بوده که 8 هزار خانوار در بهره‌ برداری آن دخیل هستند.
وی خواستار حمایت بیشتر دولت از چایکاران و کارخانه داران این صنعت در منطقه شد.
رئیس انجمن صنایع چای مازندران با اشاره به پیشینه ورود چای به ایران و گزینش دو منطقه تنکابن و لاهیجان برای کشت چای گفت : چای غرب مازندران بسیار غریب واقع شده، به این معنا که بسیاری از افراد از وجود چای در این استان اطلاع نداشته و کار فرهنگی در این زمینه انجام نشده است.
ولی شریعتی اخیرا در همایش بزرگداشت روز جهانی غذا افزود : ظرفیت روزانه کارخانه‌های چای غرب مازندران بیش از 249 تن بوده و 390 کارگر در آنها مشغول به کار هستند.
وی تفاوت چای غرب استان و وارداتی را ارگانیک بودن آن دانست و اظهار داشت : چای داخلی به خاطر دیردم بودن و نداشتن رنگ و اسانس ، بعد از 15 دقیقه عطر و طعم بسیار خوبی به خود می گیرد و حتی می‌توان تا چندین ساعت بعد هم آن را نوشید .
شریعتی ارزش اقتصادی یک دوره بهره‌برداری از چای را، 72 میلیارد تومان برشمرد که این میزان با مشارکت 60 درصدی دولت و 40 درصدی کارخانه ، به کشاورز پرداخت می‌شود و به اقتصاد و اشتغال منطقه کمک می‌کند.
رئیس انجمن صنایع چای مازندران با اشاره به جمعیت سه میلیون و 500 هزار نفری استان ، خاطرنشان کرد : اگر واقعاً به تولید منطقه احترام بگذاریم، چای تولیدی با همین جمعیت به فروش می‌رسد و نیاز به فروش در استان‌های دیگر نیست، اما چای ما هنوز در انبار مانده و منتظر مشتری هستیم.
وی با اشاره به اینکه استان مازندران و گیلان در دهه 70 حدود 75 هزار تن چای در 6 هزار هکتار زمین و با 36 هزار چایکار تولید می‌کردند یادآور شد : اکنون میزان تولیدات به 22 هزار تن در این دو استان کاهش یافته که نیازمند کمک و توجه بیشتر از سوی دولت است.
شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد در غرب مازندران قرار دارند.
خبرنگار: علیرضا پورعلم ** انتشار دهنده : حسن فلاحتی
1654/1602/7513/