صاحبخبر - فاطمه امینالرعایا
حدود ساعت 2 ظهر دیروز خبری در شبکههای مجازی منتشر و به سرعت تبدیل به خبری داغ شد. بر طبق این خبر «رضا صادقی»، «سینا سرلک» و «علی لهراسبی» با شکایت اردلان سرفراز، ترانهسرا، به دلیل خواندن ترانههای «سوغاتی» و «محتاج» به دو سال حبس محکوم شدند. این خبر در فضای مجازی بدون تایید منبعی دست به دست میشد تا این سه خواننده در گفتگوهایی با خبرگزاریهای مختلف نسبت به آن واکنش نشان دادند. فارغ از صحت و سقم خبر و چند و چون ماجرا، باید قبول کرد که در دنیای موسیقی کپیرایت چندان رعایت نمیشود و حمایت از یک ترانهسرا برای حفظ حق و حقوق مادی و معنویاش اتفاق مبارکی است. اما آیا بودن یا نبودن کپیرایت تاثیری در رشد دنیای موسیقی ما خواهد گذاشت؟ کپیرایت چقدر از سوی اهالی ترانه و موسیقی رعایت میشود و این قانون چقدر برای آنها حائز اهمیت است؟
ماجرا چه بود؟
طبق اعلام ایسنا، خبری در برخی سایتها ازجمله نوا منتشر شد؛ مبنی بر اینکه «علی لهراسبی، سینا سرلک و رضا صادقی (خواننده) به اتهام مشارکت در سرقت ادبی از سوی شعبه ۱۰۶۰ دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی کارکنان دولت تهران گناهکار شناخته شدند که رای صادره برای این سه خواننده مطرح و مردمی تحمل دو سال حبس تعزیری است. علی لهراسبی و رضا صادقی ترانه «سوغاتی» از اردلان سرفراز را خوانده و منتشر کرده بودند؛ قطعه «برخیز» با صدای سینا سرلک که به عنوان یکی از قطعات سریال پربیننده شهرزاد منتشر شده بود نیز در گذشته با صدای ابراهیم حامدی و با نام محتاج منتشر شده بود که سروده اردلان سرفراز است. اردلان سرفراز با وکالت صالح دادگر پیگیری های لازم را انجام داده است. این پرونده در دادگاه فرهنگ و رسانه بررسی و منجر به صدور کیفرخواست شده. سپس به شعبه ۱۰۶۰ دادگاه کارکنان دولت ارجاع و نهایتا رای صادر شده خبر از محکومیت این سه خواننده داشته است». در پی انتشار این خبر، این سه خواننده در تماسهایی که ایسنا با آنها داشت نسبت به آن واکنش نشان دادند.
سه خواننده واکنش نشان دادند
بر این اساس مسعود دهقان بهعنوان تهیهکننده و مدیر برنامه سینا سرلک با اشاره به اقامت موقت این خواننده موسیقی ایرانی در خارج از کشور گفت: ما از این طرح شکایت و برگزاری دادگاه بیاطلاع بودیم و امروز از طریق رسانهها در جریان حکم صادرشده قرار گرفتیم. این حکم دادگاه غیابی بوده و قابل تجدیدنظرخواهی است و در اسرع وقت از طریق وکیل سینا سرلک به آن اعتراض خواهیم کرد. سینا سرلک از خوانندگان خوب کشور است و چنین حواشی از اعتبار و ارزش ایشان در بین مخاطبان کم نخواهد کرد.
رضا صادقی در واکنش به این موضوع با بیان اینکه احضاریه دادگاه به دست او نرسیده است، اظهار کرد: دو سال پیش در کانال تلگرامم صوتی منتشر شد که این قطعه در حد یک گیتار زدن و خواندن چهار بیت از شعر «سوغاتی» آقای سرفراز بود. در این صوت تلگرامی حتی صدای محیط و در و دیوار نیز شنیده میشود. یک هفته پیش وکیل من با من تماس گرفت و گفت چنین حکمی را دادهاند؛ آن هم نه به دلیل این شکایت، بلکه گویا دادگاه اظهار کرده بوده چند بار برای ما احضاریه فرستاده اما من، آقای لهراسبی و آقای سرلک در دادگاه حاضر نشده بودیم. گویا به دلیل اینکه به دادگاه بیاحترامی شده است این حکم را صادر کردهاند.
علی لهراسبی نیز در واکنش به حکم صادر شده، گفت: من تازه متوجه این موضوع شدهام، بعدا درباره آن صحبت خواهم کرد.
جای خالی مرجع قضائی
اما حمایت از یک ترانهسرا بر اساس قانون کپیرایت اتفاق خوبی است. علیرضا آذر، شاعر و ترانهسرا، درباره استفاده از ترانهها بدون رعایت کپیرایت وبدون اطلاع ترانهسرا به «ابتکار» میگوید: من به عنوان یک شاعر و کسی که به شعرهایش بیمهری صورت گرفته و شعرهای من را دوستان بدون اجازه و اطلاع من خواندهاند، نبودن یک مرجع قضائی مناسب بابت این کار کاملا مشخص است و جای خالی آن احساس میشود.
او درباره اتفاقی که در مورد این سه خواننده رخ داده است، اضافه میکند: باید دید واقعا نیت حرفهای نسبت به این موضوع وجود داشته یا این اتفاق سهوی رخ داده است. مثلا آقای صادقی گفته است کار سهوی بوده و من زمزمهای کرده ام اما این را به صورت کار منتشر شده بولد کردهاند. در هر صورت وقتی اثری از روی میز کار شما خارج میشود و به گوش مردم میرسد، باید نسبت به حفظ کسی که مولف اثر و شعر بوده احساس مسئولیت کند و نباید آن را بدون ذکر نام انجام دهند.
سرقت شعر، سرقت اندیشه است
آذر سرقت شعر را سرقت اندیشه میداند و میافزاید: سرقت شعر چه به منظور زمزمه عادی باشد چه به عنوان یک کار حرفهای، در هر صورت سرقت اندیشه است و نمیشود با این نوع سرقت به راحتی کنار آمد. بستههای اندیشمند زندگی را یک شخص بدون اجازه توسط شخص دیگری دریافت میشود و این شخص حتما بایدحق و حقوق مولف را بپردازد.
این ترانهسرا درباره برگزاری چنین دادگاهی در حمایت از حق و حقوق ترانهسرا و تاثیرش بر دنیای موسیقی میگوید: این اتفاق واقعا اتفاق خوبی است. من از اینکه این سه دوست عزیزی که خیلی هم به آنها علاقه دارم گرفتار چنین ماجرایی شدهاند بسیار متاسفم. البته من مطمئنم این ماجرا یک بازی بوده و اتفاق به خصوصی نبوده و نیت سویی داشتهاند. اما از آن طرف نسبت به ساز و کار رعایت شده نسبت به کپیرایت برنامهها بسیار راضی و خوشحالم که شاعر حاشیه امنیت را احساس میکند و در شرایطی قرار میگیرد که احساس میکند دنیای پیرامونش دنیای امانتداری است. این موضوع به شاعر دلگرمی میدهد. گاهی پیش میآمد که شعری را مینوشتیم و در انجمنی قرائت میکردیم. بعد این شعر از انجمنی در استان دیگر سر درمیآورد. این خطر همیشه احساس میشد.
من هم شکایت میکنم
آذر با اشاره به اینکه آثار خود او هم بدون اجازه توسط دیگران خوانده شده است، ادامه میدهد: دو اثر از خود من توسط دو جوان رپر خوانده شده که اتفاقا من هم قصد شکایت دارم و این ماجرا باعث دلگرمی من شده تا وارد این جریان شود و نسبت به اقدام این چند جوان شکایتی را تنظیم کنم.
مشکل ریشهای است
سرقت ادبی و استفاده بیاجازه از آثار ترانهسراها اتفاق جدید در دنیای موسیقی ما نیست. اما چرا چنین اتفاق غیرفرهنگیای در میان فرهنگیان و اهالی موسیقی ما رخ میدهد؟ بهنام صفوی، خواننده پاپ، درباره این اتفاق و ضربه آن به دنیای موسیقی به «ابتکار» میگوید: به نظر من این جریان چون جریانی ریشهای و فرهنگی است، نمیشود مقطعی آن را بررسی کرد ولی در کل این اتفاق مسئله خوبی نیست و باید به صورت فرهنگی روی آن کار شود. خصوصا رعایت نشدن کپیرایت در مورد آثار خود ما هم در فروش آثارمان بسیار ضرر میزند و این دزدی بزرگی است.
این خواننده درباره حکم صادر شده درخصوص پرونده شکایت اردلان سرفراز و نتایج آن در وادی موسیقی میکوید: اگر سلسله مراتب در آن رعایت شود خوب است. اما اینکه این کار به صورت گزینشی و سلیقهای باشد نه. من فکر میکنم این قضیه سلیقهای بوده و کلی نیست. به نظر من باید از ریشه قانونی در این باره مدون و اجرا شود. و این قضیه همه چیز را دربر میگیرد، چه ملودی، چه فروش، چه ترانه. همه جوانب داستان باید قانونمند شود.
این ماجرا نقطه روشنی است
نیما مسیحا، خواننده، درباره رعایت کپیرایت در میان اهالی موسیقی و در مورد آثارشان به «ابتکار» میگوید: من در این مورد زیاد صحبت کردهام اما متاسفانه راه به جایی نبردهایم. متاسفانه تاکنون در رابطه با کپیرایت اقدامی ندیدهایم. اگر ماجرای شکایت آقای سرفراز و حکم درست باشد، اتفاق خوبی است که به شکایت یک ترانهسرا رسیدگی کردهاند اما قبل از این ماجرا اقدامی در خصوص کپیرایت ندیدهام. هر چه ما یا دوستانمان میگفتیم کارمان را دیگران استفاده میکنند، اقدامی صورت نگرفته است. حتی کار خود من سالیان سال در صدا و سیما پخش میشود در صورتی که طبق کپیرایت باید حق و حقوق من به عنوان صاحب اثر پرداخت شود که نمیشود.
او در مورد قوانین حمایتی از آهنگسازان و خوانندهها درباره استفاده از ملودی آثارشان توسط دیگران میگوید: خارج از ایران قوانینی در این زمینه وجود دارد اما داخل ایران چنین قانونی وجود ندارد. اما چنین اتفاقی در صورت صحت اتفاق خوبی است و جای امیدواری دارد که در این زمینه هم از صاحبان اثر حمایت شود. این پرونده و حمایت از صاحب اثر در آن نقطه بسیار روشنی است و من امیدوارم در آینده هم پروندههای مشابه به سرانجام برسد نه اینکه نافرجام بماند.
این که این حکم صحت دارد یا نه، زیاد اهمیت ندارد. مسئله قابل تامل واکنش ما و اهالی موسیقی و ترانه نسبت به آن است. شاید قصد و نیت این سه خواننده واقعا سوءاستفاده از آثار اردلان سرفراز نبوده اما حمایت قانون از یک ترانهسرا اتفاقی است که میتواند سرآغاز فصل جدید و خوبی در دنیای موسیقی کشور باشد.∎
نظر شما